यो कथा मैले पहिलो पटक कोरोना भाइरसको संक्रमण हुँदा आइसोलेसन बेडमा बसी लेखेको थिएँ। साढे दुई वर्षअघि शिलापत्रमा प्रकाशन हुँदा एआई यति सहज र प्रभावकारी भइसक्या थिएन। अहिले त च्याटजीपीटीमा विज्ञप्ति राखिदियो भने उसले खुरुखुरु गज्जबको समाचार बनाइदिन्छ। यो विषयमा समाचार लेख भन्यो भने आफै लेखिदिन्छ। त्यतिबेला चाहिँ दिमागमा रोबोट भन्ने मात्र आएछ। त्यसैले रोबोटलाई… Continue reading
Category: साहित्य
…अनि मेरो कविताको किताब ‘बेस्ट सेलर’ बनिछाड्यो
-राजु- लामो समयको अन्तराल पछि आफूले पढेको स्कुलको वार्षिकोत्सव समारोहमा कविता वाचन गर्ने अवसर पाउँदा आज मलाइ निकै खुशी लागिरहेको छ । तर आज म सामान्य व्यक्तिको रुपमा हैन, प्रख्यात कविको रुपमा यहाँ उभिएको छु । कविता लेख्न त्यति सजिलो कहाँ छ र ? मैले पनि निकै दु:ख गरेर अहिलेको यो प्रख्याति कमाएको हुँ ।… Continue reading
बाह्रखरी कथा विवाद : दोषी लेखक कि निर्णायक?
-मनीष उप्रेती- साहित्यमा ‘हजार’ नगदका पुरस्कारहरुको पनि खुबै चर्चा हुन्छ भने यो त एक लाख नगदको पुरस्कार। बाह्रखरी बुक्सले गत वर्षदेखि सुरु गरेको एक लाख नगदवाला ‘राष्ट्रव्यापी खुला आधुनिक कथा प्रतियोगिता’ यसपालि ठूलै विवादमा फँसेको छ। खासमा वैशाख १२ मा नै प्रतियोगिताको नतिजा घोषणा हुनु पर्ने थियो, तर लकडाउन भएका कारण दुई महिना पछि सारेर… Continue reading
संस्मरण साहित्य : सिकार
– गोविन्द बेल्वासे – गरीबहरू खानको लागि सिकार गर्छन्, सम्भ्रान्तहरू रहरले सिकार गर्छन्। विक्रम सम्बत २०३० सालमा तौलिहवाबाट हाम्रो गाउँमा सिडियो सहितको टोली सिकार खेल्न आएको थियो। पूर्व पश्चिम राजमार्ग बन्न सुरू मात्र भएको त्यो अवस्थामा तौलिहवा अहिलेको बुटवलको तुलनामा बढी नै चहलपहल हुन्थ्यो। त्यस समयमा भारतसँग पीच बाटोले नेपाल जोडिएका चार बजार मध्येको एक… Continue reading
देवी माधवी, सकेँ भने तिमीलाई फेरि भेट्नेछु
-मदनमणि दीक्षित- देवी माधवी ! मदन पुरस्कारद्वारा तिमी पुरस्कत भयौ। तिम्रो द्विरागमन सम्पन्न भयो । इतिहास फर्किएर आएको छ, बढी फराकिलो. बढी जिउँदो र बढी मान भएर । बढी सौम्य, झन् विदुषी उत्सर्गवति-सहनशिला-निष्ठावति र आत्मदर्शी भएर तिमी माधवी फेरि आयौ हजारों वर्षपछि । यसपालिको तिम्रो मन्त्र भने शान्तिमन्त्र हुनेछ । तिमीले देख्ने विमोचन उपन्यासका पिच्छल,… Continue reading
यस्तो पनि ‘कविता’ हुन्छ? मैले नबुझेका ‘कविताहरु’
साहित्यमा रुचि राखे पनि साहित्य बुझ्नु मेरो क्षमता बाहिरको कुरो हो। तर पनि सानैदेखि नै मैले महेन्द्रमालामा भएका सबैजसो कविताहरु घोकेर कण्ठस्थ पारेको हुन्थें अनि मौका पाउनासाथ तिनै कविता गुनगुनाइ हाल्थेँ। मैले आजसम्म कविता लेखेको छैन। कथा, निबन्ध, नियात्रा, समालोचना आदि लेखन भन्दा कविता लेखन साहित्यमा सबैभन्दा प्रसिद्ध र सबभन्दा गाह्रो कुरो हो। साहित्य भन्ना… Continue reading
