Category: Fact check

अहिले आँपको सिजन छ। गर्मी पनि बेस्कन छ। यही मौका पारेर अहिले सोसल मिडियामा एउटा पोस्ट भाइरल भएको छ- आँप खाए लगत्तै कोल्ड ड्रिङ्क्स नखानुस्, खाए मान्छे मर्न सक्छ। चण्डीगढमा त मान्छे मरे रे। तपाईँले पनि यस्ता पोस्ट पढ्नु, देख्नु तथा सेयर गर्नुभएको छ? तपाईँले सही नियतले यस्ता कुरा सेयर गर्नुभयो होला। तर वास्तवमा यो… Continue reading

रुटिन अफ नेपाल बन्द युवा पुस्तामाझ खुब चर्चित छ। यसमा लेखेपछि मात्र पत्याउँछु भन्नेहरु जमात ठूलो छ। तर उसैले आज एउटा मिथ्या सूचना फैलायो। यसको असर फेसबुकका अरु पेजहरु र प्रयोगकर्ता माझ व्यापकै देखियो। ‘पुर्पक्षका लागि जेल चलान हुने आदेश आए सँगै टोप बहादुर रायमझीको सांसद पद खारेज हुनेभएको छ’ लेखेको थियो संक्षेपमा ‘रुटिने’ भनिने… Continue reading

सगरमाथाको प्रवेशद्वार नाम्चे बजारमा तापक्रम १२ डिग्री पुगेछ जुन १२ वर्षपछि कै सबैभन्दा धेरै हो रे अनि यति गर्मी भयो कि मान्छेहरु घरबाट बाहिरसमेत निस्कन सकेनन् रे। सोसल मिडियामा भाइरल भएको यो समाचार कान्तिपुर टेलिभिजन, कान्तिपुर राष्ट्रिय दैनिक, काठमाडौँ पोस्ट लगायत विभिन्न अनलाइन मिडियाहरुमा समेत आएको थियो। लगत्तै बसन्त खड्का र म फ्याक्ट चेकका लागि… Continue reading

स्वीडेनले सेक्सलाई औपचारिक रुपमा खेलको मान्यता दियो।  यो दावीसहितका समाचार र सोसल मिडिया पोस्टहरु तपाईँले पनि पक्कै पढ्नुभएको थियो होला। पत्याउनु भएको थियो? नेपालको अनलाइनखबरदेखि रातोपाटी, बाह्रखरीसम्म अनि भारतको टाइम्स अफ इन्डियासम्म छ्यापछ्याप्ती भएको खबर सोसल मिडियामा पनि भाइरल नै भएको थियो। तर हामीले यसबारेमा फ्याक्टचेक गर्दा थाहा भयो कि यो त भ्रामक खबर रहेछ।… Continue reading

नेपालमा बनेको यात्री मोटरसाइकलका फोटो सोमबार सामाजिक सञ्जालमा भाइरल भएको छ। फोटोमा मोटरसाइकलको अगाडिको च्यासिस भाँच्चिएको जस्तो देखिन्छ। केही अनलाइन मिडिया र सोसल मिडियामा सो फोटो पुरानो भएको दावी गरिएको छ। तर हाम्रो तथ्य जाँचमा भने फोटो पुरानो नभई आज नै खिचेको देखिएको छ।

पूर्व गृहमन्त्री बालकृष्ण खाँणलाई हिजो प्रहरीले उनकै घरबाट पक्रँदा ढोका फुटाएर पक्रेको भन्दै सामाजिक सञ्जालमा पुलिसले ड्याङ्ग ड्याङ्ग हान्दै गरेको भिडियो देख्नुभएको थियो ? पत्याउनु भएको थियो ? पख्नुस्। नझुक्किनुस्। त्यो भिडियो खासमा नेपालको नभएर स्पेनको अनि चार वर्ष पुरानो भएको नेपालफ्याक्टचेकले तथ्य जाँच गरिसकेको छ। यसबारे थप जान्न मन भए पढ्नुस् पूरा विवरण।

पूर्व प्रधानमन्त्री तथा नेकपा एमाले अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीले नेपालको राष्ट्रिय गानमा रहेको अगाडिको धून हटाउनु पर्ने माग गर्दै राष्ट्रिय गान शब्दबाट सुरु हुने र शब्दबाट अन्त्य हुने दावी गरे। चैत २२ गते अखिल नेपाल पिछडा वर्ग महासंघको प्रथम महाधिवेशनको उद्घाटन कार्यक्रममा बोल्दै उनले राष्ट्रिय गानका ‘अगाडि सिंगार बटार गरेर अर्काे म्युजिक अगाडि हाल्ने, अर्काे… Continue reading

