कोरोना भाइरसको संक्रमण तेस्रो चरण अर्थात् कम्युनिटी ट्रान्समिसनमा पुगेको खबर मूलधारका मिडिया र सामाजिक सञ्जालमा केही दिनदेखि फैलिएको छ। खासगरी उदयपुरको भुल्केमा धेरै संक्रमितहरु फेला परेपछि नेपालमा संक्रमण समुदाय स्तरमा फैलिएको दावी गरिएको छ। के यी खबर साँचो हुन्? हामीले यसमा फ्याक्टचेक गरेका छौँ।
Category: Fact check
कोरोना संक्रमितको संख्यामा मिडिया झुक्किए, कूल संख्या ५८ होइन ५७ हो
कोरोनाको महामारी फैलिएसँगै गलत सूचना पनि फैलिने क्रम बढ्दो छ। बुधबार फेरि पनि मिडियाबाट गलत जानकारी फैलियो। सरकारी मिडिया नेपाल टेलिभिजन र गोरखापत्रबाट समेत गलत जानकारी दिइयो। बुधबार बाराका दुई र पर्साका दुई पुरुषमा सङ्क्रमण देखिएको भन्दै मिडियाले कूल संक्रमितको संख्या ५८ पुर्याएको थियो। तर यो गलत थियो। कूल संख्या ५७ मात्रै थियो। बाराका दुई… Continue reading
सजाय ३ महिनाको, समाचार ५ वर्षको ! ‘नागरिक’ पहिलो पेजको समाचारमा चिप्लँदा..
नागरिक दैनिकले आज वैशाख १६, २०७७ को पहिलो पेजको ‘बक्स’मा ‘राष्ट्रपतिको आलोचना गर्दा पाँच वर्ष जेल’ शीर्षकमा समाचार लेखेको छ। समाचारमा ‘झन्डै दुई वर्षअघि राष्ट्रपति विद्यादेवी भण्डारीका लागि किनिएको १६ करोडको गाडीको विषयमा लेख्दा सोनमकुमार सुनारले पाँच वर्ष जेल सजाय पाए। उनी अहिले केन्द्रीय कारागार सुन्धारामा छन्’ लेखिएको छ। के साँच्चिकै सुनारलाई पाँच वर्षको जेल सजाय… Continue reading
के प्रम ओलीले नयाँ अवार्ड पाउने घोषणा भएको हो?
फेसबुकमा आइतबार एउटा जानकारी भाइरल हुँदैछ। प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीलाई एसियन एसोसिएशन अफ म्यानेजमेन्ट अर्गनाइजेसन्स् (AAMO) ले एसियाकै दुरदर्शी नेता घोषणा गर्दै “AAMO Visionary Leader & National Builder Award-2020” घोषणा गरेको भन्दै फेसबुकमा हार्दिक बधाई र शुभकामना दिनेहरुको लर्को लागेको छ। सामान्य व्यक्तिमात्र हैन, संवैधानिक आयोगका अध्यक्षसमेत यसरी शुभकामना दिन हतारिएका छन्। मुस्लिम आयोगका अध्यक्ष… Continue reading
कोरोना भाइरसको उच्च जोखिम रहेका देशहरुको सूचीबाट नेपाल हटेको समाचार गलत
विश्व स्वास्थ्य संगठन (WHO) ले कोरोना भाइरसको उच्च जोखिममा रहेका देशहरुको सूचीबाट नेपाललाई हटाएको समाचार धेरै मिडियामा आएका छन्। सरकारी मिडिया गोरखापत्र दैनिक र समाचार एजेन्सी राससले बनाएको यो समाचार थुप्रै निजी मिडिया र अनलाइनहरुमा पनि आएका छन्। परराष्ट्र मन्त्री प्रदीप ज्ञवालीले समेत ‘सरकारकाे कामले नतिजा दिँदै, काेराेनाकाे अति उच्च जाेखिम सूचीबाट हट्याे नेपाल’ भन्दै… Continue reading
के कोरोनाबाट भएको नोक्सानीको क्षतिपूर्ति माग गर्दै जर्मनीले चीनलाई बिल पठाएको हो?
