महराको दशैँ हिरासतमै, निवासबाटै नियन्त्रणमा लिई निजी कारमा लगियो चौकी

अन्ततः निवर्तमान सभामुख कृष्णबहादुर महरा आइतबार महाअष्टमिको दिन साँझ सभामुख निवासबाटै पक्राउ परेका छन्। बिहान काठमाडौँ जिल्ला अदालतले हिरासतमा राखी अनुसन्धान गर्न पक्राउ पूर्जी जारी गरेपछि साँझ निवास पुगेको प्रहरीले उनलाई नियन्त्रणमा लिई सिंहदरबार प्रहरी वृत्त पुर्‍याएको हो।

अघिल्लो हप्ता आइतबार भएको घटनाको सोमबार राति समाचार आएपछि मंगलबार सभामुख महराले आफ्नो पदबाट राजीनामा दिएका थिए। बीचमा ट्विस्ट आएर आफूमाथि बलात्कार गरेको आरोप लगाउने महिलाले बाउ जस्तो भएको भन्दै आफ्नो कोठामा आउँदै नआएको दावी गरेर अर्को अन्तर्वार्ता दिएका थिए।

तर शुक्रबार उनले बलात्कार प्रयासको उजुरी प्रहरी चौकीमा दिए। त्यसपछि दशैँका लागि पक्राउ पूर्जी जारी गर्न काठमाडौँ जिल्ला अदालतले गरेको व्यवस्था अनुसार उनलाई पक्राउ पूर्जी जारी गरियो।

पक्राउ पूर्जी जारी भएपछि पक्राउ गर्न सभामुख निवास पुगेको प्रहरी केही बेर त्यहीँ अल्झियो। सुनिए अनुसार महराले प्रहरीको गाडीमा जान अस्वीकार गरे। त्यसपछि उनको लागि निजी गाडीको व्यवस्था गरिएको थियो। बा १८ च ४०० नम्बरको रातो गाडीको पछाडिको सिटको बीच भागमा राखेर उनलाई चौकी लगिएको थियो। उनलाई पक्राउ गरेको दृश्य खिच्नका लागि थुप्रै सञ्चारकर्मी निवासबाहिरको गेटमा कुरेर बसेका थिए।

अब के हुन्छ?
महिलाले दिएको किटानी जाहेरी अनुसार अब प्रहरीले हिरासतमा राखेर अनुसन्धान अगाडि बढाउने छ। पक्राउ पुर्जी जारी भएर नियन्त्रणमा लिइसकेपछिको अर्को प्रक्रिया हुन्छ- अनुसन्धानका लागि हिरासतमा राख्ने। यसका लागि पनि प्रहरीले महरालाई अदालतमा लग्नुपर्छ।

यसका लागि मुलुकी फौजदारी कार्यविधि नियमावली,२०७५ अनुसार ऐनको दफा १४ बमोजिम अनुसन्धानको लागि अभियुक्तलाई हिरासतमा राखी अनुसन्धान गर्नुपर्ने भएमा अनुसन्धान अधिकृतले अनुसूची -६ बमोजिमको ढाँचामा सरकारी वकिल कार्यालय मार्फत अदालतमा निवेदन दिनु पर्नेछ।

ऐनको दफा १४ को उपदफा -७_ मा उल्लिखित कसूरका सम्बन्धमा अभियुक्तलाई थप अवधि हिरासतमा राखी अनुसन्धान गर्नुपर्ने भएमा अनुसन्धान गर्ने अधिकारी र सरकारी वकिल दुवैले अदालतमा निवेदन दिन सक्नेछन् ।

यस नियम बमोजिम दिइने निवेदनमा अनुसन्धान सन्तोषजनक रुपमा भएको र अभियुक्तलाई हिरासतमा राखेर अनुसन्धान गर्नुपर्ने आधार र कारण तथा सम्पन्न गर्नुपर्ने कामहरुको विवरण समेत खुलाउनु पर्ने नियमावलीमा उल्लेख छ।

कति दिन महरा हिरासतमा?

प्रहरीले अब बयान गराउने, कागज गराउने जस्ता प्रक्रिया गर्नेछ। यसका लागि कति समय लाग्छ अहिले नै यकिन भन्न सकिन्न। दशैँका क्रममा घटस्थापनादेखि कोजाग्रत पूर्णिमासम्म अदालत बन्द छ। पूर्वप्रधानन्यायाधीश केशवप्रसाद उपाध्यायको निधनमा शोक मनाउन सर्वाेच्च अदालतले यही असोज २७ गते मुलुकका सबै अदालतमा बिदा दिने निर्णय गरेकाले २८ गतेमात्र अदालत नियमित खुल्नेछ।

दशैँ सकिएपछि अदालतमा पेश गरी प्रहरीले अनुसन्धानका लागि हिरासतमा राख्न केही दिनको म्याद लिनसक्छ। बढीमा २५ दिनसम्म यसरी हिरासतमा म्याद थप्दै राख्न सकिन्छ। यसका लागि अदालतले अनुमति दिनु पर्छ। अथवा अदालतले हिरासतमा राखेर अनुसन्धान गर्न जरुरी छैन भनेर अनुमति नदिन पनि सक्छ।

अभियुक्त हो कि हैन भनेर निर्क्यौल गर्ने काम प्रहरी र सरकारी वकिलको हो भने अपराधी हो कि हैन भन्ने निर्णय गर्ने काम अदालतको हो।

अब यो केसमा पनि प्रहरीले अनुसन्धान सकाएपछि प्रस्तावित राय सुझाव प्रतिवेदन जिल्ला सरकारी वकिलको कार्यालयमा बुझाउँछ। मुद्दा चलाउने प्रतिवेदन पेश भएमा त्यसलाई सरकारी वकिलको कार्यालयले हेर्छ। उसलाई पनि मुद्दा चलाउनु पर्ने लागेमा सरकारी वकिलको कार्यालयले अभियोगहरु उल्लेख गरी मुद्दा दर्ता गरेपछि थुनामा राखेर मुद्दा अघि बढाउने कि थुना बाहिर भन्ने विषयमा थुनछेकको बहस हुन्छ।

यो बहसको नतिजा तीन वटा हुन सक्छ-

एक, साधारण तारेखमा राखी मुद्दा पुर्पक्ष गर्ने।
दुई, धरौटी तिराएर मुद्दा पुर्पक्ष गर्ने।
तीन, थुनामै राखेर मुद्दा पुर्पक्ष गर्ने।