चुनाव हुने कहिले-कहिले, ठूलो दल बन्छौँ भन्ने भाषण अहिले! एमाओवादीदेखि कांग्रेस र एमालेसम्मका नेताहरुले अब हामी नै ठूलो दल बन्छौँ भनेर भाषण ठोकिसके। चुनावको मिति भने अहिलेसम्म पनि घोषणा हुन सकेको छैन। वास्तवमा चुनाव नभएसम्म कुन दल ठूलो हुन्छ भनेर अनुमान लगाउन गाह्रो हुनेछ। अनुमान लगाउनेहरुको अनुमान कसरी फेल खाँदो रहेछ भन्ने प्रमाण हामीले पहिलेको संविधान सभाको निर्वाचन ताका नै देखिसकेकै हौँ। विकिलिक्सले सार्वजनिक गरेको प्लसडी केबलमा एउटा त्यस्तै अनुमानसम्बन्धी कागजात फेला परेको छ। त्यो अनुमानले भन्छ- नेकपा एमाले सबैभन्दा ठूलो दल हुनेछ। यसले प्रत्यक्षतर्फ ७५ देखि ८५ सिट र समानुपातिकतर्फ १०० देखि ११० सिटसम्म जित्नसक्छ।
यो अनुमानसहितको रिपोर्ट काठमाडौँस्थित अमेरिकी दूतावासले पाँच वर्षअघि अप्रिल १० मा निर्वाचन हुनु एक दिनअघि अर्थात् अप्रिल ९ मा वासिङ्टन पठाएको थियो।
अमेरिकाले दोस्रो स्थानमा भने नेपाली कांग्रेस आउने अनुमान गरेको थियो। प्रत्यक्षतर्फ ७५ देखि ८५ सिट नै जित्ने अनुमान गरे पनि समानुपातिकमा भने एमालेभन्दा कम सिट जित्ने आंकलन रहेछ अमेरिकाको।
अमेरिकाको अनुमानमा तेस्रो स्थानमा माओवादी आउने थियो। माओवादीले प्रत्यक्षतर्फ २० देखि ३० सिट प्रत्यक्षतर्फ र ४५ देखि ५५ सिटसम्म समानुपातिकमा जित्ने आंकलन थियो अमेरिकाको।
तर भइदियो उल्टो। अमेरिकाले तेस्रो स्थानमा पुग्ला भनेर अनुमान गरेको माओवादी पहिलो पार्टी बन्न पुग्यो। उसले प्रत्यक्षतर्फ १२० र समानुपातिकतर्फ १०० सिट जित्यो।
अमेरिकाले पहिलो स्थानमा हुन्छ भनेर अनुमान गरेको एमाले भने तेस्रो स्थानमा धकेलिन पुग्यो। उसले प्रत्यक्षतर्फ ३३ र समानुपातिकतर्फ सिटमात्र ६९ सिटमात्र जित्न सक्यो।
अमेरिकाले दोस्रो स्थानमा आउँछ भनेर अनुमान गरेको कांग्रेस भने ठ्याक्कै अनुमान गरिए सरह दोस्रो स्थानमै रह्यो। तर सिट संख्या भने उसले अनुमान गरेभन्दा कम थियो। उसले प्रत्यक्षतर्फ ३७ र समानुपातिकतर्फ ७३ सिट मात्रै जित्यो।
चुनावको मिति घोषणा नभइसके पनि अहिले फेरि अनुमानको बजार तातेको छ। यस पटक माओवादी टुक्रिएकोले उसलाई सजिलो छैन। एमालेबाट पनि नेताहरु निस्किएका छन्। संघीयताको मुद्दाले जातिवादी पार्टीहरुको प्रभाव बढ्ने अनुमान पनि गरिएको छ। यसपालि भने कसले कति सिट जित्लान् अनुमान लगाएका रहेछन् कुन्नि !
पहिलो संविधान सभा निर्वाचनमा अमेरिकी अनुमान-
NEPAL: PREDICTING THE ELECTION OUTCOME ISN’T EASY
Date:2008 April 9, 12:06 (Wednesday)
Summary
——-1. (C) The center-left Communist Party of Nepal – United
Marxist Leninist (UML) is likely to the biggest winner of
Nepal’s April 10 Constituent Assembly election. However, not
even the UML expects it will win a majority of the Assembly’s
601 seats. Prime Minister G.P. Koirala’s center-right Nepali
Congress will probably be very close behind. Despite
grandiose claims of imminent victory — and rampant voter
intimidation — post expects that the Communist Party of
Nepal (Maoist) will place third. We anticipate that the four
important Madhesi parties collectively will earn more seats
than the Maoists, but that the top two Madhesi parties will
themselves be almost evenly divided. The three so-called
“royalist” parties, the minor left parties and a few
single-seat parties should round out the Assembly’s
membership. The possibility exists of a runaway Maoist
victory but we consider that outcome to be very unlikely.UML Likely To Be the Election’s Biggest Winner
——————————————— –2. (C) On the eve of the Nepal’s April 10 Constituent
Assembly (CA) election, the center-left Communist Party of
Nepal – United Marxist Leninist (UML) has reason to be
optimistic. Based on our analysis, the UML is likely to win
the most seats in the 601-member Assembly. (Note: The
candidate who wins the most votes in each of 240 different
first-past-the post or FPTP constituencies will receive a
seat. An additional 335 seats will be awarded to parties
based on how many votes that party received nationally on a
separate proportional representation or PR ballot. The
post-election cabinet will appoint the remaining 26 CA
members. End note.) UML General Secretary Madhav Kumar Nepal
told former U.S. President Jimmy Carter on April 9 that he
expected UML to win an absolute majority, but this sounds
like hyperbole. Senior UML contacts have repeatedly
indicated that they anticipate obtaining no more than a
plurality. Our best estimate is that UML will take home
75-85 FPTP seats and better than 100 PR seats, perhaps as
many as 110.Congress To Be Close Behind
—————————3. (C) Unlike the UML which was ready and eager to face the
voters already when the CA election was scheduled for
November 2007, the Nepali Congress (NC) party has continued
to struggle in the intervening months to address its own
internal issues. Its long-awaited reunification in September
with Sher Bahadur Deuba’s Nepali Congress – Democratic failed
to resolve those conflicts. Trouble in the Terai, which is
the party’s traditional vote bank, has further harmed its
prospects. In spite of brave talk by Prime Minister and
Party President G.P. Koirala (Comment: He apparently told Mr.
