खोज पत्रकार टम बुर्गिसको पछिल्लो पुस्तक ‘कुक्कुल्यान्ड : ह्वेयर द रिच ओन द ट्रुथ’ अहिले चर्चामा छ। यो पुस्तकमा नेपाल सम्बन्धी छुट्टै च्याप्टर पनि रहेको छ। ‘मिस्टर एक्सवाई’ उपशीर्षकमा १७ पेज नेपाल कनेक्सनको बयान छ जुन विशेष गरी टेलियासोनेरा नामको कम्पनीले नेपालमा व्यापार गर्दाका बखतको कुरा हो। अहिले टेलियासोनेराले मलेसियाको आजियाटा कम्पनीलाई एनसेल बेची उसले… Continue reading
सामान्य हिसाब नजान्ने हाम्रा पत्रकारहरु
हाम्रा खेल पत्रकारहरुले सामान्य हिसाब पनि जान्दा रैनछन् भन्ने प्रमाण आजको समाचारले प्रमाणित गरिदिएको छ। हैट, होइन होला। कहाँ पत्रकारहरुले हिसाब बिगार्छन् भन्ने तपाईँहरुलाई लागेको भए आउनुस् म प्रमाणसहित तपाईँलाई देखाइदिन्छु। उदाहरणका लागि सबैभन्दा पहिला हेरौँ इकान्तिपुरमा छापिएको यो समाचारलाई।
पोखरा दुर्घटनाको भाइरल फोटो : के यस्तै पहिले पनि भएको थियो ?
हिजो भाइरल भएको एउटा फोटो देखेर सबै छक्क पर्नुभयो होला। पोखराको अर्चलेमा भएको बस दुर्घटनाको फोटो थियो त्यो। नाम ‘बस’ भए पनि बस बसिरहेको थिएन, उठिरहेको थियो। अगाडिको भागले भूइँमा टेकेर पाङ्ग्रा जति सबै हावामा। लेखनाथको आरुपाटाबाट पोखरा आउँदै गरेको ग १ ख ८६८० नम्बरको बस दुर्घटना हुँदा भित्र अरु यात्रु थिएनन्। बसका ड्राइभर र… Continue reading
भ्रष्टाचारमा दोषी सांसदको निलम्बन फुकुवा : भएको के हो ? १५ प्रश्नउत्तरमा बुझ्नुस्
१. के भएको थियो? उत्तर: मनाङबाट निर्वाचित कांग्रेस सांसद टेकबहादुर गुरुङलाई भ्रष्टाचारको मुद्दामा दोषी ठहर गरिएपछि संसद सचिवालयले निलम्बन गरेको थियो। २. के यो नियममा थियो? उत्तर: हो, भ्रष्टाचार निवारण ऐनअनुसार भ्रष्टाचारको मुद्दा लागेमा स्वतः निलम्बन हुनुपर्छ। ३. अनि के भयो? उत्तर: गुरुङले सर्वोच्च अदालतमा गई उनको निलम्बन बदर गर्न निवेदन दिए र सर्वोच्चले उनको… Continue reading
चिनियाँ सेनामा गोर्खा सैनिक भर्ना ? नपत्याउनुस्, गलत हो
हालै २१ दिन लामो अनसन (क्लाइमेट फास्टिङ) बसेका चर्चित भारतीय पर्यावरण अभियन्ता सोनम वाङचुकले अनसनको चौथो दिन दिएको अभिव्यक्तिमा भारतीय सेनामा भर्ना हुने नेपालीहरु अब चिनियाँ सेनामा भर्ना भएर भारतविरुद्ध लड्न लागेको दाबी गरिएको छ। तर हाम्रो तथ्यजाँचले भने उक्त दाबी गलत देखिएको छ ।