अहिले इन्टरनेटमा एउटा समाचारको चर्चा हुँदैछ। केही नेपाली अनलाइनहरुले पनि यो समाचार राखेका छन्। कामनान्युज अनलाइनले दावी गरेको छ, ‘जर्मनीले चीनलाई १ खर्ब ३० अर्ब युरोको क्षतिपूर्ति बिल पठाएको हो। उसले राष्ट्रिय जीवनका फरकफरक क्षेत्रमा भएको क्षतिको मूल्यांकन गर्दै बिल पठाएको हो । जसमध्ये २७ विलियन पर्यटन घाटावापत, ७.२ विलियन फिल्म उद्योगबाट भएको घाटावापत, जर्मन… Continue reading
धन्दा नमान्नुस्, दुई दिन विश्वभर इन्टरनेट बन्द हुन लागेको होइन
सामाजिक सञ्जालमा हिजोदेखि एउटा हल्ला फैलिएको छ- दुई दिन विश्वभर इन्टरनेट बन्द हुन लागेको बारे। सत्यसमाचार नाम भएको एउटा वेबसाइटले राखेको यो हल्ला अरु थुप्रै कपिपेस्ट अनलाइनहरुले पनि जस्तातस्तै साभार गरेका छन्। केही पत्रकारहरुले समेत यो हल्ला पत्याएर सामाजिक सञ्जालमा सेयर गरेको देखियो। सत्यसमाचारको फेसबुक पेजमा यो ८ सयभन्दा बढी सेयर भएको देखिएको छ। के… Continue reading
बुद्ध एयरले राखेको जोन्स हपकिन्स विश्वविद्यालयका कोरोना टिप्स भ्रामक
बुद्ध एयरको वेबसाइटमा कोभिड १९ सम्बन्धी केही महत्त्वपूर्ण तथ्य र जानकारी शीर्षकमा एउटा पोस्ट राखिएको छ। सोसल मिडियाका प्रयोगकर्ताहरुले पनि अमेरिकाको जोन्स हपकिन्स विश्वविद्यालयले तयार पारेको दावी गरेका कोरोना भाइरसबाट बच्ने सम्बन्धी टिप्सहरु सेयर गर्दै आइरहेका छन्। बुलेट प्वाइन्ट बनाएर विभिन्न सुझाव र तथ्य त्यसमा राखेको देख्न पाइन्छ। बुद्ध एयरको वेबसाइटमा यसलाई “जोन्स हपकिन्स विश्वविद्यालय… Continue reading
नझुक्किनुस्, पूर्वराजा ज्ञानेन्द्रको ट्विटर र फेसबुक अकाउन्ट फेक हो
केही दिनदेखि मिडिया विशेषतः अनलाइनहरुमा राजा ज्ञानेन्द्रको आधिकारिक ट्विटर दावी गर्दै त्यसलाई उद्धृत गर्दै समाचार आउन थालेका छन्। गएको फेब्रुअरी चलाउन थालिएको @GBBShah ह्यान्डल भएको ट्विटर अकाउन्टमा साढे १३ हजारभन्दा बढी फलोअर छन्। यसमा विभिन्न विषयमा ट्विट गर्ने गरिन्छ। यही ट्विटका आधारमा केही मिडियाले समाचार पनि बनाउने गर्छन्। सो ट्विटर अकाउन्टमा The Former King Gyanendra… Continue reading
कोरोना भाइरसबारे मुख्यमन्त्रीलाई प्रधानमन्त्रीको प्रवचन, कति सही कति गलत?