Carter that his party would win a majority) and some Embassy
sources who see NC on top, post anticipates that it will have
to settle for second place, although perhaps by a very small
margin. Our best estimate is that NC will win 75-85 FPTP
seats like the UML but slightly fewer PR seats than its rival
party.Maoists To Be Third
——————-4. (C) Meanwhile, the U.S.-terrorist list-designated
Communist Party of Nepal – Maoist (CPN-M or Maoists) will
probably place no better than third. For weeks, the Maoists
have been acting publicly as if their overwhelming victory in
the April 10 CA polls was a foregone conclusion. Perhaps the
most telling example has been their campaign to proclaim
Maoist chief Pushpa Dahal (aka Prachanda) as the first
President of Nepal after the election. According to at least
one Embassy contact, the Maoists in private are less
sanguine. A businessman reported to us recently that
Prachanda had himself predicted a month previously that the
CPN-M would win only 60 seats, and had added ominously that
the Maoists had not waged a revolution for that poor a
showing. The Maoists’ widespread voter intimidation
campaign, particularly in Nepal’s remote hilly and
mountainous districts, could skew the final results in the
CPN’s favor, but how much is not clear. We estimate
Prachanda and company will end up with 20-30 FPTP seats and
perhaps 45-55 PR seats.If Not Divided, Madhesi Parties Could Overshadow Maoists
——————————————— ———–5. (C) During the second half of February, the three United
Democratic Madhesi Front parties successfully used a two-week
general strike in the Terai to cut Kathmandu’s economic
lifeline to India and force political concessions from the
Prime Minister. But once they decided to participate in the
election, the parties began squabbling. Ultimately, only two
of the parties — Mahanta Thakur’s Terai-Madhes Democratic
Party (TMDP) and Rajendra Mahato’s Sadbhavana Party (SP),
both newly established — agreed not to compete against each
other. Upendra Yadav’s Madhesi People’s Rights Forum (MPRF),
which came to prominence in the early 2007 Madhesi uprising,
chose to go it alone. The Embassy’s sources in the Terai
expect their disunity to cost them. Our best estimate is
that they may capture as as many as 90 seats with the TMDP
and the MPRF dividing some 80 or so of those seats between
them and SP grabbing the rest. We expect that the only
Madhesi party in Nepal’s current governing coalition, the
small Nepal Sadbhavana Party (Anandadevi), from which SP
split, will be wiped out.“Royalists,” Minor Left and the Rest
————————————6. (C) The winners of the approximately 30-40 remaining,
elected seats in the Assembly will likely fall into three
categories: the so-called “royalist” parties, the minor left
parties and a few single-seat parties. The then-royalist
National Democratic Party (commonly known by its Nepali
acronym, RPP) placed third in Nepal’s last general election
in 1999, but it has since splintered into three parties. The
main faction is headed by Pashupati Rana (the grandson of the
last Rana Prime Minister and the father of the woman over
whom Crown Prince Dipendra allegedly killed his father,
mother and relatives in the 2001 Palace Massacre). It should
win 5 to 15 seats. The much smaller Rastrya Janashakti Party
(RJP) headed by former Prime Minister Surya Bahadur Thapa
will be fortunate to win half that number. The Kamal
Thapa-led RPP-Nepal, which is the only significant Nepali
party openly advocating for retaining the monarchy, will
probably lose out completely. We expect three minor left
parties — including two small partners in the governing
alliance (People’s Front Nepal or PFN and Nepal Workers and
Peasants Party) and a PFN faction — altogether perhaps a
dozen seats. A handful of single (PR)-seat parties, drawing
support primarily from “janajati” (indigenous nationality)
voters, should complete the 12 to 15 parties laying claim to
the 575 elected positions in the Assembly.Wild Cards
———-7. (C) The most obvious wild card in the election are the
Maoists. No one will know until the votes are counted if
their voter intimidation campaign — and the history of the
decade-long insurgency from 1996 to 2006 — had the desired
effect of compelling voters to cast their ballots for the
hammer and the sickle (or not vote at all). This coupled
with the youth and protest vote drawn by the Maoists’ young
candidate lists and their revolutionary message could bring
the Maoists a runaway victory on April 10. The possibility
also exists, however, and we consider this much more likely,that there will be a backlash against the abuses that the
Maoist Young Communist League in particular has committed
since late 2006 and an unwillingness to vote for the CPN-M
because of lingering fears of a Maoist takeover. Perhaps the
more likely dark horse party is the RPP-Nepal. With even the
Nepali Congress having formally abandoned its support for a
king (baby or otherwise), Kamal Thapa could attract a
significant number of voters who earnestly desire to retain
Nepal’s monarchy.Comment
——-8. (C) Nepal has not held a general election in 9 years and
the country has changed greatly in that time. The electorate
is very young — almost 50 percent of the approximately 17.5
million registered voters are under 35. More than 20 percent
of the electorate will be casting ballots for the first time.
With the rise of ethnic identity, traditional party
loyalties may disappear. This is also the first general
election in which Nepalis will be casting two ballots. The
extent to which voters will “split” their votes, casting the
first-past-the-post ballot for one party or candidate and the
PR ballot for a different party is a huge variable. Turnout
is another. As Roddy Chalmers, the International Crisis
Group’s long-time observer of Nepal commented in his April 2
report, the electoral outcome “defies confident prediction.”
While there is widespread enthusiasm for the Constituent
Assembly election, there continues to be considerable
dissatisfaction with the status quo. Public unhappiness with
the failure of the current Nepali government, which is
dominated by the NC, to deliver the progress — and
prosperity — that was expected in the wake of the April 2006
People’s Movement is immediately apparent. These factors
combined with the failure by an aged and infirm Prime
Minister Koirala to groom a new generation of NC leaders and
the UML’s far better record of internal democracy, its broad
base, as well as its ability to claim it represents change
should give it a slight advantage.
POWELL
मेरो बिचारमा त कमल थापा को पार्टी ले बढी सिट ल्याउछ ! सबैलाई हेरियो उ मात्र आफ्नै सिधान्त बोकेर हिडी रहेको छ !
vote कोसलाई र किन सोच्नु पर्यो साथी भाईहरु
कांग्रेसलाई दिम लाउडा खायो
एमालेलाई दिन हाउदा भयो
माओबादी त खाओबादी नै भयो
vote कोसलाई दिने सोचम है साथी भाईहरु
एमालेले जित्यो भने त राम्रो, कांग्रेस ले जिते पनि ठिकै छ, राप्रपा नेपालले जिते पनि खुसि हुन्छु. तर रगतले हात धोएका हरुले न जितुन !!
मदन भण्डारी नै बिउन्तेर आयो भने चैं कुन्नि ! नत्रभने एमाले के खाएर ठुलो दल हुनु नि ? लाटो हिसाबले जाँदा पनि एमाले, माओवादी १ र माओवादी २ को भोट बैंक एउटै हो| तिनका भोट बाँडिन्छ! कांग्रेसको भोट ऎ ऎ नै हो, घटन सक्छ, बढने चान्सै छैन| अखण्डवादिहरुको भोट सोर पटार पार्न सकिन्छ भनेर केहि कांग्रेसीहरुले हिन्दु राज्यको वकालत गरी टोपलेका छन्! चुनावका मुखाँ खुवै माग्यौ ‘हिन्दुराज्य’ भनेर अखण्डवादिहरुले कांग्रेसलाई स्वान्क्कै सुन्घाउँछ! बिकल्पै नभए पछि मधेशीको भोट मधेशीलाई नै जान्छ| राप्रपाले त आक्रोश भोट भेटने हो| नयाँ उदाएका सेतामगुराली पार्टिहरुले भोट भेटछन, तर सरकार गठन गर्ने भोट त अहिले नचिताए हुन्छ| समष्टिमा कुनै मु ले पनि भनेजस्तो भोट भेटदैन!!!!
लेखेर राख्दा हुन्छ. यो पालि कांग्रेस ले बहुमतले चुनाव जित्छ.
मनको लड्डु घिउ सग एमाले ले खाए हुन्छ यो लेख पढेर .
अब को चुनाब मा ठुला दल हरुलाई बहिस्कार गर्नु पर्छ
मेरो अनुमान!! कुनै पार्टीले बहुमत ल्याउदैन। पहिलो त थाहा छैन दोस्रो चाही मधेसी पार्टीहरु नै आउछन यदी पहिलेको संविधानसभाको चुनावमा जस्तो भारतियहरुलाई खुलमखुला भोट हाल्न दियो भने।
मेरो अनुमान!! कुनै पार्टीले बहुमत ल्याउदैन। पहिलो त थाहा छैन दोस्रो चाही मधेसी पार्टीहरु नै आउछन यदी पहिलेको संविधानसभाको चुनावमा जस्तो भारतियहरुलाई खुलमखुला भोट हाल्न दियो भने।
तपाइको कुरो पटक्कै मन परेन
तर क्यार्नु
यहि हो १००% सत्य कुरो
सत्य तितो हुन्छ भन्थे हो रहेछ
कसले बहुमत ल्याउछ / कुन पार्टीले कति सिट जित्छौ ??? भनेर आफै राजनीति गर्दागर्दै दाह्री फुलेर पनि नेताहरुले अनुमान लगाउन सक्दैनन्….नाथे अमेरिकाले आयो नेपालको अन्योलमै रहेको चुनावको नतिजा पस्किन…. चुनाव हुन्छ कि हुदैन ?भयो भने कस्तो स्थितिमा, कहिले हुन्छ? त्यो हाम्रै नेताज्यू भनाउदोहरुलाई थाहा छैन…नेपालको राजनीति र नेपाली मतदाता जनताहरुलाई के चिन्न सकेको छ र त्यो अमेरिकाले….रातारात सहमति गर्ने र छिनभरमै बिमति गर्नमा माहिर हाम्रा नेता महोदयलाई ??? ४/४ वर्षमा हुने अमेरिकाको सिनेट राष्ट्रपतीय चुनावसंग तुलना गरेर आंकलन गरेको होला…यदि भारतले यो व्यक्ति प्रधानमन्त्री हुदैछ है भनेको भए सहजै अनुमान अनि पत्यार गर्न सकिन्थ्यो हैन र ??? “पोथी न भाले भैसकेको नेकपा एमाले / दाह्री-कपाल नफुली पालो नआउने,घर भित्रको झगडा भित्रै मिलाउन नभ्याउने नेपाली कांग्रेश / जंगलको बासले सास मात्रै बचाएर भिजेको मुसो जस्तै शहर पसेर,महलमा बसेर पजेरोमा कुध्न रहर गर्ने, पहिले मसाल अनि एकीकृत बाट विकृति बनेको माओवादी / तराइमा सालको रुख लडाएर, करोडौ सम्पति भारतमा लुकाएर, फोरम बाट हरेक पटक फोरम-फोरम भन्दै चोइटामात्र बचेको मधेसी दल भनाउदोहरु / कसैको पनि न त विश्वास न त समर्थन नै…फेरी यिनीहरुले गर्दानै देश तहसनहस भैसक्यो….आखिर हामी सर्वसाधारणले कहिले सम्म यसरी अनिर्णयको घेरामा बसिरहने ?????????