मदन पुरस्कार : यसपालि ‘जनमत’ र जुरीको मत एउटै रह्यो, ‘योगमाया’लाई पुरस्कार
मदन पुरस्कारका लागि झण्डै दुई महिना पहिला ८ वटा श्रेष्ठ पुस्तकको नाम सार्वजनिक हुँदा माइसंसारमा कसले पुरस्कार जित्ला भनी अनलाइन भोटिङ गरिएको थियो। त्यसो त यस्तो अनलाइन भोटिङको भर हुन्न। २०७३ सालमा अनलाइन भोटिङमा ५५ प्रतिशत भोट बुद्धिसागरको फिरफिरेले ल्याएको थियो तर पुरस्कार २ प्रतिशत भोट ल्याएको रामलाल जोशीको ऐनाले जित्यो। २०७४ सालमा पनि २१… Continue reading
कविता : म फर्कँदैछु दाजु…
—महेन्द्र थुलुङ राई— हाउ जीवनको अक्करे भिरमा पालाम गाउँदै एक भारी घाँस काट्ने दाजु फर्कैदैछु म पनि अक्रमबक्रम जीवन सकेर सात वटा घामको देशबाट। किन–किन ? आजकाल जीवन त्यो अक्करे भिरभन्दा पनि अक्कडो लाग्यो लज्जावती झारभन्दा पनि लज्जा आउन थाल्यो ढुङ्गाको जाली लगाएर छेकेजस्तै
नोबेल साहित्य पुरस्कारमा नेपालीको किताब ? यस्तो छ हल्लाको सत्य
अहिले मिडियामा एक किसिमको हौवा मच्चाइएको छ- विश्वविख्यात नोबेल साहित्य पुरस्कारमा एक जना नेपाली युवकले लेखेको किताब पुग्यो रे। कान्तिपुरको साप्ताहिकदेखि लिएर अङ्ग्रेजी रिपब्लिका दैनिक अनि अनगिन्ती अनलाइनहरुमा यो समाचार छापिएको छ। लेखक राजन थपलिया आफैले आफ्नो किताब नोबेल साहित्य पुरस्कारमा सहभागी हुने भन्दै समाचार शैलिमा लेखिएको इमेल मिडियामा पठाइरहेका छन्। टक्क कपि गर्यो र… Continue reading
डायस्पोरा साहित्य कि डलर साहित्य ?
-पंचम अधिकारी- लाखौं नेपालीहरूले समुन्द्र तरेपछि नेपाली संस्कृति र साहित्यले पनि सात समुन्द्र पार गरेको छ। समुन्द्रपारको साहित्य ‘डायस्पोरा साहित्य’ रूपमा चर्चित बन्दैछ भने कसैकसैले ‘डलर साहित्य’ पनि भनेको सुनियो। पश्चिमी देशतिरको भनेपछि हिजोआज डलर वा युरोको ट्याग लगाइदिने चलन जो फस्टाइरहेको छ! हालै एक अनलाइनमा ‘डलर साहित्य’ देखेपछि मेरा आँखा टाठा भए। पढेपछि लाग्यो-… Continue reading
साहित्य मेलामा गजलको वाह वाह
नेपाल लिटरेचर फेस्टिभलमा आइतबार वाह! गजल भन्दै १५ जनाले आफ्ना गजल सुनाएर दर्शकलाई मन्त्रमुग्ध पारे। केशव भट्टराईले भने, जहाँ चाह्यो उनको त्यहीँ छुन सक्छ अहो यो हावा, अत्याचारी हुँदैछ अझै अगाडि उनले भने, जुधेथ्यो नजर लाग्छ वर्षौँ पहिले अचेल पो यो मान्छे बिमारी हुँदैछ मेरै मुटु चोर्ने तयारी हुँदैछ
जगदीश दाइ र सम्झना
– बासु श्रेष्ठ – बितेका केही दिनहरुमा अपरिचित व्यक्तिहरुको क्यान्सरबाट मृत्यु भएको समाचारबाट विचलित भइरहेको म अर्को मृत्युको खबरले झन् विचलित भएँ। भेटघाट भएर आत्मियताकासाथ सम्बन्ध कायम भइसकेको वरिष्ठ साहित्यकार जगदीश घिमिरेको निधनको समाचार एका बिहानै सुन्नुपर्यो। काममा जानकोलागी सदा झैँ नुहाएर बाथरुमबाट निस्केपछि श्रीमतिले यो खबर सुनाइन्। तिनले फेसबुकबाट थाहा पाइछिन्। म एकछिन स्तब्ध… Continue reading
