घाटामा रहे पनि आइपिओ निकालेर बेच्न सफल भएको नेपाल रिपब्लिक मिडिया कम्पनीले निकट भविष्यमा लाभांश वितरण गर्ने कुनै सम्भावना नभए पनि दोस्रो बजारमा चार गुणाभन्दा बढी मूल्यमा किनबेच भइरहेकै छ। यसैको ‘सफलता’बाट प्रभावित भएर थप मिडिया कम्पनीले पनि आइपिओ निकाल्ने तयारी गरिरहेको छ।
त्यसमध्ये एउटा कम्पनी हो- कान्तिपुर टेलिभिजन नेटवर्क लिमिटेड। प्राइभेट कम्पनीका रुपमा रहेको यो टेलिभिजनले पब्लिक कम्पनीमा आफूलाई परिणत गरी दुई वर्षअघि नै (२०८० जेठ २८ गते) धितोपत्र बोर्डमा निवेदन दिएको थियो। कान्तिपुर टेलिभिजनका लागि सानिमा क्यापिटलले ७ लाख ५० हजार कित्ता सेयर बिक्री गर्न इस्यु म्यानेजरको काम गर्दै थियो। दुई वर्ष आइपिओ पाइपलाइनमा (चाँडै नै आइपिओ बिक्री हुने सूचीमा) रहेको कान्तिपुर टेलिभिजन हिजोबाट भने हटेको छ।
अनलाइनखबरको समाचार अनुसार प्रतिसेयर नेटवर्थ ९० भन्दा कम रहेका १३ कम्पनीलाई सूचीबाट हटाइएको हो।
‘प्रतिसेयर नेटवर्थ ९० भन्दा कम रहेका कम्पनीलाई आईपीओ स्वीकृति दिन नसकिने भएपछि अहिले पाइपलाइनबाट हटाएर ९० भन्दा बढी भएको पुष्टि हुनेगरी पुनः प्रक्रिया सुरु गर्न भनिएको छ’ बोर्ड प्रवक्ता निरञ्जय घिमिरेले अनलाइनखबरसँग भनेका छन्।
यो भनेको के हो त ?
नेटवर्थ भन्नाले कुनै कम्पनीको सम्पत्ति (assets) बाट ऋण (liabilities) कटाएर बाँकी रहेको कुल मूल्य हो। यदि यो रकम उच्च छ भने त्यो कम्पनी आर्थिक रूपमा मजबुत छ भनिन्छ।
प्रतिसेयर नेटवर्थ भनेको चाहिँ “कम्पनीको कुल नेटवर्थलाई कति शेयर छन् भनेर भाग गर्ने हो।”
जस्तै: यदि एउटा कम्पनीको कुल नेटवर्थ रु ९० करोड छ र कुल १ करोड शेयर छ भने,
प्रतिसेयर नेटवर्थ = ९० करोड ÷ १ करोड = रु ९०
आईपीओमा यसको के भूमिका छ?
जब कुनै कम्पनीले शेयर (IPO) ल्याउन चाहन्छ, बोर्डले हेर्छ — त्यो कम्पनीको आर्थिक हालत कस्तो छ?
यदि प्रतिसेयर नेटवर्थ रु ९० भन्दा कम छ भने, बोर्डले भन्छ: “तिमीहरूको आर्थिक अवस्था कमजोर देखियो, जनतालाई शेयर बेच्न पाइँदैन।”
कान्तिपुर टिभीको पनि कम्पनीको प्रतिसेयर नेटवर्थ रु ९० भन्दा कम देखिएकोले, धितोपत्र बोर्डले त्यसलाई आईपीओ प्रक्रिया (pipeline) बाट हटाएको हो। अब कम्पनीले नेटवर्थ ९० रुपैयाँभन्दा बढी भएको प्रमाण देखाएर पुनः प्रक्रिया सुरु गर्न पाउनेछ।
उदाहरणका लागि, मानौं,
“XYZ कम्पनी” ले आईपीओ ल्याउन सेयर बोर्डमा निवेदन दियो।
बोर्डले हेर्यो:
“XYZ कम्पनीको प्रतिसेयर नेटवर्थ = रु ८५ मात्र!”