मेरो गोरुको बाह्रै टक्का गरेर हुदैन, तेस्ले निकासा दिएन र दिदैन पनि/ अबको चुनाबमा एमालेले जित्नु आबस्याक छ/ जब एमाले आउछ तब विकाश हुन्छ / यो प्रमाणित कुरा हो/ हामीलाई आर्थिक सुधार चाहिएको छ, राजनीति मात्र हैन/
एमाले दल होइन दलदल हो……..यो हिजडा पार्टीलाई पत्तासाफ नगरी नेपालको भलो हुन्न । नेपालमा नेपाली कांग्रेस र एमाओबादी दुइवटा मात्र दल हुनु पर्छ, अनि मात्र देशमा केहि होला नत्र यो भद्रगोल दलहरु भए भने राजनितिक अस्थिरता मात्र हुन्छ । एमालेले बेलैमा बुद्धी पुरयाएर कांग्रेस सँग पार्टी एकता गर्दा हुन्छ बिशेस गरी डा. के.पी. र ढुलमुले माधब हरुले
शिक्षक, पत्रकार, वकिल, कर्मचारी, बैंकर्स, उध्योगपति, मजदुर, बैदेशिक रोजगार सबै ठाउमा एमालेको बहुमत् छ साथी, तपाई कहाको एमाले सकिने कुरा गर्नु भा छ/
बरु एमाले सबै भन्दा ठुलो छल चै बन्यो|
माओ बढीको बहुमत आउने अनुमान भयको भय चुनाबी हुदैन थियो / यदि बिदेसिले अझै ए माओबादीले बहुमत ल्याउने देखेभाने अब पनि चुनाब सुनव हुदैन /
यो पाली चाही पहिलेको expectation मिल्छ होला
माओबादी ठुलो पार्टी बनेर केहि गर्न सकेन. अनि यिनीहरुको पार्टी पनि फुटी सक्यो / एमाले ढुलमुले अनि स्पस्ट नीति नभएको पार्टी परेयो . कति नेताहरुले परि छोडी सके / कांग्रेस यो नबिन सोच भएको पार्टी हुन सकेन ./ अझै पनि पुरातन सोच र बिचारमा यिनीहरुले पार्टीलाई अगाडी बढाउने सोच गर्छन / अब यसपाली चुनाब हुन् सक्यो भने को ठुलो दल हुन्छ देखि हालिन्छ नि /
अम्रिकाले अनुमान न गरेको थियो, ठोकुवा त गरेको थिएन नि जे भए पनि |
संबिधान सभाको चूनाव हुनु भन्दा केहि महिना अगाडि ( ६ – ७ महिना नै अगाडि हुनुपर्छ ) हिमाल खबरपत्रिकाले गरेको एउटा सर्वेक्षणको याद आयो. हिमालले त्यो बेला चुनाउ भै’ हाले एमाले ठुलो पार्टी बन्ने ( with १७% + popularity ) कांग्रेस दोश्रो ठुलो बन्ने (very close to १७ % popularity ) र माओबादी तेश्रो ठुलो पार्टी ( popularity 10 % +) अनुमान गरेको थ्यो. यो cable को अनुमान पनि कनकमणि सरको जस्तै छ. कतै दुवैको स्रोत एउटै त होइन?
सबैभन्दा पहिले अमेरिकाले यस्तो अनुमान कसरी गरयो त्यसको आधार के त ? भन्ने तिर जाँऔं ।
अमेरिकाको यस अनुमानको आधारहरु :
# अमेरिकाको चुनावी नतिजा मिडियामा आउने जनमतहरुको प्रभाव धेरै हदमा हुनेगर्छ । चुनाव अगाडि नेपाली मिडियामा त्यतिवेला फैलाइएको प्रचारले प्रभाव पारेको हो । जस्तो अमेरिकी लगाएतका दाताहरुसँग निकै धनिष्ठ सम्वन्ध भएको कनकमणी लगाएतले नम्वर एक दैनिक कान्तिपुरमा माओवादीको १० सिट आउँछ भनेर खुले आम लेखे ।
# वाहिरी रुपमा यसरी लेख्ने कनकमणीले गोप्य रुपमा राजदुतहरुलाई कति कुरा लगाए होला सजिलै अनुमान गर्न सकिन्छ ।
#घोषित एजेण्टहरु त भै हाले अघोषित एजेण्ट जस्तै मानवअधिकारवादी, एनजीओकर्मी, आइएनजीओकर्मीहरुले पनि चाकडिको शैलीमा माओवादीको सत्तोसराप नै गरे । उक्त संस्थाहरु एमालेको वर्चेाश्व भएकोले उनीहरुले आफ्नो दलको बढि मत आउँछ भनेर भने।
#त्यस्तै नेपाली पत्रिकाका संपादकहरुलाई दुतावासले विभिन्न समयमा कक्टेल डिनर दिने गर्दछ । विभिन्न तहको । कक्टेल डिनरको उदेश्य ‘पब्लिक रिलेसन’ (PR) राख्ने वा परिचय आदानप्रदान जे नाम दिएपनि अघोसित उदेश्य सुचना संकलन गर्नेहुन्छ । संपादकहरुले पनि दुतावासको हुस्कीमा चुस्की लिदैं माओवादीको खिसिटुउरी नै गरे खुशी पार्नको लागि भए पनि । किनकी उनीहरुले दुतावासलाई मन नपर्ने कुरा गरेपछि स्टेट डिपार्टमेण्ट मार्फत आउने फ्रिटिकट सहितको अमेरिका भ्रमणको निम्तोको अवसर गुमाउनु पर्दछ ।
#अमेरिकाको स्टेट डिपार्टमेन्टले वार्षिक रुपमा विभिन्न कल्चरल प्रोग्राम, भिजिर्टस प्रोग्राम मार्फत नयाँ उदाउँदा नेताहरुलाई एक देखि ६ महिनासम्म अमेरिका घुमाउने । त्यहाको ठाँउहरु देखाउने गरेको हुन्छ । गगनथापा, योगेश भट्राईहरु यस प्रोग्राम अन्र्तगत अमेरिका गएर आइसकेका छन् । यसको उदेश्य पनि सुचना संकलन गर्ने नै हो । यस्ताहरुलाई अमेरिकाले ‘एसेट’ अर्थात सम्पत्ति भन्छ् । एसेटहरुले पनि सुचना यस्तै दिए ।
त्यसकारण सबै औपचारीक, अनौपचारीक स्रोतहरुको सुचनाको आधारमा अनुमान गरेको हो । अमेरिकाको ठाँउमा जो भनपनि अनुमान गर्ने यसरी नै हो ।
९८% सही कुरो गर्नुभो|
आजभोली ५% मात्र सही हुँदा पनि त्यसैलाई तथ्य मानेर पछि लाग्छ भने यो त् ९८% सही कुरो परेछ|
सहि भन्नु भो मित्र अनि गोर्खा को एउटै चुनाबी छेत्र बाट ९४ प्रतिशत
ले मतदान गरेको, मरेका र बिदेशिएका सबै ब्युतिएर भोट
खसालेको पनि दीक्षित जी हरुले गर्दा होला हैन. अनि ब्यारेक का
सेना ले त कसैलाई धम्कि दिदै दिएनन्,उदय चलाउने र बैद्य बा
लै पनि सोध्ने कि रिपोर्ट कसरि फेल खायो भनेर. जति गालि
गरे पनि त्यहि अमेरिकी दरबार प्यारो भएको छ आज क्याश का
नेता हरुलाई कति चम्चा गिरि गर्नु हुन्छ, बरु तपाई क्याश कि ड्याश?