नेपाल गुलाम बनेन, नेपालीहरु गुलामी गर्न संसारभर पुगे
वनस्पतिशास्त्री तीर्थबहादुर श्रेष्ठलाई नेपाल साहित्य महोत्सवको उद्घाटन समारोहमा प्रमुख मन्तव्य दिन लगाइएको थियो। उनले नेपाल र नेपालीको बारेमा केही मननयोग्य भनाई राखेका थिए। नेपाल चिनौँ शीर्षकमा केही प्रमुख अंश अडियोसहित सुनौँ- सबै नेपाली नेपालमा छैनन्। कोही प्रवासमा छन्। कोही गैरआवासीय नेपाली भनेर विदेशमा छन्। कोही श्रमिक बनेर गुलामी गर्दैछन्। गुलामी गर्दा पनि ब्रिटिस गोर्खाका गोर्खालीहरू… Continue reading
“जित्ने उत्साह हराएपछि हार्न त झन् सजिलो पो र’छ”
साहित्य महोत्सवको अन्तिम दिन १८ जना कविहरुले आफ्ना कविता सुनाएर माहौल तताएका थिए। १८ जना कविमध्ये उपेन्द्र सुब्बाको कवितामा धेरै ताली र हाँसो छाएको थियो। कस्तो थियो त उपेन्द्र सुब्बाको कविता ? भट्टी र रक्सीसम्बन्धी थियो कविता। त्यसको एक लाइन जित्ने उत्साह हराएपछि हार्न त झन् सजिलो पो रैछलाई माथि शीर्षकमा राखेको छु। कविता पूरै… Continue reading
यज्ञनिधि र पुरस्कार
डा. लेखनाथ काफ्ले ‘जदौ’ भन्दै बिहान बिहानै ‘साहित्य संसार’ रेडियो साहित्यिक कार्यक्रम मार्फत आउने ‘यज्ञनिधि दाहाल’ ले आफ्नो मौलिक स्वर र रचनाहरु बाचन गर्ने जादुमय कला मार्फत सरल भाषामा नेपाली साहित्यलाई जनता समक्ष पुर्याए । साहित्य जस्तो गम्भीर र अफ्ठ्यारो विधालाई जन-जिब्रोमा पुर्याउने उनको कार्य निकै महत्वपूर्ण छ । यज्ञनिधि दाहाल असली नाम भए पनि… Continue reading
कथा : बद्लिएकी प्रिया
-उषा थपलिया- ” त्यो कार्यालयमा अविनाशको पहिलो दिन थियो। एक अग्रज नातेदारले उच्च मध्येकै एक पदका लागि प्रस्ताव गरेपछि उसले नाँई भन्न सकेन। हुनत उसलाई आफूसामुन्ने लडीलडी आएको प्रस्ताव सुरुमा स्वीकार गरुँ जस्तो लागेको थिएन। गैरनाफामुखी सामाजिक संस्थाको नामबाट चिनिएको त्यो कार्यालयमा काम गर्न न उसको शैक्षिक पृष्ठभूमि तथा विगत कामको अनुभवले साथ दिन्थ्यो, न… Continue reading
उत्कृष्ट कृतिमाथि अन्याय, निकम्मा लेखक पुरस्कृत!
नेपाली साहित्यिक क्षेत्रमा ‘मदन पुरस्कार’लाई सबैभन्दा प्रतिष्ठित पुरस्कारका रुपमा लिइन्छ। हरेक वर्ष यो पुरस्कारको घोषणा भएपछि तरङ आउने गर्छ। मदन पुरस्कार गुठीलाई आधा शताब्दीदेखि हाँकिरहेका कमलमणि दीक्षित ८३ वर्षका भइसके। केही अघि एक पत्रकार दीपक सापकोटाले उनलाई कटु र कठोर शैलिका प्रश्नहरु लिखित जवाफका निम्ति पठाएका रहेछन्। जवाफ फर्काए पनि त्यो प्रश्नोत्तर कुनै पत्रिकामा छापिएन।… Continue reading