अघिल्लो शनिबार अर्थात् चैत २९ गते प्रधानमन्त्री केपी ओलीले सातै प्रदेशका मुख्यमन्त्रीहरुसित सिंहदरबारस्थित एक्सन रुमबाट छलफल गरेका थिए। त्यतिबेलाको एउटा भिडियोको अंश अहिले सामाजिक सञ्जालमा चर्चाको विषय भएको छ। प्रधानमन्त्रीले मुख्यमन्त्रीहरुलाई कोरोना भाइरसबारे दिएको प्रवचन कति सही, कति गलत? हामीले फ्याक्टचेक गरेका छौँ। प्रधानमन्त्रीले भनेका छन्,भाइरस भनेको निर्जीव तत्व हो। यो निर्जीव तत्वमा जुन बोसो… Continue reading
नझुक्किनुस्, डब्लुएचओले मासु खान प्रतिबन्ध लगाउन भनेको होइन
काठमाडौँ टुडे अनलाइनमा ‘जनावरको मासु खान प्रतिबन्ध लगाऊः डब्लुएचओ’ शीर्षकमा वैशाख ६ गते एउटा समाचार प्रकाशन भएको छ। फेसबुकमा ९ सयभन्दा बढी पटक सेयर भइसकेको यो समाचारमा दावी गरिएको छ, विश्व स्वास्थ्य संगठन (डब्लुएचओ) ले वन्यजन्तुको मासु नखान र खान प्रतिबन्ध लगाउन अपिल गरेको छ। ७० प्रतिशत नयाँ भाइरस वन्यजन्तुको मासुबाटै आएको भन्दै डब्लुएचओले जनावरको… Continue reading
नपत्याउनुस्, राति साढे १२ बजेदेखि साढे ३ बजेसम्म कुनै रेडिएसन आउन लागेको होइन
अहिले फेसबुकको मेसेन्जरमा एउटा भिडियो भाइरल भइरहेको छ। भारतबाट आयातित यो भिडियोमा दावी गरिएको छ, आज राति साढे १२ बजेदेखि साढे ३ बजेसम्म खतरनाक रेडिएसन हामीहरुको घरबाट गुज्रनेछ। त्यसैले मोबाइल, ल्यापटप, टिभी आदि सबै इलेक्ट्रोनिक सामान नचलाइकन स्विच अफ गरेर राख्नू। अमेरिकाको नासाका वैज्ञानिकहरुका तर्फबाट यो खबर आएको भनेर त्यसमा दावी गरिएको छ। सुन्दै अपत्यारिलो… Continue reading
प्रमका प्रेस सल्लाहकारको ट्विटमा गलत जानकारी, हावामा ८ घण्टा कोरोना भाइरस बाँच्दैन
प्रधानमन्त्रीका प्रेस सल्लाहकार सूर्य थापाले मंगलबार साँझ ५ बजे एउटा ट्विट गरे। ‘लकडाउनपछिकाे नियमित दिनचर्या । मुखमा मास्क नटुटाउने स्वअनुशासनकाे परिपालना । जगत भलाेका लागि …!’ लेखिएको सो ट्विटमा दुई वटा फोटो थिए, एउटा- उनको आफ्नै मास्क लगाएको, अर्को- हावाबाट कोभिड १९ सर्छ, भाइरस हावामा ८ घण्टा बाँच्छ लेखिएको र सिएनबिसीको डब्ल्युएचओका अधिकारीको फोटोसहितको एउटा… Continue reading
के हो काठमाडौँमा १५ सय कोरोना संक्रमित भन्दै भाइरल भएको भिडियोको सत्य?
फेसबुकमा अहिले एउटा भिडियो भाइरल भएको छ। भिडियोमा एक जना पत्रकारले काठमाडौँमा १५ सय जना कोरोना संक्रमित भएको हुनसक्ने तथ्याङ्क टेकु अस्पतालका प्रमुख डा. सागर राजभण्डारीले खुलासा गरेको दावी गरिएको छ। के हो यो भिडियोको सत्य? हामीले फ्याक्टचेक गर्ने क्रममा पाएका तथ्य यस्ता छन्।
के हो प्रचण्डलाई कोरोनाको आशंका भन्दै फैलाइएको समाचारको सत्य?
फेसबुकका केही ग्रुपहरुमा अहिले प्रचण्ड अस्वस्थ्य भएको र कोरोनाको आशंका भएको समाचार भाइरल भएको छ। समाचारमा गरिएको दावी अनुसार प्रचण्ड केही दिनदेखि बिरामी छन्, उनलाई रुघाखोकीले सताएको छ, अनि कोरोनाको आशंका पनि गरिएको छ। के साँच्चिकै यस्तो हो त? हामीले फ्याक्टचेक गरेका छौँ।
के अमेरिकी राष्ट्रपति ट्रम्पले सात दिनभित्र विदेशीलाई आफ्नो देश फिर्ता जान आदेश दिएका हुन्?