अप्रिल ९ मा पठाएको होइन होला अप्रिल १ मा पथको हुनु पर्छ……
आहिलेको चुनाबी तरिका भनेको एक पार्टीले आर्को पार्टीलाई बिश्वास नगर्नु नै हो. आफ्नो हातमा भयको शक्ति अन्य लै सुम्पेर बस्ने ले फेरी hamilainai मौका दिनुहोस भनेर कसरि जनता माज जाने. तेसैले आहिले जनताले कसैको पनि फूटबल नबनिकन आफ्नो बुद्धि र बिबेक लगाउने समय आएको छ पहिलाको जस्तो पानि बराबर र गोरु बराबरको राजनीति सोचले काम गर्दैन . तेसैले एक पार्टीलाइ नै सबैले vote हालेर देशलाई नया शक्ति दिनु नेपलिजनाताको ठुलो भूमिका रहनछ तेसैले बढी सामन्तिबादी र उग्रबामपन्थी बादी सबैले छोडेर मधाम्मर्गी पार्टीलाई वोट हाल्नु नेपाली जनताको बिबसता हो. देश्मे धेरै कम्गर्नु बाकी छ सधै एस्तो राजनीतिको खेलमा वुलेर कहिले आर्थिक , सामाजिक, र यौधोगिका बिकाश गर्ने, सबै नेपाली र नेपालीपनको बिकाश गर्न आगि बद्नू पछा यो बाहुन, गुरुङ, मगर आदिबाशी, राई लिम्बु , तराई पहाड वन्नेकुरा सबै जनतालाई र देशलाई झन् कम्जोर बनाउने पार्टी र बिदेशी शक्तिको खेल हो आज जनताले बुज्न जरुरि छ.
सिदान्त, अनी ब्यबस्ताकै कुरा गर्ने हो भने, भौगोलिक हिसाबमा नेपालको, गाउँको सहर सम्मको पहुच र सामर्थ्य हेर्दा, नेपालको लागि, एक मात्र ऊचित र सैधान्तिक व्यवस्था, प्रजातान्त्रिक पंचायती व्यवस्था नै हुन जान्छ, तर अहिलेको नेपालको अबस्थामा पंचायत भन्नासाथ राजतन्त्र भन्ने नेपालीहरुको सोचलाई बदल्न सकेको खण्डमा, गाउँको समस्या गाउँकै प्रधानले सुल्ज्यायेर सहरमा बयान गर्दा,सहरको प्रधानको पहुच गाउँ सम्म पुग्न नसकि व्यवस्था आफुमा आफै निरङ्कुश हुनै नसक्ने हुदा,प्रजात्रन्त्रिक नेपाली आमाको पुनर्जन्मको पनि सजिलै कल्पना गर्न सकिन्छ, यो मेरो आफ्नै विचार हुदा अन्यथा नलिनु होला.
आहिलेको चुनाबी तरिका भनेको एक पार्टीले आर्को पार्टीलाई बिश्वास नगर्नु नै हो. आफ्नो हातमा वयेको शक्ति अन्य लै सुम्पेर बस्ने ले फेरी हमिलैनै मौका दिनुहोस भनेर कसरि जनता माज जाने. तेसैले आहिले जनताले कसिलो फूटबल नबनिकन आफ्नो बुद्धि लगाउने समय आएको छ पहिलाको जस्तो पानि बराबर र गोरु बराबरको राजनीति सोचले काम गर्दैन . तेसैले एक पार्टीले नै सबैले vote हालेर देशलाई नया शक्ति दिनु नेपलिजनाताको ठुलो भूमिका रहनछ तेसैले बढी सामन्तिबादी र उग्रबामपन्थी बादी सबैले छोडेर मधाम्मर्गी पार्टीलाई वोट हाल्नु नेपाली जनताको बिबसता हो.
१. अमेरिकी चुनाबको अनुमान गर्ने सैली, अमेरिका, बेलायत अस्ट्रेलिया जस्ता राजनीतिक रुपमा स्वस्थ्य जनता भएको देशमा मिल्ने गर्छ, न कि “राजनीतिक-डिप्रेसनको” सिकार भएका जनता भएको देश जहाँ रक्सी, गुण्डा, साडी, धम्की आदिको भरमा चुनाबहरु जित्ने गरिन्छ!
२. १२ बर्ष सम्म हत्या र आतंकले सताइएका नेपालीहरु, “राजनीतिक-डिप्रेसनको” सिकार भएका थिए ! जसरि एउटा डिप्रेसन भएको मान्छेले आफ्नै हानी समेत गरेका रेकोर्डहरु छन्, त्यो चुनाबमा पनि हामीले तेसै गर्यौं ! हत्याका आरोपी माओबादीनेताहरु, अरु दलका भ्रस्ताचारी नेताहरु मात्रै होइन नेपाल प्रहरीको मोस्ट वान्टेड बब्बन सिंह सम्मकालाइ चुनाबमा जिताएम ! फलस्वरूप देशमा न त संबिधान बन्यो, न त स्थिरता नै आयो….!
३. जसरि एउटा डिप्रेसन भएको मान्छेले के-के गर्छ भन्ने सहि-अनुमान कसैले गर्न सक्दैन, तेसरिनै “राजनीतिक-डिप्रेसन” भएका जनता भएको देशको चुनाबको अनुमान कसैले गर्न सक्दैन ! …..चेतना भया !
त्यो बेला माओवादीले जित्ने अनुमान गरेको भए निर्वाचन नै हुने थिएन नि …राजनीति अनुमान गरे जस्तो हुने भए न राजा टुलु टुलु हेरेर बस्ने थिए न त कांग्रेस-एमाले हरुको यो हाल हुन्थ्यो,अनुमानहरुको बजार फेरी तातिरा’छ,तर परिणाम हेर्न त निर्वाचन नै कुर्नु पर्छ…जनता जनार्दन त्यसै भनेको त हैन होला नि, हैन र ?
देखियो नि जनता जनार्दनको असल निर्णय ! जंगल बाट के के न गर्लान भनेर काठमाडौँ भित्र्यको, सबलाई लोप्पा खुवाए !