सिड्नीको ओपेरा हाउसमा नेपाली झण्डाको लाइटिङ? अहँ, नपत्याउनुस् ! त्यो गलत हो
अस्ट्रेलियाको सिड्नीमा रहेको ओपेरा हाउसमा गरिएको लाइटिङमा चन्द्रसूर्यसहितको रातो नेपाली झण्डा ! रातो र चन्द्रसूर्य गीतमा त्यही दृश्यमा बनाइएको टिकटक भिडियो। के तपाईँले पनि सामाजिक सञ्जालमा यस्तै देख्नुभएको छ ? नझुक्किनुस्। त्यो गलत हो। नेपालफ्याक्टचेकले गरेको तथ्य जाँचमा भने यो फोटो मिथ्या भएको देखिएको छ। ओपेरा हाउसले नेपाली झण्डासहितको लाइटिङ नगरेको जनाएको छ।
‘किल नोटिस’ कान्ड मच्चाएको बेलायती राजपरिवारको त्यो फोटो
यो हप्ता अन्तर्राष्ट्रिय मिडियामा हङ्गामा मच्चाएको फोटो हो यो। यसो हेर्दा यसमा खास त्यस्तो केही देखिन्न। बेलायती राजपरिवारका सदस्यहरुको यो फोटोमा प्रिन्सेस अफ वेल्स केट मेचमा बसेकी छिन् र उनको वरिपरी प्रिन्सेस शार्लट, प्रिन्स लुई र प्रिन्स जोर्ज छन्। प्रिन्स जोर्जले आफ्नी आमालाई अँगालो हालेका छन्। दुई महिनाअघि पेटको शल्यक्रिया गराएपछि सार्वजनिक जीवनबाट टाढा रहँदै… Continue reading
जीबी राई ‘पक्राउ’ : गलत समाचार लेखेर गलत बहानामा बचाउ
बिहीबार बिहानै एउटा समाचारले बजार पिट्यो : सहकारी ठगीको मुद्दामा फरार जीबी राई पक्राउ परे। डढेलो जस्तै यो समाचार आक्रामक रुपमा फैलियो। खासमा यो गलत रहेछ। पुलिसलाई नै पक्राउ परेको थाहा रहेनछ, पत्रकारहरुमात्रै चम्किएका रहेछन्। अझ रोचक त यो मिथ्या सूचना राखेर त्यसलाई बनाएको बहानामा देखियो। आउनुस्, एक पटक हेरौँ र रेकर्डमा राखौँ यो ‘काण्ड’लाई।
नेपाली महिला नासामा अध्ययन गर्न गएको? हावा समाचार, नपत्याउनुस् !
हिजो अस्ति भर्खरको कुरा हो, पक्कै पनि तपाईँले एउटा छाती चौडा हुने, गर्व लाग्ने समाचार अनलाइन मिडियाहरुमा पढ्नुभएको हुनुपर्छ। समाचारको शीर्षक थियो- ‘नासामा पूर्ण छात्रवृत्तिमा अध्ययन गर्ने पहिलो नेपाली महिला बनिन् फलानो’ नेपालीहरु नासा भन्ने बित्तिकै यस्सै भावुक भइदिन्छन्। विजय शाहीदेखि अरु धेरै नासा पुगिसके। कुरा बुझ्दै ल्याउँदा थाहा भो, यस पटक पनि भावुक मिडियाले… Continue reading
खासमा कस्तो अवार्ड दिन लागिएको हो भरतपुरका मेयर रेणु दाहाललाई?
