Category: Fact check

फेसबुकमा अहिले एउटा भिडियो भाइरल भएको छ। भिडियोमा एक जना पत्रकारले काठमाडौँमा १५ सय जना कोरोना संक्रमित भएको हुनसक्ने तथ्याङ्क टेकु अस्पतालका प्रमुख डा. सागर राजभण्डारीले खुलासा गरेको दावी गरिएको छ। के हो यो भिडियोको सत्य? हामीले फ्याक्टचेक गर्ने क्रममा पाएका तथ्य यस्ता छन्।

फेसबुकका केही ग्रुपहरुमा अहिले प्रचण्ड अस्वस्थ्य भएको र कोरोनाको आशंका भएको समाचार भाइरल भएको छ। समाचारमा गरिएको दावी अनुसार प्रचण्ड केही दिनदेखि बिरामी छन्, उनलाई रुघाखोकीले सताएको छ, अनि कोरोनाको आशंका पनि गरिएको छ। के साँच्चिकै यस्तो हो त? हामीले फ्याक्टचेक गरेका छौँ।

अहिले सोसल मिडियामा एउटा समाचार भाइरल हुँदैछ। विभिन्न अनलाइनहरुले राखेका समाचारहरुमा दावी गरिएको छ कि सात दिनभित्र आफ्ना नागरिक फिर्ता लिन नेपालसहितका देशलाई ट्रम्पले आदेश दिए। आफ्ना नागरिक फिर्ता नलैजाने देशलाई भिसा प्रतिबन्ध लगाउने चेतावनी ट्रम्पले दिए। नेपालको समेत नाम तोकेर ट्रम्पले आफ्ना नागरिक फर्काउन चेतावनी दिए। के यी समाचार सही हुन् त? हामीले गरेको… Continue reading

सोसल मिडियामा अहिले एउटा भिडियो भाइरल भइरहेको छ। विशेषगरी फेसबुकको मेसेन्जरबाट धेरै सेयर भइरहेको यो भिडियोमा समुद्रको छेउ देखिन्छ। अनि त्यहाँ केही लाश देखिन्छन्। भिडियोको अन्त्यतिर केही मानिसहरुले समुद्र छेउबाट ती लाशहरुलाई उठाउँदै गरेको देखिन्छ। भिडियोसँगै अङ्ग्रेजीमा तीन वाक्य पठाइएको हुन्छ। त्यसमा दावी गरिए अनुसार केही देशले कोभिड १९ लागेर मरेकाहरुलाई समुद्रमा फालिरहेका छन्। अनि… Continue reading

सामाजिक सञ्जालमा केही दिन यता एउटा समाचार निकै सेयर भएको छ। समाचारमा दावी गरिएको छ, ‘प्रम, मन्त्री र सांसदको तलब नकाटिने, ड्युटीमा रहेका प्रहरीको मात्र तलब काटिने।’ प्रतिष्ठित व्यक्तिहरुले समेत यस्तो हेडलाइन भएका समाचार आफ्नो विचार राखी वा नराखी सेयर गरेको देखिएको छ। के साँच्चै प्रधानमन्त्री, मन्त्री र सांसदहरुको तलब नकाटेर ड्युटीमा रहेका प्रहरीको मात्र… Continue reading

विगत केही दिनदेखि हामीलाई अमेरिकामा पक्राउ परेका हावर्ड विश्वविद्यालयका प्रोफेसरको बारेमा फ्याक्टचेक गर्न अनुरोध पाठकहरुले गर्नुभएको छ। धेरैले एउटा भाइरल भएको भिडियो पठाउनु भएको छ जसमा एफबिआईले हार्वर्ड विश्वविद्यालयका प्रोफेसरलाई पक्राउ गरेको दावी गरिएको छ। सोसल मिडियामा भाइरल भइरहेकै विषयमा मूलधारको टेलिभिजन इमेज च्यानलको वेबसाइट र अन्य थुप्रै कपिपेस्ट अनलाइनहरुले पनि यो समाचार राखेका छन्।… Continue reading

केही दिनदेखि सामाजिक सञ्जालमा राष्ट्रपतिको चर्को आलोचना भइरहेको छ। आलोचनाको कारण हो- राष्ट्रपतिले कोरोना कोषमा रकम जम्मा गर्न तिलहरी बेचेको दावी गरिएको खबर। फेसबुक धेरैले यसबारे स्टायटस र ट्विटरमा ट्विट गरेका छन्। ट्विटबाइन्डरका अनुसार पछिल्लो ५ दिनमा अप्रिल १ देखि २ तारिखसम्म तिलहरी शब्द राखेर धेरै ट्विट भएका छन्। अहिले पनि तिलहरी शब्द राखेर ट्विट… Continue reading