आगामी संबिधान सभाको चुनाबमा पनि यी पार्टीहरुले ल्याउने भनेको मत ५ देखि २५ प्रतिशत हुन् / हालत उही पहिलाको जस्तै हुन्छ / लेखेर राख्नुस अरु १० वर्षमा पनि संबिधान बन्दैन / यस्तो निर्थक संबिधान सभाको चुनाब गर्नु भन्दा एकैचोटी जनताबाट अनुमोदन गर्ने संबिधान बनाए कस्तो होला /
मेरो बिचारमा निर्वाचन आयोगमा दर्ता भएको सबै दलहरुको बैठक गरेर जनमत संग्रहमा लान दुइ वटा खाका “नेपालको संबिधान” बनाएर जनतालाई दिने जनताले अनुमोदन गरेको नेपालको संबिधान हुन्छ / यो अभियानमा दवाब दिने सबै छेत्र बाट लागे राम्रो हुन्छ जस्तो लाग्छ / नत्र १५ अर्ब रुपैयाँ त चुनाब खर्च लाग्नै भयो ठिकै छ / अर्को १५ अर्ब ५ वर्ष सम्म सभासद्लाई पाल्नुको साथै फेरि ५ वर्ष देसमा संक्रमणकाल लम्बिने भयो /
हाम्रो देशले आर्थिक क्रान्ति गर्न नसकेर मुलुकका होनहार युवाहरु अरुको देश दास बन्न जाने क्रम तिब्र गति बढ्ने छ / अहिले नै ४० लाख पुगी सक्यो भन्छ / मलाई लाग्छ कि बिदेशी प्रमुख चलखेल भनेकै नेपाल र युवाहरुलाई बिदेशमा सिन्कीको भाउमा दास बनाउननै हो / हाम्रो जस्तो प्राकृतिक स्रोतले धनी देशलाई निरन्तर अस्थिर बनाई राख्ने अन्तरराष्ट्रिय ब्यापारी-माफियाहरुको चाल हो /
शिवजीले भन्नु भएको सुझाब एकदम राम्रो लाग्यो / बिदेशीको प्रमुख चलखेल भनेकै नेपाल र युवाहरुलाई बिदेशमा सिन्कीको भाउमा दास बनाउननै हो / हाम्रो जस्तो प्राकृतिक स्रोतले धनी देशलाई निरन्तर अस्थिर बनाई राख्ने अन्तरराष्ट्रिय ब्यापारी-माफियाहरुको चाल हो /
सबै दल मिलेर दुइ वटा “नेपालको संबिधान” को खाका बनाउन दुइ-तीन महिनासम्म समय दिएर सिधै जनमत संग्रह गराए साँचै जनताले बनाएको संबिधान हुनेछ /
अमेरिकाकै कुरा गर्ने हो भने त्यहाँको एउटा जिल्लाको कुनै कानुनमा थपघट वा संसोधन गर्नु पर्यो भने जनतामा लगेर भोटले मात्र अनुमोदन गराउँछ /
भो भो मित्र चुनाव हुन दिदैन थिए भन्ने त कोरा गफ रैचन भन्ने बुझियो
भारत मा १४ वर्स बसेर उसकै आज्ञा बमोजिम खुल्ला भाको
शक्ति का कार्यकर्ता ले यस्तो हावा गफ गरेको सुहाएन है. बरु अब चाही क्याश र दयाश को
कारण प्रिय पाल्तु पार्टी लेण्डुप हरुको खानि ले भरिएको हारला
भनेर चुनाव हुन दिदैन
२ वटा मात्र पार्टि भाको अनि व्यवस्थित तरिकाले हुने आफ्नो देशको चुनाबमा कहिले राम्ररी अनुमान गर्न नसक्नेलेहरुले नेपाल जस्तो देश को चुनाब को नतिजा अनुमान गर्लान नि!
पक्कै पनि कनकमणिले गरेको सर्वेक्षण हेरेर। पठाएको हुनुपर्छ। नत्र यतिको गलत हुने थिएन। निर्वाचन अघि प्रत्यक्षतर्फ २० सिट आउछ भनेर भनेका थिए। एक सय चाँही लेख्नै भुलेका रहेछन् । त्यसैले त्यस्तो भो। जनताका मनोदसा कस्तो छ भन्ने राजधानीमा बस्ने एलिटहरुलाई के थाहा। विचराहरु अझै ठूलो कुरा गरेर हिड्दै छन् ।
अमेरिका मा झैँ चुनाब हुन्छ भन ठानेका थिए होलान नि क्षितिज जी, के थाहा ब्यारेक का YCL लगेर जनता लाई भोट नै हाल्न नदिने देखि हामि हारे फेरी जंगल जान्छौ, तिमि हरुलाई अनि हेरम्ला भनेको भर मा अनुमान नै उल्तिञ्छ भन्ने, गाउ का हैन सहर का जनता ले बरु धेरै अरुलाई हेरियो यसपटक चै माओ लाई हेरम भनेर भोट दिएका थिए , लाजिम्पाट दरवार हेरेको हेर्यै छन् आजकल
अल्छी अमेरीकनहरु, कोठामा बसेर गरेको अनुमान कसरी सही होस् |
संबिधान सभाको चुनाब अगाडी माधब नेपाल ले पत्रकार सम्मेलन गरिन दिएको बक्तब्य मा ” अबको चुनाब मा UML को प्रचण्ड बहुमत आ उन्छ ” भनेर सब लै हँसाएको याद आयो/
जुन पार्टी ठुलो भय पनि हुने केहि होइन …. यहाँ आब पार्टी होइन राष्ट्र बादी, निडर, धनको आस नगर्ने तर कडा सासन गर्ने सक्तिसाली यौटा नेपाली चाहियको छ
बिधि बिधान र व्यवस्था नभएको मुलुकमा राजनितीक भविष्यबाणी वा आंकलन मिलेर ल्याएर पठाउन्दैन| एमाले वृतबाटै भएको यो प्रायोजित हल्ला हो| मनको लड्डु घिउ संग खान पाउनु एमालेको लोकतान्त्रिक अधिकार हो|
अहिलेको अवस्थामा नेपाली कांग्रेश नै अग्र स्थान मा आउछ किनकि बिस्सम परिस्थितिमा (२०६४) आयको भोट त घट्ने कुरै भयन माओबादी फुटेको एमाले चोइतियको जातियता को मुद्दाले खिच्दा सुरक्षित कांग्रेश मात्रै हो
अमेरिका को अनुमान मात्र सहि हुन्छ र ?
जित्छु भनेर भियतनाम गयो हारेर फर्क्यो , उत्तर कोरिया सग पछि हट्नु परेको थ्यो ,
इराक मा पनि जित्यो भन्न मिल्दैन , अफगानिस्थान मा पनि बस्न न सकेर फर्केको बिस्वलाई थाह छ |
सित युद्द को ताका चम्द्रमा मा निल आम्स्त्रंग ले पाइला टेकेको कुरा मा अझै धेरै अमेरिकी बिस्वास गर्दैन | इराक मा ”डब्लु यम डी” छ भनेर हान्न गयो , गलत साबित भयो |
थिएँन |
हाम्रो देश को धनि राणा,शाह जी हरुको हालत हुदैछ अम्रिका को , सान चै देखाउन पर्ने ,भित्र भित्रै खोक्रो हुदै |
जनताले बिना डर त्रास र धाक धम्कि भोट हाल्न पाएको भए , र एउतै कामरेडले १००-२०० पटक सम्म भोट नखसालेको भए माओबादी तेस्रै स्थानमा आउथ्यो , त्यो कुरा घाम जस्तै छर्लंग छ | विदेश गएका , देश मै भए पनि निर्बाचन क्षेत्र बाहिर रहेका र यहा सम्म कि स्वर्ग सिधारेकाहरु समेतले मतदान गरेर बनेको संबिधान सभाको चुनावको नतीजालाई तपाईं कसरी मुल्यांकन गर्नु हुन्छ ?
कुइरेको “International Law ” नेपालीको “कप्पुरी-क ” भन्या यहि हो /
************************************************************************
कठै-बिचरा ! अम्रिकाने !! Harvard, Yale Oxford University तिर Political Science दह्रो संग पढेर नेपालको गहन राजनैतिक बिस्लेषण गरेर रिपोर्ट तयार परेको होला / त्येसैले त् तिनको अनुमान गोलखांडी गएछ नि / अन्धोको देशमा आखा चिम्लेर हिडेन भने सद्दे मान्छे जताततै ठोक्किन्छ भन्ने बिचरालाई थाहा थिएन छ / चुनाबमा कस्ता कस्ताले भाग लिदैछन, के के हुनेवाला छ भन्ने कुरो को अत्तो पत्तो छैन अनि त् येस्तै हो नि अझ “निशपक्ष्य चुनाब धादली रहित भएको थियो” रे /…………जदौ !!!