अब बोर्डले भन्छ:
“यो कम्पनी आर्थिक हिसाबले कमजोर देखियो, आम मानिसको पैसा जोखिममा पर्न सक्छ। त्यसैले अहिलेको लागि आईपीओ स्वीकृति दिन सकिँदैन
अब के गर्नुपर्छ?
कम्पनीले फेरि आफ्नो लेखापरीक्षण (audit) मिलाएर, ऋण घटाएर, नयाँ नाफा देखाएर भन्नुपर्छ: “अब हाम्रो प्रतिसेयर नेटवर्थ रु ९५ भएको छ!”
त्यसपछि बल्ल पुनः आईपीओ प्रक्रिया सुरु गर्न पाइन्छ।
त्यसो भए यसअघि आइपिओ निकालिसकेको नेपाल रिपब्लिक मिडियाको नेटवर्थ कति थियो त ? हेरौँ त्यतिबेला कम्पनीले सार्वजनिक गरेको विवरणपत्र-
नागरिक पत्रिका निकाल्ने यो कम्पनीको आर्थिक वर्ष २०७६/७७ मा नेटवर्थ माइनस ९.८१ थियो। हेर्नुस् त कतिसम्म गरेका ! त्यसपछिका वर्षहरुमा नेटवर्थ बढेको पनि जग्गाको रिभ्यालुएसन गरेर हो, जसबारे हामीले पहिले ब्लग लेखिसकेका थियौँ।
त्यतिबेला नेटवर्थ ९० भन्दा कम भए पनि आइपिओ निकाल्न पाइने, अहिले नपाइने कारण के हो भन्ने लाग्ला तपाईँलाई।
खासमा सार्वजनिक लेखा समितिले निर्देशन दिएपछि यस्तो अवस्था आइलागेको हो।
२०८० सालको पुस १२ गते सार्वजनिक लेखा समितिको बैठकले पछिल्लो समय आईपीओ निष्कासनमा बेथिति भएको भनेर सार्वजनिक लेखा समितिले ९० रुपैयाँभन्दा बढी नेटवर्थ भएका कम्पनीलाई मात्रै प्राथमिक सेयर जारी गर्न दिने गरी कार्य सम्पादन गर्न धितोपत्र बोर्डलाई निर्देशन दिएको थियो।
पूरा निर्देशन पढ्न यहाँ क्लिक गर्नुस्।
माथि नागरिकको उदाहरण हेर्नुभयो होला, त्यसैले लेखा समितिले रिभ्यालुएसन नगरी आउने नेटवर्थ भ्यालु ९० खोजेको हो। यदि यही प्रावधान त्यतिबेला पनि लागू भएको भए त नागरिक धितोपत्र बोर्डको ढोकाभित्रै छिर्न नसक्ने अवस्था आउँथ्यो।
कस्तो छ कान्तिपुर टिभीको आर्थिक अवस्था ?
कान्तिपुर टिभीको आर्थिक अवस्था चाहिँ कस्तो छ त? पहिले प्राइभेट कम्पनी भएको भए वित्तीय विवरण सार्वजनिक हुँदैन थियो। तर अहिले पब्लिक कम्पनी भएपछि सार्वजनिक हुनै पर्छ। त्यसैगरी रेटिङ कम्पनीहरुले गरेको रेटिङ पनि सार्वजनिक हुन्छ। पछिल्लो पटक अगस्त २०२४ मा केयर रेटिङ्ग्स नेपालले यो कम्पनीको रेटिङ गरेको फाइल सार्वजनिक रुपमा उपलब्ध छ। यहाँ क्लिक गरी हेर्नुस्।
यो रिपोर्टले कान्तिपुर टेलिभिजन नेटवर्क लिमिटेड (KTNL) को आर्थिक स्वास्थ्यप्रति गम्भीर प्रश्न उठाएको छ। कम्पनीको वित्तीय रेटिङ घटाइएको छ।
मुख्य समस्या के छन्?
