कथा : ऐंठन

– अनन्त लम्साल –

पुसको एक निर्मम बिहान, प्रस्टै उज्यालो भइसकेको थिएन । सडक वरिपरिका मान्छेहरू देख्दा, म जस्तै सबै गरिबीको रापले भुट्भुटिएर झिसमिसेमैं शितलताका खातिर निस्किएका हुन् कि भन्ने पनि लाग्यो । कसैलाई वाहनले तानिरहेको थियो भने कोही आफ्नै दुई पयरका सहायतामा घस्रिरहेका थिए । कोही फोहोरको थुप्रोमा आगो लगाउने प्रयत्न गर्दै धुवाँको मुस्लोमा निसास्सिरहेका देखिन्थे त कोही मर्निङवाकको वहानामा मूल सडकमा धूलो र धुवाँपान गरिरहेका थिए । वातावरण जसरी चलायमान थियो त्यो भन्दा द्रुत गतिमा मनमा अनेक विचारहरु खेलिरहेका थिए । खासमा ती विचार कम र तनावहरुको ओइरो ज्यादा थिए । सल्याङ्मल्याङ् गरिरहेका मान्छेहरूका लवाइ हेर्दा कताकता अन्तरिक्ष यात्रीहरुको हूलमा पो मिसिएँ कि !’ भन्ने पनि लाग्यो । आफूलाई लागेको कुरामा कित्त हाँस्दै बाटो पारि तर्नै लाग्दा एक जोडी आँखाले मलाई विस्फारित भएर हेरे ।

बीच सडकमा पुग्दा नपुग्दै दायाँतर्फबाट बेतोड आइरहेको ट्रक देखेपछि मेरो हाँसो अत्यासमा परिणत भयो । हेर्दाहेर्दै, ट्रक म माथिबाट दौडियो । त्यसका विशाल टायरहरुले मेरो शरीरलाई अचार शैलीमा लेप बनायो । यत्रतत्र छरिएका मेरा अङ्गांशहरु देखेर कोही पिच्च थुक्न थाले त कोही च्वच्वऽऽ गर्न थाले । होहल्ला मच्चियो, मान्छेहरु झुरुप्प भए, कोही फोटो लिन थाले त कोही फेसबुकमा लाइव जान थाले । म मरिसकेको थिएँ त्यसैले पनि मान्छेहरूका क्रियाकलापले मलाई उत्ति दुखित तुल्याउन सकेन । केहीबेरमा रातो बत्ती बाल्दै प्रहरीको भ्यान आयो, घटनास्थल वरिपरि मान्छेहरुको प्रवेशलाई निषेध गरियो । रगतमा भिजेको र मासु पिसिएर लपक्क भएको मेरो कपडाको खानतलासी पछि प्रहरीले एउटा मरन्च्याँसे वालेट (जुन मलाई गएको तिहारमा मेरी बहिनीले उपहार दिएकी थिई) र मोबाइल फोन बरामद गर्‍यो । म जस्तो जिन्दगीभर सर्वथा नाङ्गो मनुष्यको लुकाउनुपर्ने र बचाउनुपर्ने के थियो र ! प्रहरीले सजिलै मोबाइल खोल्यो ।

पुसको बिहान, आभा छोरीलाई लपक्क शरीरमा टाँसेर निदाइरहेकी होली, चारबर्षे छोरी आमाको जिउको तातोमा मस्त होली । यस्तो आनन्दको क्षणमा आभाको मोबाइल फोन नबजोस् भनेर मैंले प्रार्थना गरेँ, जिउँदो छँदा कुनै पनि प्रार्थनालाई चाकले पनि नसुन्ने भगवानले मरेपछि मेरो प्रार्थना सुन्यो शायद । प्रहरीले ‘बुढी’ को नाममा सेव भएको नंवर हेर्दै केही सोचेजस्तो गर्यो, र अर्को कुनै नंवर डायल गर्यो, फोन उठेन । फेरि हेर्यो, अर्को नंवर थिच्यो, उठेन । हुनसक्छ सबै बिहानीको मिठो निन्द्रामा डुबिरहेका थिए ।

मलाई सन्चो भैसकेको थियो । सबै दुखाइ, पीडा एकाएक गायब थिए । एककिसिमले आनन्दको अनुभूति भइरहेको थियो । घरसल्लाह नगरि लिएका ऋणहरु, हकिमको कचकच, बुढा बा–आमाप्रतिको दायित्व, श्रीमती र छोरीको पालनपोषण, कर्तव्य, जिम्मेवारी, दैनन्दिनका औपचारिकता, र सम्बन्धहरु । यी यावत् कुराहरुबाट मुक्ति पाएको उपलक्ष्यमा एकपटक मन खोलेर कराउँ जस्तो लाग्यो, कोसिस गरेँ, तर मरेपछि आवाज ननिस्कँदो रहेछ कि क्या ! म मनमनै खुसी भएँ । सारा झमेलाहरु सम्झेपछि लाग्यो म मरेर ठिकै भयो ।

