Category: Fact check

सूचना विभागमा दर्ता भएका अनलाइनदेखि मूलधारका टेलिभिजन र रेडियोले समेत भुटानमा २१ दिनसम्म लकडाउन गर्ने खबर राखेका छन्। यसबारे हिजो नै फ्याक्टचेक राखिसकिएको छ। तर अझै पनि यो खबर फैलने क्रम रोकिएको छैन। आज बिहान सेतोपाटीले पनि यही खबर राखेको छ। खोज्ने क्रममा यो खबर सरकारी समाचार एजेन्सी राससले राखेको पाइयो। तर वेबसाइटहरुले यो समाचार… Continue reading

सामाजिक सञ्जालमा अहिले एउटा फोटो निकै भाइरल भइरहेको छ। फोटोमा सडकभरी नोट फ्याँकिएको देखिन्छ। सँगै लेखिएको छ, इटालीमा मान्छेहरुले सडकमा आफ्ना रुपैयाँ फाले। स्वास्थ्य नै खतरामा परेको बेला पैसाको काम छैन भन्ने सन्देश विश्वमा दिने दावी त्यसमा गरिएको छ। के यी फोटोहरुमा जस्तै साँच्चिकै इटालीका मान्छेहरुले कोरोना संकटका कारण सडकमा नोट फ्याँकेका हुन् त? हामीले… Continue reading

एभिन्युज टेलिभिजनमा चैत १७ गते सोमबार राति “भुटानमा पनि ‘लकडाउन’ को अवधि २१ दिने बनाइयो” शीर्षकमा समाचार राखिएको छ। समाचारमा ‘भुटानमा लकडाउनको अवधि बढाएर २१ दिने बनाइएको र सोमवार घोषणा गरेको २१ दिने लकडाउन मंगलबारदेखि लागू हुने’ दावी गरिएको छ। त्यसैगरी ‘भुटानका प्रधानमन्त्रीको आधिकारीक ट्वीटर एकाउन्टमा सरकारले २१ दिने लकडाउन गर्ने निर्णय गरेको उल्लेख भएको… Continue reading

सामाजिक सञ्जालमा अहिले एउटा ‘रोचक’ समाचार भाइरल भइरहेको छ। समाचारमा मेक्सिकोमा एक संक्रमित महिलाले जुम्ल्याहा बच्चा जन्माएको र त्यसको नाम उनीहरुले ‘कोरोना’ र ‘भाइरस’ राखेको दावी गरिएको छ। सुन्ने बित्तिकै शंका लाग्ने भए पनि यो समाचार साँचो ठानेर सयौँले सेयर गरिरहेका छन्। सूचना विभागमा दर्ता भएका अनलाइनदेखि कपिपेस्ट अनलाइनहरुले समेत यो समाचार राखेका छन्। हामीले… Continue reading

महावीर पुनको राष्ट्रिय आविस्कार केन्द्रलाई पर्सनल प्रोटेक्सन इक्युपमेन्ट (पीपीई) को उत्पादन गर्न नेपाल मेडिकल काउन्सिलले स्वीकृति दिएको भन्दै प्रमुख अनलाइनहरुमा आएको समाचार गलत ठहरिएको छ। नेपाल मेडिकल काउन्सिलले शुक्रबार प्रेस विज्ञप्ति जारी गर्दै मिडियामा प्रकाशित समाचार सही नभएको जनाएको हो। देशसञ्चार, पहिलोपोस्ट र अनलाइनखबरले महावीर पुनलाई पिपिई बनाउन काउन्सिलले स्वीकृति दिएको समाचार राखेका थिए। तर… Continue reading

शुक्रबार रातितिर अचानक सामाजिक सञ्जालमा खुसीको खबर भन्दै एउटा खबर फैलियो। त्यसमा दावी गरिएको थियो- कोरोना संक्रमण भएको भेटिएकी दोस्रो नेपाली अर्थात् फ्रान्सबाट फर्किएकी किशोरी अस्पतालबाट डिस्चार्ज भएकी छिन्। केही अनलाइनहरुले यसबारे समाचार पनि लेखे। लोकान्तर अनलाइनमा त बिहीबार बिहान ११ बजेर ४२ मिनेटमा डिस्चार्ज भएकी र घरमा टपरीमा खाना खाने गरेको समेत उल्लेख गरियो।… Continue reading