अघिल्लो चुनावमा अमेरिकाको भविष्यवाणी अलि फेल खाएछ – विशेषगरी माओबादीको विषयमा। सायद, अमेरिकाको आफ्नो Negative Bias ले उनीहरुको विश्लेषणलाई प्रभाव पारेको हुन सक्छ। तर, मधेसबादीको बारेमा चाहीं सहि विश्लेषण गरेको पनि देखियो – फोरम र तमलोपाको गरेर ८० सिट हुन्छ भनेकोमा ७५ थियो क्यारे उनीहरु फुटेर टुक्रा-टुक्रा हुन अगाडि।
पुरानो चुनावको कुरा कोट्याउँदा अब हुने चुनावमा के हुने हो भन्ने खुल्दुली हुनु स्वभाविक नै हो। अब हुने चुनावको परिणामको भविष्यवाणी गर्न गाह्रो छ, तैपनि यस्तो हुन्छ कि भन्ने लाग्छ –
सबै भन्दा पहिले त चुनाव नै गराउन गाह्रो हुन्छ – मोहन वैद्य लगायतका दलहरु चुनाव चाहिरहेका छैनन्। ठुला दलबाट फुटेर गएकाहरुको ठुलै समुह बनिसकेको अवस्था छ – र – उनीहरुले चुनावमा खासै सिट जित्लान जस्तो छैन – उदाहरणको लागि मोहन वैद्यलाई नै लिउँ। उनले जति ठुला कुरा गरे पनि भोट संख्याकै आधारमा मात्र उल्लेख्य सिट जित्ने छाँट छैन – साँच्चै भन्नुपर्दा उनको ‘पत्तासाफ’ हुने अवस्था आउन सक्छ। मलाई लाग्छ, यो उनलाई पनि डर छ र त्यसैले अनेक बखेडा झिकेर उनी चुनाव हुन नदिन लागिपरेका छन् – र उनी जस्तै डर भएका अन्य केहि दलले उनलाई साथ दिने छाँट छ। In Case, चुनाव भैहाले चाहीं ः
एकिकृत माओबादीले पहिलो संबिधान सभामा जति सिट जितेको थियो,यसपालि त्यो भन्दा थोरै सिट मात्र हात पार्ने संभावना बढी छ। कारण ? पहिलो चुनावमा माओबादीको शान बेग्लै थियो, मान्छेमा माओबादीबाट डर पनि थियो, र साथै अरु कतिपयलाई माओबादीबाट निक्कै आश पनि थियो। र कहिल्यै सत्तामा नपुगेको माओबादी, राजनितिक रुपले अरु भन्दा चोखो पनि – युद्धै लडेर आएको भए पनि अरु जस्तो सत्तामा बसेर भ्रष्टाचार त गरेको छैन भन्ने इमेज थियो। यसपाली भने कुरा अलि फरक नै हुनेछ – एक त फुटेर केहि कमजोर भएको छ, तर त्यो भन्दा बढी सत्तामा बसिसकेको हुनाले अरु दललाई लागेको कलंक माओबादीलाई पनि लागिसक्यो – यस अर्थमा कतिपयले अरु दल (काँग्रेस-एमाले) र माओबादीमा फरक देख्ने छैनन् जुन फरक तिनीहरुले पहिलो चुनावमा देखेका थिए। र डर-धम्की ले यसपालि अलि कम काम गर्ला – कमसेकम स्टाटेलाईटबाट कसलाई भोट हाल्यो भनेर नदेखिने रैछ भनेर त जनताले बुझे होलान् नि। यि र यस्तै अरु कारणले एमाओबादीको भोट अलि खस्किन सक्छ – किनभने अघिल्लो चुनावमा जति भोट ल्याएका थिए, त्यति एमाओबादीको लागि Maximum हो – अनेक परिस्थितीले साथ दिनु, जनतामा अरु दल प्रति वितृष्णा हुनु, क्रान्तिकारी छवी हुनु, भ्रष्टाचारको मामलामा निस्कलंक हुनु आदि माओबादीको पक्षमा थियो। पहिले ३८% सिट ल्याएकोमा यसपाली ३०-३२% हाराहारी आउला कि ? मेरो अनुमान।
नेपाली काँग्रेस र एमालेको अवस्था पनि पहिले भन्दा खस्कने छ। हुन त एमाओबादीको भोट घटेर यिनलाई फाइदा हुन पर्ने हो – तर हुँदैन। कारण ? आदिवासी जनजाति मुद्दा। पहिले मधेसी मुद्दाले काँग्रेसलाई नराम्रो बेफाइदा भो तराइमा – अब काँग्रेस एमाले दुबैलाई पहाड-मधेस सबै ठाउँमा यो मुद्दाले पछार्ने संभावना देखिन्छ।एमाओबादी जस्तो एकल जातिय राज्य भन्ने अवस्था पनि छैन, तर त्यसो नभनीकन आदिवासी जनजाती भोट पाउन मुस्किल छ – यहाँ आदिवासी जनजाति भन्नाले लिम्बु, राई, शेर्पा, तामाङ, नेवार, गुरुङ, मगर, थारू आदि ईत्यादि सबै पर्छन् – जसको total संख्या जोड्यो भने उल्लेख्य संख्या हुन आउँछ। पहिलो चुनावमा मधेसी मुद्दा मात्र प्रधान थियो – मधेसमा अन्ध जातियताको आगो बलेको थियो – मधेसीहरुले बाँकी पहाडिया सबैलाई देखिनसहने स्थिती थियो। अहिले परिस्थिती अलि फरक छ – निकै कुरामा मधेसी र जनजाति बिच एकता जस्तै भैसक्यो – र अबको निशानामा प्रमुख रुपमा बाहुन पर्ने निश्चित छ। छेत्री-बाहुन भनिने समुदाय र यसमा पनि बाहुन प्रति यति घृणाको खेति भएको छ बिगतको ४-५ वर्षमा, यसको परिणाम त चुनावमा देखिन्छ नै। काँग्रेस एमाले लाई न त जनजाति न त मधेसीले नै भोट हाल्नेछन् – हाल्नेछन् त केवल बाहुन छेत्री ले – र त्यति भोटले पहिलेको स्थिती धान्न पनि मुस्किल हुने छ। यहाँ – बाहुन छेत्री माथि ठाउँ ठाउँमा भौतिक रुपमै आक्रमण भएर नरसंहार हुन सक्ने संभावनालाई पनि पुर्ण रुपमा नकार्न सकिन्न – बिभिन्न कोणबाट घृणा त्यो हद सम्म फैलाईसकिएको छ।
मधेसी दल – हजार टुक्रा भइसकेका मधेसी दल टुक्रिएकै कारण यसपाली नराम्रो संग पछारिन्छन् भन्ने धेरै छन् तर ठ्याक्कै त्यो हुने छैन। फुटेको कारणले प्रत्येक दलले पाउने सिट संख्या कम त पक्कै हुन्छ, तर सबै मधेसी दलको सिट संख्या जोड्यो भने पहिले जति नै हुन आउँछ। बिगतको दुइ मधेस आन्दोलनले स्पष्ट रुपमा बिभाजनको रेखा कोरिसकेको छ – मधेसी भनिने नेपालीहरुले पहाडि भनिने नेपाली संलग्न रहेको दललाई भोट दिनेछैनन् – अझै अर्को १०-२० वर्ष नेपाली काँग्रेसले पनि मधेसमा नच्याए हुन्छ (त्यसपछि के हुन्छ चाहीं अहिले भन्न सकिन्न)। संघियता र एक मधेस प्रदेशको मामिलामा सबै मधेसी दलको स्वर एकै हुन्छ – अरु कुरामा कुरो नमिले पनि।
कमल थापा दल- वा राप्रपा नेपालले पहिले भन्दा राम्रो गर्ने आशा गरिएको छ।मेरो बिचारमा पहिले भन्दा अलि अलि राम्रो अवस्य गर्छ। उही बाहुन छेत्रीको भोट हो – काँग्रेस-एमालेलाई भोट नहाल्ने बाहुनले यता कमल थापालाई हाल्छ। कति सिट आउँछ होला हिसाब आफैं गर्नु।