मेरो खवर सुन्दासुन्दै आभा बेहोस् भई । आमाको अवस्था देखेर छोरी केही समय रोई र पछि एकोहोरो बस्न थाली । केही गिनेचुनेका साथीहरू छाँगाबाट खसेझैँ भए र आवाज ननिकाली एकनास आँसु बगाइरहे । बा’ले कान अलि कम सुन्न थाल्नुभएको थियो तर खै !यो खवर कसरी कसरी एकै पटकमा सुन्नु भयो, मोबाइल फालेर ‘शारदा ऽऽऽ’ भन्दै ढल्नुभयो । मेरी पिल्ल–पिल्ल रोइरहने आमाको हविगत के भन्नु ! जवान छोराको मृत्युले आमाहरू कसरी भत्कँदा रहेछन् भन्ने कुरा मैंले आमालाई देखेर अनुभूत गरेँ । बहिनी रुँदै माइती सकिएको खवर पाएर माइत आई । घरमुनिको गौँडो उक्लँदा गुलावझैँ फक्रने मेरी एकैमात्र बहिनीको आजको रुप र अवस्था देखेर मन अमिलो भयो, सानी भाञ्जीले उसलाई सहारा दिएर डोर्याइरहेकी थिइन् । परिवारका सबै सदस्यको हालत देख्दा मलाई पनि आफ्नो मृत्युमा दुःख लाग्यो, मलाई लाग्यो, म नमर्नु पर्ने थियो । तर मेरो कुनै विकल्प पनि त थिएन । अघिसम्म मरेर सारा सांसारिक बोझबाट पार पाएको अनुभूति गरिरहेको मेरो आत्मा फेरि उही सांसारिक सुख,दुःख,माया र मोहका यावत जालोहरुमा अड्कन थाल्यो ।

टिपटाप पारेर पोको पारिएको मेरो शरीर बुझ्ने बेलामा आभा फेरि एकपटक ढली, बा’ले त्यो हेर्न सक्नुभएन र बाहिरै बस्नुभयो । बा बेलाबेला नदी जस्तो सुसाउँदै भक्कानिरहनुभयो । प्लास्टिकभित्र पोको परेर म केही आफन्त, छिमेकी ,शुभचिन्तक र साथीहरुकोसाथ, एम्बुलेन्स चढेर घाट पुगेँ । त्यही घाट जहाँ हाम्रा बाजेबराजुले आफ्नो जीवनको अवशेष धुवाँमा उडाए । पशुपतिको शहरमा मरेर पनि म आफ्नै पूर्वज जलेको घाटमा लगिएँ । कारण, ‘मेरो एउटै छोरोलाई अकालमा खाने शहरभित्र म मेरो छोराको लाश पनि जलाउँदिन’ भन्ने बाको अडान थियो ।

डाँडा पारिका घामजस्ता बा’लाई कोरामा देख्नु पर्दा म शनैःशनै पग्लन थालेँ । बा’लाई मेरो आकस्मिक मृत्युको बोझ कतिसम्म भारी थियो भन्ने कुरा बा’का थकित भङ्गिमाहरुले देखाइरहेका थिए । कोरामा बसेर थरथरि काँपीरहेका बा’लाई देख्दा आफूले बा’माथि गरेको अन्यायप्रति ग्लानी अनुभूत गरिरहेँ र साथमा यो पनि सोचिरहेँ कि म नमर्न पाएको भए मैले बालाई यो अवस्थामा देख्नु पर्दैनथ्यो ।

तेह्र दिनको काम सकियो, बीच–बीचमा आफन्त, गाउँले र मेरा केही त्यस्ता अनन्य यारहरू पनि आए, बा आमा र आभालाई सान्त्वना दिए र गए । यो बीचमा एउटा अचम्म यो पनि भयो कि आभाका बाबुआमासमेत हाम्रो घरसम्म आइपुगे । हाम्रो या भनौं छोरीको खुसीलाई सधैं अस्विकार गरेर बस्न सकिरहेका उनीहरूले शायद दुःखलाई अस्विकार गर्न सकेनन् । आभा बाबु–आमाको अङ्गालोमा फाल हाली, आमासँग नियास्रीएको कुनै बालकले लामो समयपछि आमा भेट्दा जसरी रुन्छ ऊ उसैगरि हिक्क हिक्क गर्दै रोई । बा–आमाले पनि छोरीको अवस्थाप्रति मनलाई बाँधेर राख्न सकेनन् । यो दृश्य देखिरहँदा मेरा आँखा रसाए तर ओठहरु मुस्कुराइरहे ।