के तपाईँले पनि सामाजिक सञ्जालमा डा. स्वर्णिम वाग्लेले ‘रवि लामिछाने भनेको बि.पी हो भन्ने ठानेर मैले नेपाली काँग्रेस छाडे’ भनेको भनेर लेखिएका पोस्टहरु देख्नुभएको छ? एउटा भाइरल सामग्रीमा त अनलाइनखबरको भेरिफाइड फेसबुक पेजमा प्रकाशित समाचार जस्तो पनि देखिन्छ। यो विषयमा नेपालफ्याक्टचेकले फ्याक्ट चेक गरेको छ। हाम्रो तथ्य जाँचका क्रममा यस्तो पोस्ट अनलाइनखबरमा प्रकाशन भएको देखिएन।… Continue reading

केही दिनअघिदेखि टिकटकमा एउटा भिडियो खुबै भाइरल भएको छ। भिडियोमा सादा पोशाकमा रहेकी एक महिलाले एक स्कुटर चालकको चिट काट्दै गरेको देखिन्छ। एक मिनेट ३८ सेकेन्डको यो भिडियोमा ‘बिचरा पठाउ दाइ’, र ‘हाम्रो नेपालमा के हुँदैछ, cid रे, यसरी चिट काट्न पाइन्छ???’ लेखिएको छ। यसबारे नेपालफ्याक्टचेकमा फ्याक्टचेक भइसकेको छ। छुटाउनु भएको भए यता हेर्न सक्नुहुन्छ।

के तपाईँले पनि लक्ष्मी बैंकका सबै खाता बन्द गर्न अदालतको आदेश, अन्य बैंकहरूसँग सम्बन्ध बिच्छेद, बचतकर्ताको पैसा के होला जस्ता सनसनीपूर्ण शीर्षक राखिएको पोस्ट सामाजिक सञ्जालमा देख्नुभएको छ? यस्ता पोस्ट केही दिनदेखि भाइरल भइरहेको छ। तर नझुक्किनुस्, यी खबर भ्रामक छन्। हजारौँ सर्वसाधारण र संस्थाको रकम रहेको बैँकका बारेमा यस्ता सूचना संवेदनशील हुन्छन्। त्यसैले नेपालफ्याक्टचेकमा… Continue reading

पछिल्लो समय मुस्ताङमा बौद्ध कलेज खोल्न लागेको विषय चर्चामा रहेको छ। २०७९ फागुन १८ गते ‘कान्तिपुर’ राष्ट्रिय दैनिकको पहिलो पृष्ठमा ‘मुस्ताङको निषेधित क्षेत्रमा बौद्ध कलेज खोल्न भारत अग्रसर’ शीर्षकमा समाचार छापिएपछि त्यसबारे विवाद बढेको हो। समाचारमा त्यहाँको फल्याक क्षेत्रमा बौद्ध कलेज स्थापना गर्न लागिएको र  सो ठाउँ निषेधित क्षेत्र रहेको दावी गरिएको छ। तर कान्तिपुरमा… Continue reading

अर्जेन्टिनी फुटबल स्टार लियोनल मेस्सीले विश्वकप विजेता टोलीका सहकर्मी र स्टाफहरुलाई आफ्नो तर्फबाट ३५ वटा गोल्डेन आइफोन उपहार स्वरुप दिए। के तपाईँले पनि यस्तै खबर पढ्नु भएको छ। अहिले सामाजिक सञ्जालमा यो खबर भाइरल भएको छ। भाइरल खबरमा मेस्सीले विश्वकप २०२२ को उपाधि विजेता टिममा रहेका सहकर्मीहरुलाई उनीहरुको नाम र अर्जेन्टिनाको झण्डासमेत कुँदिएको करिब २… Continue reading

के तपाईँले पनि ग्यास सिलिन्डरमा एक्सपायरी डेट कसरी हेर्ने भन्ने कुरा भर्खरै सामाजिक सञ्जालमा सिक्नुभयो ? नेपाली कांग्रेसका सांसद चन्द्र भण्डारीको निवासमा ग्यास चुहिएर भएको भनिएको आगलागीपछि फेसबुकमा ग्यास सिलिन्डरमा एक्सपायरी डेट अर्थात् म्याद गुज्रने मिति लेखिएको हुने भन्दै त्यो हेर्न सिकाउने गरी विभिन्न पोस्टहरु भाइरल भएका छन्। तपाईँको फेसबुक फिडमा पनि पक्कै त्यो आइपुग्यो… Continue reading