कान्तिपुर टेलिभिजनले चैत २० गतेको राति आठ बजेको प्राइम टाइम न्युज बुलेटिनमा अमेरिकामा दुई दिनका लागि मात्रै औषधी बाँकी रहेको समाचार दियो। हेडलाइनमा भनिएको थियो, ‘कोरोना भाइरसबाट सबैभन्दा प्रभावित अमेरिकामा दुई दिनका लागि मात्रै औषधी बाँकी।’ टेलिभिजनले युट्युबमा राखेको बुलेटिनमा यो हेडलाइन हेर्न सकिन्छ। यहाँ क्लिक गर्नुस्। युट्युबमा राखिएको समाचार बुलेटिनमा हेडलाइन मात्रै छ, पूरा… Continue reading

शुक्रबार दिउँसो एक्कासी एउटा खबर फैलियो- कास्कीमा सातौँ कोरोना भाइरस संक्रमित भेटियो। अनलाइनखबर हुँदै यो समाचार एपिवान लगायतका टेलिभिजन र सोसल मिडियामा छाउन पुग्यो। कपिपेस्ट अनलाइनहरुलाई त के छ र, उनीहरुले त कपिपेस्ट गर्ने नै भए। तर सँगसँगै सोसल मिडियामा सातौँ संक्रमित भएको खबर अपुष्ट भएको खबर पनि फैलियो। सोसल मिडियाका केही प्रयोगकर्ताहरुले वर्ल्डोमिटर नामको… Continue reading

सामाजिक सञ्जालमा अहिले एउटा भिडियो निकै सेयर भएको देखिन्छ। भिडियोसँगै लेखिएको हुन्छ- New York case person jumping off the building due to corona. ३१ सेकेन्डको मोबाइलले खिचेको यो भिडियोमा एकछिन बाटो र गाडी र साइरन सुनिन्छ। हेर्दाहेर्दै एउटा अग्लो भवनबाट एक जना खसेको देखिन्छ। के सामाजिक सञ्जालमा सेयर गरिए जस्तो त्यो मान्छे कोरोनाकै कारण हाम्फालेको… Continue reading

बुधबार राति सामाजिक सञ्जालमा एउटा जानकारी चर्चामा रह्यो। त्यसमा भनिएको थियो- ‘भारतले आज राति १२ बजेदेखि विपद् व्यवस्थापन कानुन देशभर लागू गर्दैछ र त्यसअनुसार सरकारी अड्डाबाहेक कुनै पनि नागरिकले कोरोनासम्बन्धी केही जानकारी-अपडेट,सोशल मिडियामा शेयर र पोस्ट गर्नु दण्डनीय अपराध मानिने छ।’ मिथ्या र अपुष्ट न्युजबाट दिक्क भएकाहरुले अहो, यस्तो पो कानुन बनाउनु पर्ने भन्दै प्रशंसा… Continue reading

सूचना विभागमा दर्ता भएका अनलाइनदेखि मूलधारका टेलिभिजन र रेडियोले समेत भुटानमा २१ दिनसम्म लकडाउन गर्ने खबर राखेका छन्। यसबारे हिजो नै फ्याक्टचेक राखिसकिएको छ। तर अझै पनि यो खबर फैलने क्रम रोकिएको छैन। आज बिहान सेतोपाटीले पनि यही खबर राखेको छ। खोज्ने क्रममा यो खबर सरकारी समाचार एजेन्सी राससले राखेको पाइयो। तर वेबसाइटहरुले यो समाचार… Continue reading

सामाजिक सञ्जालमा अहिले एउटा फोटो निकै भाइरल भइरहेको छ। फोटोमा सडकभरी नोट फ्याँकिएको देखिन्छ। सँगै लेखिएको छ, इटालीमा मान्छेहरुले सडकमा आफ्ना रुपैयाँ फाले। स्वास्थ्य नै खतरामा परेको बेला पैसाको काम छैन भन्ने सन्देश विश्वमा दिने दावी त्यसमा गरिएको छ। के यी फोटोहरुमा जस्तै साँच्चिकै इटालीका मान्छेहरुले कोरोना संकटका कारण सडकमा नोट फ्याँकेका हुन् त? हामीले… Continue reading

एभिन्युज टेलिभिजनमा चैत १७ गते सोमबार राति “भुटानमा पनि ‘लकडाउन’ को अवधि २१ दिने बनाइयो” शीर्षकमा समाचार राखिएको छ। समाचारमा ‘भुटानमा लकडाउनको अवधि बढाएर २१ दिने बनाइएको र सोमवार घोषणा गरेको २१ दिने लकडाउन मंगलबारदेखि लागू हुने’ दावी गरिएको छ। त्यसैगरी ‘भुटानका प्रधानमन्त्रीको आधिकारीक ट्वीटर एकाउन्टमा सरकारले २१ दिने लकडाउन गर्ने निर्णय गरेको उल्लेख भएको… Continue reading