– कम्पनीको आय (Revenue) घटिरहेको छ। २०७९/८० मा रु. ३७७ मिलियन थियो भने २०८०/८१ मा घटेर रु. २७७ मिलियन मात्रै भयो।
– खर्च घटाउन नसक्दा घाटामा गयो। २०८०/८१ मा करिब ९ करोड घाटा भयो।
-विज्ञापनमा अत्यधिक निर्भरता हुँदा बजार सुस्तिएपछि आयमा सीधा असर परेको छ।
-ग्राहकले उधारोमा विज्ञापन लिँदा ८ महिना सम्म पैसा अड्किने स्थिति छ।
अझ रमाइलो त,
२८ करोडको बिक्री गर्ने कम्पनीको कूल ऋण ६७ करोड छ। कमाएको पैसाले ऋणको ब्याजसमेत तिर्न नसक्ने अवस्थामा कम्पनी पुगिसकेको रहेछ।
तथ्य १: २८ करोडको कारोबार, ६७ करोडको ऋण!
-कम्पनीले २०७९/८० मा जम्मा रु. २७.७७ करोड कमायो (Total Operating Income)
-तर उसकै नाममा रु. ६७ करोड ४४ लाख को बैंक ऋण छ।
-सिधा अर्थ: कमाउने भन्दा तीन गुणा बढी ऋणको बोझ!
तथ्य २: ब्याज तिर्न पैसा छैन
-FY23 मा कम्पनीको ब्याज तिर्ने क्षमता (Interest Coverage Ratio) थियो ०.२२ मात्र।
(यसको अर्थ: कमाएको पैसाले ब्याज तिर्न पनि पुग्दैन!)
तथ्य ३: रेटिङ घट्दै – BB- बाट B+
-यो ऋण तिर्ने जोखिम बढेको संकेत हो।
-रेटिङ घट्नु भनेको लगानीकर्ताका लागि रातो बत्ती हो।
रेटिङ किन घट्यो?
CARE Ratings ले लामो अवधिको ऋणको रेटिङ BB- बाट घटाएर B+ बनाएको छ। यो संकेत हो कि कम्पनीले ऋण तिर्न सक्ने क्षमतामा गिरावट आएको छ।
केही आशाका किरणहरू पनि छन्:
-
कम्पनीले जग्गा बिक्री गरी ऋण तिर्न थालेको छ।
- कान्तिपुर मिडिया ग्रुपको बलियो नेटवर्क र सशक्त ब्रान्ड नाम अझै कम्पनीको ठूलो सम्पत्ति हो।
न्युज २४ टिभीको आइपिओ आउँदै
कान्तिपुर टिभीको आइपिओ पाइपलाइनबाट हट्दै गर्दा न्युज २४ टिभी चलाउने कम्पनी नेपाल ब्रोडकास्टिङ च्यानल लिमिटेडले भने १० लाख कित्ता सेयर प्रति सेयर ५० रुपैयाँमा बिक्री गर्ने गरी आइपिओ बिक्री गर्दैछ। एनआइएमबी एस क्यापिटल लिमिटेड इस्यु म्यानेजर रहेको यो कम्पनीको आइपिओ पाइपलाइनमा कायमै छ।
२०८१ साल जेठ १ गते धितोपत्र बोर्डमा आवेदन दिएको यो कम्पनीको आर्थिक अवस्थाबारे अर्को ब्लगमा लेखौँला।
(यो ब्लगको फिचर इमेज, इन्फोग्राफिक्स र एनालाइसिसका लागि एआईको भरपुर उपयोग गरिएको छ)