रुटिन अफ नेपाल बन्दले आफ्नो फेसबुक पेजमा गएको फेब्रुअरी १० तारिखमा रेणु दाहालले युके (बेलायतमा) इन्टरन्यासनल मेयर अवार्ड पाउन लागेको भन्दै त्यसलाई ठूलो उपलब्धि भएको दावी गर्दै फोटोसहितको पोस्ट गर्यो। उक्त पोस्टमा त्यो कस्तो अवार्ड हो, कसले दिने हो भन्ने बारे केही उल्लेख थिएन। लगत्तै फेसबुकमा धेरैले पोस्ट गर्न थाले। उनीहरुको दावी थियो, यो बेलायत… Continue reading
‘नागरिक’ले सार्वजनिक गरेको हिसाबकिताब : न ऋण घट्यो, न कर्मचारीलाई दियो तलब
आइपिओ जारी गर्ने नेपालको पहिलो मिडिया ‘नागरिक’ को प्रकाशन कम्पनी नेपाल रिपब्लिक मिडियाले केही दिनअघि दोस्रो त्रैमासिक अवधिको रिपोर्ट सार्वजनिक गरेको छ। पब्लिक कम्पनी भएपछि हरेक तीन तीन महिनामा आर्थिक हिसाबकिताब सार्वजनिक गर्नुपर्छ। दोस्रो बजारमा भाउ साढे तीन गुणा बढी भए पनि यो कम्पनीले नाफा कमाउने कुनै सम्भावना देखिँदैन। के के देखिन्छ त हिसाबकिताबमा ?… Continue reading
पहिले बन्दूकबाट त्रसित लोकतन्त्र अहिले गोजीगोजीका हाते फोनबाट त्रसित
भोजराज पोखरेल सुसूचित जनता लोकतन्त्रका खम्बा हुन्, पहरेदार पनि हुन् । जनतामा चेतना जागृत गराउन लामो समयदेखि राजनैतिक दलले आफ्नो भूमिका निर्वाह गरेका छन्। जनतासम्म सूचना पुर्याउन उनीहरूका आफ्नै च्यानल थिए; मुखपत्र थिए, साप्ताहिक पत्रिका थिए र एउटा वफादार स्रोता पङ्ति थियो। हरेक कम्युनिकेटिभ इभेन्टको नेताले अर्थ लगाउँथे, हाम्रो समाजमा त्यसको सान्दर्भिकता बारे आफ्ना समर्थकलाई… Continue reading
‘नागरिक’ छाप्ने पब्लिक कम्पनीको रिपोर्टमा भेटियो यस्तो गलत जानकारी
नागरिक दैनिकको प्रकाशन संस्था नेपाल रिपब्लिक मिडिया लिमिटेड अब अरु भन्दा फरक छ। किनभने यो आइपिओ जारी गर्ने नेपालको पहिलो मिडिया भइसकेको छ। आइपिओ जारी गरिसकेपछि अब उसले आफ्नो हरहिसाब पनि पारदर्शी रुपमा सबका सामु राख्नुपर्ने कानुनी बाध्यता हुन्छ। यसको विश्लेषणबाट हामीले नेपालको मिडिया व्यवसाय कस्तो रहेछ भनेर नाडी छाम्ने अवसर पनि पाउँछौँ। यसै क्रममा… Continue reading
एक किलो प्याजको ७ सय+ रुपैयाँ ! नपत्याउनु भएको? मिडियाको समाचारमा एआईको हिसाब
एक किलो प्याजको ७ सय रुपैयाँ ! मैले यसो भन्दा तपाईँ पत्याउनु हुन्छ ? पक्कै पनि यसले हावा कुरा गर्न थाल्यो भनेर गाली गर्नुहुन्छ होला। पख्नुस् तपाईँलाई एक किलोको प्याजको ७ सय रुपैयाँ पर्ने हिसाब मिडिया र सशस्त्र प्रहरीले कसरी निकाल्यो त्यो देखाउँछु।
फ्याक्ट चेक : सशस्त्र प्रहरीले ४२ लाखको हैन करिब ४ लाख मूल्य बराबरको मात्रै प्याज बरामद गरेको हो