सामाजिक सञ्जालमा अहिले एउटा ‘रोचक’ समाचार भाइरल भइरहेको छ। समाचारमा मेक्सिकोमा एक संक्रमित महिलाले जुम्ल्याहा बच्चा जन्माएको र त्यसको नाम उनीहरुले ‘कोरोना’ र ‘भाइरस’ राखेको दावी गरिएको छ। सुन्ने बित्तिकै शंका लाग्ने भए पनि यो समाचार साँचो ठानेर सयौँले सेयर गरिरहेका छन्। सूचना विभागमा दर्ता भएका अनलाइनदेखि कपिपेस्ट अनलाइनहरुले समेत यो समाचार राखेका छन्। हामीले… Continue reading

महावीर पुनको राष्ट्रिय आविस्कार केन्द्रलाई पर्सनल प्रोटेक्सन इक्युपमेन्ट (पीपीई) को उत्पादन गर्न नेपाल मेडिकल काउन्सिलले स्वीकृति दिएको भन्दै प्रमुख अनलाइनहरुमा आएको समाचार गलत ठहरिएको छ। नेपाल मेडिकल काउन्सिलले शुक्रबार प्रेस विज्ञप्ति जारी गर्दै मिडियामा प्रकाशित समाचार सही नभएको जनाएको हो। देशसञ्चार, पहिलोपोस्ट र अनलाइनखबरले महावीर पुनलाई पिपिई बनाउन काउन्सिलले स्वीकृति दिएको समाचार राखेका थिए। तर… Continue reading

शुक्रबार रातितिर अचानक सामाजिक सञ्जालमा खुसीको खबर भन्दै एउटा खबर फैलियो। त्यसमा दावी गरिएको थियो- कोरोना संक्रमण भएको भेटिएकी दोस्रो नेपाली अर्थात् फ्रान्सबाट फर्किएकी किशोरी अस्पतालबाट डिस्चार्ज भएकी छिन्। केही अनलाइनहरुले यसबारे समाचार पनि लेखे। लोकान्तर अनलाइनमा त बिहीबार बिहान ११ बजेर ४२ मिनेटमा डिस्चार्ज भएकी र घरमा टपरीमा खाना खाने गरेको समेत उल्लेख गरियो।… Continue reading

केही दिनदेखि सोसल मिडियामा मिस वर्ल्डकी अध्यक्ष तथा सिइओ जुलिया मोर्लीलाई कोरोना भाइरस संक्रमण भएको हल्ला व्याप्त थियो। केही अनलाइनले त उनलाई कोरोना संक्रमण देखिएको भन्दै समाचार समेत लेखे। मार्च २५ मा त मिस इन्डियाको आधिकारिक ट्विटर ह्यान्डलबाटै यो खबर दिँदै जुलियाको स्वास्थ्य लाभको कामनासमेत गरियो। यो खबरमा नेपाल सतर्क हुनुपर्ने कारण किन पनि थियो… Continue reading

केही दिनदेखि सोसल मिडियामा यो पोस्ट निकै सेयर भइरहेको छ। फोटोमा एक सेतै कपाल फुलेका व्यक्तिको फोटो छ र ठूलो रातो अक्षरमा इटालीले आत्मसमर्पण गर्‍यो लेखिएको छ। तल विवरणमा संक्रामक रोगले मारिरहेको र स्थिति आफूहरुको नियन्त्रण बाहिर भएको प्रधानमन्त्रीले बताएको भनिएको छ। मूलधारमा कार्यरत सञ्चारकर्मीहरुले समेत सेयर गरेको देखिएको यो जानकारी सही भने हैन। 

अन्नपूर्ण पोस्टको अनलाइन संस्करणमा फागुन १० गते ‘कोरोना भगाउन क्रिश्चियन पास्टरले डिटोल पिलाइदिएपछि..’ शीर्षकमा समाचार राखिएको छ। समाचारमा एक महिलालाई पुरुषले डिटोलको बोतलबाट पिलाउँदै गरेको जस्तो देखिएको फोटो पनि राखिएको छ। समाचारमा ‘केन्यामा एक क्रिस्चियन पास्टरले चर्चका विश्वासीहरुलाई कोरोना भाइरस रोकथामका लागि भन्दै डिटोल पिलाएको तथ्य सार्वजनिक भएको’ लेखिएको छ। के यो सत्य हो त?… Continue reading