केही दिनदेखि सोसल मिडियामा मिस वर्ल्डकी अध्यक्ष तथा सिइओ जुलिया मोर्लीलाई कोरोना भाइरस संक्रमण भएको हल्ला व्याप्त थियो। केही अनलाइनले त उनलाई कोरोना संक्रमण देखिएको भन्दै समाचार समेत लेखे। मार्च २५ मा त मिस इन्डियाको आधिकारिक ट्विटर ह्यान्डलबाटै यो खबर दिँदै जुलियाको स्वास्थ्य लाभको कामनासमेत गरियो। यो खबरमा नेपाल सतर्क हुनुपर्ने कारण किन पनि थियो… Continue reading

केही दिनदेखि सोसल मिडियामा यो पोस्ट निकै सेयर भइरहेको छ। फोटोमा एक सेतै कपाल फुलेका व्यक्तिको फोटो छ र ठूलो रातो अक्षरमा इटालीले आत्मसमर्पण गर्‍यो लेखिएको छ। तल विवरणमा संक्रामक रोगले मारिरहेको र स्थिति आफूहरुको नियन्त्रण बाहिर भएको प्रधानमन्त्रीले बताएको भनिएको छ। मूलधारमा कार्यरत सञ्चारकर्मीहरुले समेत सेयर गरेको देखिएको यो जानकारी सही भने हैन। 

अन्नपूर्ण पोस्टको अनलाइन संस्करणमा फागुन १० गते ‘कोरोना भगाउन क्रिश्चियन पास्टरले डिटोल पिलाइदिएपछि..’ शीर्षकमा समाचार राखिएको छ। समाचारमा एक महिलालाई पुरुषले डिटोलको बोतलबाट पिलाउँदै गरेको जस्तो देखिएको फोटो पनि राखिएको छ। समाचारमा ‘केन्यामा एक क्रिस्चियन पास्टरले चर्चका विश्वासीहरुलाई कोरोना भाइरस रोकथामका लागि भन्दै डिटोल पिलाएको तथ्य सार्वजनिक भएको’ लेखिएको छ। के यो सत्य हो त?… Continue reading

हिजो आइतबार मूलधारका टेलिभिजन र पत्रिकाका अनलाइनहरुले समेत वीरगञ्जका एक व्यक्तिलाई कोरोना संक्रमण भएको पुष्टि भएको भन्दै अपुष्ट खबर छापेर आतंक मच्चाए। सोसल मिडियाबाट मात्रै फेक न्युजहरु आउने हैनन्, मूलधारकै मिडिया पनि तथ्य जाँचमा चुकेर गलत समाचार आउन सक्छ भन्ने उदाहरण हिजोको घटनाबाट लिन सकिन्छ। आज फेरि ‘राजधानी’ राष्ट्रिय दैनिकको पहिलो पेजमा एउटा गलत समाचार… Continue reading

आइतबार राति एकाएक एउटा खबर तीव्र रुपमा फैलियो- नेपालमा पनि कोरोना भाइरस लाग्यो। टेलिभिजनमा ब्रेकिङ न्युज चल्न थाले- वीरगञ्जमा एक जनामा कोरोना भाइरसको संक्रमण भेटियो। नाम चलेका अनलाइनहरुले नै लेख्न थाले- वीरगञ्जमा एक जनामा कोरोना संक्रमण भएको पुष्टि। अझ गोपनीयताको हकको हनन् गर्दै बिरामीको नाम समेत फुक्न थाले, अनलाइनमा हाल्न थाले। पछि बल्ल थाहा भयो,… Continue reading

सामाजिक सञ्जालमा एउटा खबर निकै सेयर भइरहेको छ। त्यसमा भनिएको छ- कोरोना संक्रमणबाट बच्ने उपायका रुपमा रुसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनले करिब ८ सय बाघ र सिंहलाई सडकमा खुल्ला छाडिदिएका छन्। नागरिकहरु डराएर घरबाट ननिस्कून् भनेर त्यसो गरिएको रे। साथमा एउठा सडकमा एउटा सिंह हिँडिरहेको फोटो पनि छ। विश्वासिला मानिने वरिष्ठ पत्रकारहरुबाट नै यो खबर सेयर… Continue reading