‘रातोपाटी’, ‘लोकान्तर’ लगायतका अनलाइन मिडियामा बुधबार (२४ माघ, २०८०) मा सशस्त्र प्रहरीले ४२ लाख भन्दा बढी मूल्यको प्याज सहित दुई वटा पिकअप गाडी नियन्त्रणमा लिएको समाचार लेखेका छन्। हाम्रो तथ्य जाँचले भने यति मूल्य बराबरको प्याज नियन्त्रणमा नलिइएको र यो समाचार भ्रामक रहेको देखायो।
फ्याक्ट चेक : नझुक्किनुस्, दिलभूषण पाठक अहिले न्युज २४ टिभीका प्रधान सम्पादक नियुक्त भएका होइनन्
टेलिभिजन पत्रकार दिलभूषण पाठक न्यूज २४ टेलिभिजनको प्रधानसम्पादकमा नियुक्त भएको सूचना देख्नुभयो? हो, हो मैले फेसबुकमा देखेँ भन्ने लाग्यो ? अझ चर्चित व्यक्तित्वहरुले नै हिजोदेखि धमाधम उनको फेसबुक पोस्टमा बधाई तथा शुभकामना दिइरहेको देख्नुभयो ? पख्नुस् त। धेरैले कमेन्ट गर्दैमा र नाम चलेका व्यक्तिहरुले बधाई दिँदैमा त्यो सूचना सही हुन्छ भन्ने छैन। नेपालफ्याक्टचेकले गरेको फ्याक्ट… Continue reading
फेसबुकमा @highlight आतंक : अहँ, यस्तो लेख्दैमा आइडी ह्याक हुने/नहुने थाहा हुन्न
फेसबुक कमेन्टमा @highlight लेख्दा अक्षर नीलो भयो भने फेसबुक आइडी बलियो र कसैले ह्याक गर्न नसक्ने दावीसहितका पोस्टहरु भाइरल भएका छन्। धेरैले यस्ता पोस्ट गरेका छन् र त्यसमा सयौँ कमेन्टहरु देखिन्छन्। तर हाम्रो तथ्य जाँचमा यो दावी मिथ्या भएको देखियो। फेसबुकमा कमेन्ट गर्दैमा ह्याक हुने/नहुने थाहा हुँदैन। फेसबुकको यो फिचरले कमेन्ट गर्ने केही साथीहरुलाई नोटिफिकेसनसम्म… Continue reading
माघ १९ सम्झना : समाचार बज्दाबज्दै सेना कन्ट्रोल रुममा पसेपछि…
किरण कौशल – २०६१ माघ १९ को शाही घोषणाद्वारा देशमा राजा ज्ञानेन्द्रको प्रत्यक्ष शासन सुरु हुनासाथ सङ्कटकाल घोषित गर्दै समग्र सञ्चार क्षेत्रमाथि आक्रमण गरियो। यसबाट पाल्पाका एफएम रेडियोहरू पनि अछुतो रहेनन्। माघ १९ गते बिहान उक्त घोषणा रेडियो नेपाल र नेपाल टेलिभिजनमार्फत् देशभर प्रसारण भएपछि पाल्पामा एफएम रेडियोका कार्यालय वरिपरि सुरक्षा फौज तैनाथ गरिए। १२… Continue reading
फ्याक्ट चेक : के मेयर बालेन शाहले ‘मार्छन् भने मारुन्’ भनेका हुन् ?
केही दिनदेखि काठमाडौँका मेयर बालेन शाहले ‘मार्छन् भने मारुन’ भन्दै गरेको एउटा भिडियो क्लिपसहितको फेसबुक रिल्स भाइरल भइरहेको छ। हाम्रो तथ्य जाँचले देखायो- तीन वर्ष पहिले बालेन मेयर निर्वाचित नहुँदै फरक प्रसंगमा बोलेको कुरालाई अहिले सामाजिक सञ्जालमा भाइरल बनाइएको हो।
फ्याक्ट चेक : के फुलब्राइट स्कलरसिप पाउन ४० वर्षभन्दा कम उमेर हुनुपर्छ?
अमेरिकामा अध्ययन गर्न अमेरिकी सरकारले उपलब्ध गराउने फुलब्राइट स्कलरसिप पाउन ४० वर्षभन्दा कम उमेर हुनुपर्ने दावीसहितका समाचार मिडियामा आएका छन्। तर हाम्रो तथ्य जाँचले ती दावी मिथ्या देखियो। फुलब्राइट स्कलरसिपमा उमेर हद तोकिएको छैन।