नेपालीहरु विश्वकै सबैभन्दा ‘ग्वाँजे’ हुन्। नेपालीहरुको आइक्यु विश्वकै सबैभन्दा कम छ। सबै देश हामीभन्दा माथि छन्। १९९ देशमा सबैभन्दा लास्टमा हामी छौँ।  के तपाईँहरुले पनि सामाजिक सञ्जालमा यस्तै दावीसहितका पोस्टहरु देख्नुभएको छ र पत्याउनु भएको छ ? हामी त खत्तमै रहेछौँ भनेर दुःखी हुनुभएको छ? पख्नुस्, यस्तो रे भनेर विचार बनाइहाल्नुअघि पहिला यो पढ्नुस्। सामाजिक… Continue reading

अस्ट्रेलियामा नर्सिङ असिस्टेन्टको रुपमा काम गर्ने एक नेपाली युवती पक्राउ परेको हेडलाइनसहितका समाचार हिजो नेपाली अनलाइनहरुमा आयो। आज केही दैनिक पत्रिकाहरुले पनि यसलाई समाचार बनाएको भेटियो। समाचारहरु पढ्दा लाग्छ, यो भर्खरैको घटना हो। ती नेपाली युवती भर्खरै पक्राउ परेकी हुन्। यस्तो मानिरहनुभएको छ भने तपाईँ गलत हुनुहुन्छ। किन? आउनुस् म तपाईँलाई प्रमाणसहित देखाउँछु।

के तपाईँले सामाजिक सञ्जालमा पूर्व उपप्रधान तथा गृहमन्त्री रवि लामिछानेले नागरिकता लिन जिल्ला प्रशासन कार्यालय काठमाडौँमा अरु व्यक्तिहरुसित लाइन लागेको फोटो देख्नुभएको थियो? पत्याउनु भएको थियो? पत्याउनु भएको भए नेपालफ्याक्टचेकको तथ्य जाँच पढ्नुस्, जसमा यो फोटो पुरानो भएको र भ्रामक व्याख्यासहित फैलाइएको प्रष्ट पारिएको छ।

१५ जनवरी २०२३ मा यति एयरलाइन्सको 9N-ANC कलसाइन भएको एटिआर ७२ विमान पोखरामा दुर्घटनाग्रस्त भयो। नागरिक उड्डयन प्राधिकरणका अनुसार चालक दलका चारसहित ७२ जना चढेको विमानमा ५३ नेपाली र १५ विदेशी यात्रु थिए। विदेशी यात्रुमध्ये पाँच जना भारतीय थिए। ती मध्ये एक सोनु जैसवालले विमान भित्रैबाट खिचेको र फेसबुकमा लाइभ गरेको दावी गरेको एउटा भिडियो… Continue reading

के तपाईँले पनि फुटबल लिजेन्ड पेलेको निधनपछि सामाजिक सञ्जालमा उनको खुट्टा फुटबलको अन्तर्राष्ट्रिय संस्था फिफाले म्युजियममा राख्न लागेको खबर सामाजिक सञ्जालमा कतै देख्नुभएको छ ? पत्याउनु भएको ? तर त्यो गलत हो। तर त्यसमा ब्राजिलको एउटा मिडियाले यसबारे समाचार राखेको दावी पनि गरिएको छ नि त। त्यो पनि गलत हो। यसबारे नेपालफ्याक्टचेकमा हामीले तथ्य जाँच… Continue reading

खरो समीक्षाका लागि चर्चित हरि अधिकारीको एउटा संस्मरण छापिएको छ आजको कान्तिपुरको शनिबार साप्ताहिक परिशिष्टाङ्क कोसेलीमा। विषय हो चार्ल्स शोभराज। केही दिन अघि यिनी फेरि चर्चामा आए। सर्वोच्च अदालतले १९ वर्षको जेल सजायपछि उनलाई फ्रान्स डिपोर्ट गरिदिएको थियो। उनै शोभराजको लागि दोभाषेका रुपमा काम गरेका रहेछन् अधिकारीले। तर संस्मरण लेख्दा उनले एउटा तथ्य भने भुलेछन्।