अहिले फेसबुकमा एउटा फोटो धेरैले सेयर गरिरहेका छन्। फोटोमा धेरै मान्छेहरु सडकमै ढलिरहेको देखिन्छ। इटालीमा यस्तो अवस्था देखिएको भन्दै मानिसहरुले यो फोटो सेयर गरिरहेका छन्। तर नझुक्किनु होला, यो फोटो इटालीको होइन। न यी मान्छेहरु कोरोना भाइरसकै कारण मरेका हुन्। के हो त यो फोटोको सत्य? आउनुस् हेरौँ। 

फेसबुकमा अहिले कोरोना भाइरससम्बन्धी एउटा अर्को मेसेज भाइरल भइरहेको छ। यो मेसेज टेक्स्ट र अडियो दुवैमा छ। टेक्स्टमा आज राति १२ बजे नेपाल भर आर्मी हेलिकप्टरले आकाशबाट कोरोना भँइरसविरुद्ध किटनाशक औषधि छर्कने हुनाले घर बाहिर ननिस्कन र कपडा र अरु कुरा बाहिर नराख्न भनिएको छ। त्यसैगरी अडियोमा एक महिला आवाजमा त्यही कुरा भनेको सुन्न पाइन्छ।… Continue reading

“अँ हिमाल, तिमीलाई एउटा एकदम इम्पोर्टेन्ट कुरा सुनाउन फोन गरेको है” यी वाक्यबाट सुरु हुने पुरुष आवाज रहेको अडियो तपाईँले पनि फेसबुकको मेसेन्जरमा पाउनु भयो होला। त्यो मेसेजमा नर्भिक अस्पतालमा ९ जनालाई चेक गर्दा ६ जनालाई कोरोना भाइरस देखाएको र नेपालमा एकदमै फैलिसकेको भन्दै आतंक मच्चाउन खोजिएको छ। उसले यो कुरा फेक हैन है भनेर… Continue reading

कोरोना भाइरस प्यान्डेमिक सँगै अहिले सोसल मिडियामा अर्को एउटा संक्रमण पनि बढ्दो छ- इन्फोडेमिक अर्थात् सूचना संक्रमण। कोरोना संक्रमण भएको होस् या नहोस् सूचना संक्रमणले चाहिँ तपाईँले भेट्टाउन सक्छ। त्यसैले सावधान रहनु होला। तपाईँको फेसबुक वालमा वा ग्रुपहरुमा, मेसेजमा एउटा खबर देख्नुभएकै होला- टेकुमा परीक्षण गरेका एक व्यक्तिमा कोरोना संक्रमण भेटियो शीर्षकमा। नाम नसुनेका अनलाइनहरुमा… Continue reading

फणिराज पाठक पूर्व राजा ज्ञानेन्द्रका संवाद सचिव हुन्। ज्ञानेन्द्रका आधिकारिक प्रेस विज्ञप्ति, प्रेस नोट र जानकारीहरु उनीमार्फत् जारी हुन्छन्। उनको फेसबुकबाट पनि त्यस्ता जानकारी प्रवाह हुन्छन्। उनै पाठकको फेसबुकमा बुधबार एउटा सनसनीपूर्ण लिङ्क सेयर भयो। माथि त्यसको स्क्रिनसटमा तपाईँ देख्नसक्नुहुन्छ- भनिएको छ कि भारत भ्रमणमा रहेका अमेरिकी राष्ट्रपति ट्रम्प, भारतीय प्रधानमन्त्री मोदी र ज्ञानेन्द्रको भेट… Continue reading

यो फोटो हेर्दा तपाईँलाई केही अनौठो लाग्यो? यसमा सेतो धुँवा छाड्दै एउटा विमान आकाशमा उडिरहेको देखिन्छ। यो फोटो मैले अस्ति भर्खर मंगोलिया जाँदा त्यहीँको आकाशमा खिचेको हुँ। एकदम चीसो मौसम हुने मंगोलियाको आकाशमा यो सामान्य दृश्य हो। कहिलेकाहीँ त दुई वटा यस्ता सेता धर्कासहित विमानहरु उडिरहेका हुन्छन्। यस्तै दृश्य जब काठमाडौँमा देखियो, तब के भयो… Continue reading