नया संघियताबादी दलहरु – दुइ तीन वा चार यस्ता दलले चुनवा लड्नेछन् । यी दलमा काँग्रेस र एमालेबाट चोइटिएर गएका जनजाति नेताहरुको बाहुल्य हुने छ। आ-आफ्नो प्रभाव क्षेत्रबाट यी दलहरुले पनि सिट जित्नेछन्। कमल थापाको दल भन्दा यस्ता दलहरुको सिट निकै बढी (तर काँग्रेस एमाले भन्दा कम) हुने अवस्था देखिन्छ।
र अन्त्यमा – समाजमा घृणाको विष यति फैलाइएको छ कि – विशेष गरी पूर्वि पहाडि क्षेत्र (मेची कोसी) र काठमाडौं उपत्यका मा बाहुन छेत्री माथि नियोजित हमलाहरु हुन सक्छ चुनाव अगाडि। यो डर सुदुर पश्चिमको कैलाली कंचनपुरमा पनि छ। किराँत, नेवार र थारू हरु बाहुन माथि खनिने डर निक्कै रहेको देखेको छु – र यो जातिय द्वन्दको आगो अन्य भुभागमा पनि फैलिन सक्छ। र दुर्भाग्यवस यो अवस्था आयो भने चुनाव त हुँदैन हुँदैन – तर त्यो भन्दा पनि निकै बिकराल अवस्था आउँछ – कति रगत बग्छ, कति मर्छन त्यसको लेखाजोखा गर्न नसकिने गरी । सामाजिक संजाल,इन्टरनेट वा चिया पसल-भट्टी पसलका संवादहरु राम्रो संग नियाल्यो भने र अघिल्लो सम्बिधानसभा बिघटन हुन भन्दा ठ्याक्कै अघिको घटनाक्रम हेर्यो भने परिस्थितीको विशमता स्पष्ट हुन्छ। यहाँनेर सरकार र सुरक्षा निकाय तथा संचार माध्यमको भुमिका अहं हुन्छ। सरकार, संचार माध्यम (पत्रकार) र सुरक्षा निकायले एकसाथ आफ्नो भुमिका राम्रो संग निभाएको खण्डमा यस्तो अनिष्ट टरेर चुनाव राम्रो संग सम्पन्न हुने अवस्था आउनेछ।
इतिश्री।
तपाइले लेख्या जस्तो एक दुइ वटा तत्वहरु निक्लिनछन पक्कै पनि तर यदि सरकार सजग हुने हो भने अनि गृह प्रशासन ले “कठोर” कदम लिने हो भने ति अराजक तत्व बाहेक तेसरी जात जात मा काटाकाट गर्न आउने कोहि पनि हुदैनन्. पोहोर साल गरेको जस्तो अनिश्चितकालिन बन्द आदि हुन लागेकी सजग भएर सुरक्ष्य व्यवस्था कडा बनाउने हो भने सायद तेती बिकराल स्थिति न आउला! पोहोर को स्थिति फरक थियो – जुन तत्वहरुले जातिय द्वन्द भड्काउन खोजे, तिनीहरु मध्ये का एक आफै सरकारमा थिए ! तेस्ता अराजक तत्वहरुलाई कारवाही गरिएन…कैले एक जात ले बन्द गर्ने कहिले अर्को जातले बन्द गर्ने, साम्प्रदायिक नारा लाउने हरु लाइ छुट दिइयो…यसपाली अलि कडा होस्..डराएर वा अधिकार त हो नि भनेर छोडियो भने चाही बिकराल स्थिति आउन सक्छ…
जहासम्म चियापसल, भात्तिपसल, तरकारिपसल को कुरा छ, अहिलेसम्म पनि त्यहाँ तपाइले भन्या जस्तो कुरा देखिएको त छैन ….कुनै पनि जातिलाई हाम्रो जात हेपिएको, पेलिएको, थिचिएको, हाम्ले रगत बगाउनु पर्छ भन्ने खालको भावना छ जस्तो लाग्दैन ! बर्सौ देखि मिलेर बसेको समाजमा जातीय परिवर्तन आओस भन्ने कसैले सोच्दैनन् जस्तो लाग्छ! सबैलाई राम्ररी गरेर खान, मनोरंजन गर्न, बच्चा हरु राम्ररी पढाउन पाए पुग्छ जस्तो लाग्छ! छन एक दुइ जाना धमिलो पानि मा माछा मार्ने हरु, इनिहरुलाई चै बल्छी समेत पोखरी मा डुबाउनु पर्छ- अझ ढुंगा ढाडमा बाधेर !!!
रघुबीरजी, छेत्रीहरुलाई के खाएर बाहुनसंग राख्नुभएको? छेत्रीहरु पनि वाहुनवादबाट पीडित छन्| छेत्रीहरु जत्तिको वाहुन पनि उदार भएको भए र वाहुन लोभी नभएको र अधिकांश बाहुनहरुमा मै मात्र खाउँ मै मात्र लाउँ जसरि हुन्छ वाम साम हाम माम र झाम गरेर भए पनि भन्ने मनोवृत्ति नभएको भए आजको नेपाल अर्कै हुने थियो| मतलब समग्रमा हामीले धेरै प्रगति गर्ने थियौ| यो सत्य र तथ्यलाई नकारेर नकारिने होइन|
यस्तै हुन् तत्वहरु भनेका !!!!
सत्यलाई नकारेको होइन कैलाश जी, खालि अहिलेको राजनितिक-समाजिक-कानुनी अवस्था उजागर गरेको मात्रै हो । लोकसेवामा फारम भर्न जानु भो भने आदिवासी, जनजाति, मधेसी र दलित भनेर कोटा हुन्छ – (र महिला कोटा पनि हुन्छ – महिला भन्या त कुनै जाति विशेष भएन)। यदि यी जातभित्र परिएन भने ‘अन्य’ रे। मैले छेत्री-बाहुन भनेर भन्न खोजेको समुह त्यही ‘अन्य’ भनिने समुह हो जसमा बाहुन, क्षेत्री, दसनामी, ठकुरी लगायत सबै पर्छन।
र – यहाँ नेर तपाईं संग मेरो बिचार अलि नमिल्ने देखें। जसरी बाहुन भन्ने बित्तिकै सबै लोभी पापी मात्र हुन्छ भन्ने सोच्नुहुन्छ – त्यो गलत बिचार हो – हुन त सामाजिक सम्रचनाले मान्छेको मनोवृत्तीमा प्रभाव पारेको हुन्छ – तर कुनै जाति विशेषलाई लोभी, पापी, आतंककारी वा अन्य कुनै बिल्ला भिडाउन हुन्न – र यसो गर्नु वैज्ञानिक दृष्टिले पनि गलत नै हो। बाहुनलाई फटाहा भनिदा क्षेत्री जतिलाई बन्दुके भन्नु पर्ला , अझ ठकुरीको त दिमागको यौटा नसा चुँडिएको हुन्छ भन्छन् – साह्रै सन्काहा हुन्छन् रे — भन्दै जाँदा तामाङहरु साह्रै बेकुफ हुन्छन् भनेर राणा कालमा त कुनै सरकारी जागिर नै नदिने चलन थियो – बाँकी जनजातिहरु लडाई-झगडा गर्न मात्र काम लाग्छन् तर कुनै दिमाग लगाउनु पर्ने प्रसासनिक काम उनिहरुलाई नदिदा हुन्छ भन्ने सोचाई पनि छ — साँच्चै भन्नुहुन्छ भने यी सबै सोचाई उत्तिकै गलत हो – मान्छेलाई individual हिसाबले उसको क्षमता र दक्षताको कसीमा जाँचिनु पर्छ – कुनै जाति विषेशलाई कुनै बिल्ला भिडाउनु हुन्न। २१सौं शताब्दिमा हामीले यस्ता मध्ययुगिन बिचारधारा त्याग्न सकेनौं भने देश कहिल्यै अगाडि बढ्दैन।
हो- बाहुनकै कुरा गर्दा चाहिं – केहि गलत प्रवित्ति – जस्तै छुवाछुत – पूर्ण रुपले निर्मुल पार्नु पर्छ – कानुन अझ कडा बनाएर – र त्यसको पुर्ण पालना गराएर। तर छुवाछुत जस्ता कुरिती बाहुन – छेत्री (अन्य) जातिमा मात्र नरहेर तिब्बती धर्म मान्ने शेर्पा लगायतका जातिमा पनि देख्दा चाहीं म दंग परेको थिएँ। जे होस, जता जता कुरिती छन्, सबैलाई समाप्त गर्नु पर्छ।