अहिले सोसल मिडियामा एउटा समाचार भाइरल हुँदैछ। विभिन्न अनलाइनहरुले राखेका समाचारहरुमा दावी गरिएको छ कि सात दिनभित्र आफ्ना नागरिक फिर्ता लिन नेपालसहितका देशलाई ट्रम्पले आदेश दिए। आफ्ना नागरिक फिर्ता नलैजाने देशलाई भिसा प्रतिबन्ध लगाउने चेतावनी ट्रम्पले दिए। नेपालको समेत नाम तोकेर ट्रम्पले आफ्ना नागरिक फर्काउन चेतावनी दिए। के यी समाचार सही हुन् त? हामीले गरेको… Continue reading
के हो कोरोना लागेर मरेकाहरुलाई समुद्रमा फ्याँकेको भनिएको भिडियोको सत्य?
सोसल मिडियामा अहिले एउटा भिडियो भाइरल भइरहेको छ। विशेषगरी फेसबुकको मेसेन्जरबाट धेरै सेयर भइरहेको यो भिडियोमा समुद्रको छेउ देखिन्छ। अनि त्यहाँ केही लाश देखिन्छन्। भिडियोको अन्त्यतिर केही मानिसहरुले समुद्र छेउबाट ती लाशहरुलाई उठाउँदै गरेको देखिन्छ। भिडियोसँगै अङ्ग्रेजीमा तीन वाक्य पठाइएको हुन्छ। त्यसमा दावी गरिए अनुसार केही देशले कोभिड १९ लागेर मरेकाहरुलाई समुद्रमा फालिरहेका छन्। अनि… Continue reading
के प्रम, मन्त्री र सांसदको तलब नकाटिने, ड्युटीमा रहेका प्रहरीको मात्र तलब काटिने भएको हो?
सामाजिक सञ्जालमा केही दिन यता एउटा समाचार निकै सेयर भएको छ। समाचारमा दावी गरिएको छ, ‘प्रम, मन्त्री र सांसदको तलब नकाटिने, ड्युटीमा रहेका प्रहरीको मात्र तलब काटिने।’ प्रतिष्ठित व्यक्तिहरुले समेत यस्तो हेडलाइन भएका समाचार आफ्नो विचार राखी वा नराखी सेयर गरेको देखिएको छ। के साँच्चै प्रधानमन्त्री, मन्त्री र सांसदहरुको तलब नकाटेर ड्युटीमा रहेका प्रहरीको मात्र… Continue reading
कोरोना भाइरस र अमेरिकामा पक्राउ परेका प्रोफेसरको कुनै सम्बन्ध छैन, नझुक्किनुस्
विगत केही दिनदेखि हामीलाई अमेरिकामा पक्राउ परेका हावर्ड विश्वविद्यालयका प्रोफेसरको बारेमा फ्याक्टचेक गर्न अनुरोध पाठकहरुले गर्नुभएको छ। धेरैले एउटा भाइरल भएको भिडियो पठाउनु भएको छ जसमा एफबिआईले हार्वर्ड विश्वविद्यालयका प्रोफेसरलाई पक्राउ गरेको दावी गरिएको छ। सोसल मिडियामा भाइरल भइरहेकै विषयमा मूलधारको टेलिभिजन इमेज च्यानलको वेबसाइट र अन्य थुप्रै कपिपेस्ट अनलाइनहरुले पनि यो समाचार राखेका छन्।… Continue reading
राष्ट्रपतिले तिलहरी बेचेर कोरोना कोषमा रकम जम्मा गरेको : हुँदै नभएको वेबसाइटले फैलाएको हल्ला
केही दिनदेखि सामाजिक सञ्जालमा राष्ट्रपतिको चर्को आलोचना भइरहेको छ। आलोचनाको कारण हो- राष्ट्रपतिले कोरोना कोषमा रकम जम्मा गर्न तिलहरी बेचेको दावी गरिएको खबर। फेसबुक धेरैले यसबारे स्टायटस र ट्विटरमा ट्विट गरेका छन्। ट्विटबाइन्डरका अनुसार पछिल्लो ५ दिनमा अप्रिल १ देखि २ तारिखसम्म तिलहरी शब्द राखेर धेरै ट्विट भएका छन्। अहिले पनि तिलहरी शब्द राखेर ट्विट… Continue reading