अरु कुरा थाहा छैन तपाइले तामाङ्ग को उल्लेख गर्नुभएछ|
राणाशासन मा तामाङ्ग लाई बेवकुफ भनेर सरकारी जागिर र ठुलो पद नदिएको कारण के भने पहिलो तामाङ्गहरुले त्यो बेला बारम्बार दरबारिया शोषणको बिरोधमा आवाज उठाएका थिए जुन बेला अरु जातले बिरोधमा चुईक्क समेत मुख खोल्न सक्दैन थिए| दोस्रो कुरो, तामाङ्ग केटी हरु बाट राणाहरुले सन्तान जन्माएर राणाका ब्याइते र ल्याइतेले आफ्नो सन्तान भनेर सामाजिक मर्यादा बढाएका र रक्षा गरेका थिए| अर्को तिर बलिया तामांग ठिटाहरुलाई रानीसाब र मैसाब को पिडौलामा दिनहु तेल घस्ने काम लगाउथे र खेताला बनाउथे| तेल कार्यपछिको हुकुमी रति क्रिया बाट जन्मेका सन्तान महाराजकै हो भनेर पुरुषार्थी बढाउँन झुटो बोलिन्थ्यो| अब तामाङ्ग हरुलाई बाहिर सेनामा पठाए यस्ता काम गर्ने मान्छेको अभाव हुने भयो र राणाहरुका सल्लाहकार हरुले सल्लाह दिए बमोजिम तामांग लाई सरकारी जागिरमा पठायो भने दरबारमा गरेको कामको खुलासा हुन्छ र को कसको सन्तान हुन् थाहा पाईन्छ भनेर एउतै लौरोले सल्लहाकारले दुवै लाई काबुमा ल्याएका थिए| नपत्याए राणा र शाहका त्यसबेला पछिको सन्तानको नाक नक्सा र मुख आकृति हेर्नुस थाहा लागिहाल्छ|
भो रघुबीर जी के के न अनुमान गर्नु भयो होला भनेको त घुमाई फिराई माओबादी लाई सबै भन्दा ठुलो दल अनि आफ्नो बाहुन प्रति भएको घृणा लाई अरुहरुको सिकार लगाइदिनु भयो, तपाई जस्ता पढे लेखेका र लोभी पापी को जमात ले चाहदै मा यहाँ जातीय युध हुन्दैन, जनता ले सबै नेता को असली रुप देखि सके, अब आफु लडेर हैन जुटेर मात्र देश बच्छ भन्ने बुझ्या छन्,चिया पसल देखि साइबर सम्म यस्तो भाड भैलो मच्चौना रमाउने तपाई जस्ता सिमित केहि डलर वादी मात्र हुनुहुन्छ, यस चुनाब मा माओबादी को ३० प्रतिसत हैन स्वच्छ भयो भने १३ प्रतिसत पनि आउदैन, अर्काकी बुढी भगाउने छोरा कामरेड को साथि पर्नु भयो कि कसो तपाई चाई???
स्वच्छ चुनाब भो भने कसको के आउने त्यो त भन्न सकिन्न तर भोटर हरुले ” कमन ” सेन्स लाएर मत हाले यी ४ दल मध्ये कुनै अगाडी औदैनन. तर अपसोच 🙁 !!
ए पण्डित जी- कहाँ मलाई डलरबादीको आरोप लगाउनु भएको – म कुनै एनजिओ, आइएन जिओ वा यस्ता संस्था संग आवद्ध छैन – नत कुनै राजनितिक दल संग नै। माइसंसार बाहिर कुनै राजनितिक संगठन वा भातृसंगठन वा यस्तै केहि संग नाता पनि छैन, जति रानितिक कुरा गरिन्छ यही माइसंसारको फोरममा आफुलाई लागेको देखेको कुरा गर्ने हो।माओबादीको भोटको मेरो विश्लेषण पनि त्यस्तै हो। पहिलो चुनावमा पनि भोटै ल्यान्न भन्ने धेरै थिए, ३८% त ल्याए -यसपाली त्यसमा घटेर ३०-३२% भनेको हो – बढ्छ त भनेको छैन मैले । र जातिय द्वन्द मैले मच्चाउन चाहेको पनि छैन नत कहिल्यै चाहने छु – तर सोझा-कम पढेका mass लाई भड्काउन सजिलो छ – र त्यस्ता कृयाकलाप देखिंदैछ – त्यसैले मैले एउटा शंका सम्म गरेको हो – हुन सक्छ है भनेर सजग गराएको मात्र हो – १००% हुन्छ त भनेको छैन त। काँग्रेस-एमालेको घट्छ भनेको कारण जनजाति – मधेसी भोटको कारणले हो – विशेषगरी जनजाति भोट- पहिलो चुनावमा एकल जातिय मुद्दा थिएन नै भन्दा हुन्छ – खालि एक मधेसको मुद्दा थियो। अब एकल जातिय प्रदेशको मुद्दा धेरै अगाडि बढिसक्यो – त्यसैले काँग्रेस-एमालेको भोट घट्ने छाँट देखेको मैले। एमाले काँग्रेसले उहि छ्यासमिसे प्रदेश बनाएर बाहुनबादी एकात्मबाद लाद्छन् – हाम्रो जातको प्रदेश बन्न दिदैनन भनेर उनीहरुलाई भोट नहाल्ने जनजाति कति हुन्छन् होला त अर्को चुनावमा ? धेरै हुन्छन् जस्तो मलाई लागेको हो। जे होस, तपाईंको बिचारको पनि सम्मान गर्छु – के हुन्छ भनेर थाहा पाउन त चुनावको नतिजा नै कुर्न पर्छ।
एसपालि पक्कै UML ले सबै ले भन्दा धेरै सिट जित्छ अनि ठुलो दल पनि बनछ,
तर अव को नेपाल को ठुलो दल चै एमाले हुने पक्का हो .
त्यसैले त नतिजाको प्रतिक्षा गरिन्छ .अनुमान ठ्याक्कै मिले त किन चुनाब गरिरहनु पर्यो र? बरु अमेरिकाको अनुमान मिलेकै भए सायद राष्ट्रले निकास पाइसक्थ्यो कि !! ??
अबको चुनाबको नतिजा :~~तिन दलबाकी दल
नेपाली माटो सुहाउदो अनुमान के, नेपाल मा आए’सी त अम्रिकाने को अनुमान नि नेपाली नेताको जस्तो हुदो रेछ/
के हो यार त्यतिका श्रोत, साधन र सुलसुले आफ्नो साथमा हुँदा हुँदै पनि त्यस्तो वाहियाते अनुमान अड्कल निकाल्ने? त्यो भन्दा असल त टुंडिखेलको सुगा ज्योतिषीले पनि गर्न सक्ला|
अमेरिकाको गोप्य टिप्पणी त्यति नराम्रो देखिएन| भारत र चीनको पनि कुनै दिन प्रकाशमा आए के होला अनि के भन्दा हुन कल्पना मात्र गर्न सकिन्छ| कलले कति खायो र को मन्त्रि सचिव कर्मचारी पत्रकार आफ्नो छोरा छोरीका लागि कोटा माग्न आयो, कसलाई दिनपर्यो, कलले कसको पोल लगायो, को स्वास्थ्य परिक्षणको लागि जान चाहे इत्यादि सबै कर्म वृतान्त होलान| नंया इतिहास रचना गरेका हुन सक्छ|
माईसंसारले केलाईजिलाई चाख लाग्दा न्युज उपलब्ध गराईदिन भएकोमा धन्नेवाद छ|
सिट संख्या घटे पनि सबै भन्द ठुलो पार्टी माओबादी नै हुन्छ येदि बैद्य समुह ले चुनाव बहिस्कार गर्यो भने. कांग्रेस दोश्रो नै हुनेछ तर एमाले भने पत्ता साफ नै हुनेछ.
नेपालमा मान्छेहरु जे बोल्छन त्यो गर्दैनन्, जे गर्दिन भन्छन तेही गर्छन, त कसरी राजनीति पण्डितहरुले आंकलन गर्न सकुन?? हाम्रो समाज यति घुसृएको छ कि, त्यहि मानसिकताले मात्र सब्जीलाई गुन्द्रुक बनाउने उपाय निकाल्न सक्या हो! 🙂