काम सकिएको दिन पुरेत बाजेको घरमा पलङ,कपडा,जुत्ता,भाँडाबर्तन र अन्य अकडम बकडमका साथ केही नगद पनि भित्रियो । यसो गर्दा छोराको आत्माले शान्ति पाउँछ भन्ने सामाजिक र धार्मिक मान्यतालाई अनुसरण गर्दै, ऋण गरेरै भएपनि दान र दक्षिणामा बा’ले कुनै कमी गर्नुभएन । इष्टमित्र, पाहुना सबै लाखापाखा लागे । जाने बेला आभाकी आमाले ससानो रुपैयाँको बिटो आभाको हातमा राखिदिंदै भन्नुभयो कि ‘बीचमा त्यस्तो केही पर्यो भने खवर गर्नु, यताबाट सिधै उता आउनू ।’ आभाले पैसा लिन मानिन । सबै प्रयत्न असफल भएपछि बाबुआमा आफैं रुँदै बाटो लागे ।
आँधिपछिको शून्यता घरभरि व्याप्त थियो, सबै मौन, सबैजना एकाग्र । लाग्दैथ्यो कि पूरा घर गहिरो ध्यानमा छ । त्यो ध्यान त्यतिबेला भङ्ग भयो जतिबेला गैराघरे काका ऋणधन सम्झाउन आइपुगे । आमाले बालाई हेर्ने, बा’ले आमालाई हेर्ने र आभाले बा–आमालाई हेराहेर गर्ने केही बेरको प्रक्रियापछि आमाले भन्नुभयो, ‘भर्खर काम सकियो बाबू ! एक हप्ता पर्खिदिनुस्, केही न केही ब्यबस्था गरौंला ।’

अर्कोदिन बिहानै आमाले खाना तयार गर्नुभयो,आभाले रूचि नरूचि चार गाँस च्यापी । धुवाँले कालो भएको मधुस उघारेर आमाले एउटा सानो थैली झिक्नुभयो र थैलीभित्रबाट सानो तिलहरी, जुन रातो पोतेमा झुण्डिरहेको थियो । आमाको हातको तिलहरी देखेर मलाई रोउँ–रोउँ लाग्यो । मेरो लागि सौभाग्यका सारा गहना बेचेर रित्तो देखिनुभएकी आमालाई कुनैदिन यो तिलहरी मैंले मेरो कमाइ र सानो सानो वचतबाट उपहार दिएको थिएँ । आमाले एकतमासले तिलहरी हेर्नुभयो र रुन थाल्नुभयो । आमा हिजो पनि रूनुभएथ्यो आजपनि रूनुभयो । आमाको आँसु देखेर म, मलाई आएको काललाई सत्तोसराप गर्न थालेँ । हिँड्ने बेलामा आभाको हातमा थैली राख्दै आमाले भन्नुभयो ‘यहाँ केही सुन छ, यसलाई बेचिदिनु, अहिलेलाई अरु उपाय पनि छैन । धेरै दिन बियाँलो नगर्नू !’

घरबाट जे जस्तो सोचेर हिँडेकी भए पनि काठमाडौं पुगेपछि छोरीलाई नभेटी फर्कन आभाको मनले मानेन । छोरीलाई यी घटना र यसका प्रभावदेखि टाढै राख्ने प्रयासस्वरूप उसले छोरीलाई बहिनीकोमा छाडेकी थिई । कोठामा पुगेर छोरीले ‘बाबा खै?’ भनेपछि ऊ खङ्रङ्ग भई । छोरीले कोठाको वरिपरि हेरी, आमालाई हेरी, आमाको उडेको अनुहार र सुख्खा आँखा हेरी,उसलाई चाँडै लिन नआएकोमा गुनासो गरी । छोरीलाई उसको आफ्नै प्राकृतिक बानीमा देख्दा मलाई गम्लङ्ग अँगालो हाल्न मन लाग्यो र उसैगरि उचालेर छातीमा टाँस्न मन लाग्यो । यत्तिकैमा, म अब यी सबै सौभाग्यबाट टाढा भइसकेको छु भन्ने सत्यबोधले मेरो छाती भारी भएर आयो । मैँले दाह्रा किटेर आँसु र आवाज रोक्ने प्रयत्न गरेँ र आफ्नो मृत्युुप्रति भयङ्कर दुखित भएँ ।

आभाले खै के सोची, उसले आमाको तिलहरीको सट्टा दराजबाट उसको टप झिकी र बजार गई । छोरीका लागि केही रङ्गीन र बा’का लागि केही न्याना सेता कपडा किनी । बिहानको खाना खाने बेलातिर बसले आमाछोरीलाई घरमुनिको बाटोमा ओरालिदियो ।

आभा घरबाट हिँडेदेखि बा’लाई सन्चो भएन । खानाको नाममा मुखमा जुठो लगाउने भन्दा बढ्ता केही भएन । आमा जानेजति खस्रो मसिनो बनाएर बा’को मुखमा जबर्जस्ती हाल्न खोज्नुहुन्थ्यो । बा दुई गाँस बढो कष्टसाथ निल्नुहुन्थ्यो र तेस्रो गाँसबाट वाक्क वाक्क गर्नुहुन्थ्यो । आमा आजित भएर रिसाउनुहुन्थ्यो र भाँडा बर्तन लगेर गाइको कुँडोमा खन्याउनु हुन्थ्यो । आमाका गहिरा सुस्केरा सुनेर र रसिला आँखा देखेर म उकुसमुकुस हुन्थेँ । गएर आमालाई अँगालो हालुँ, फलैंचामा लडिरहेका बा’लाई आफ्ना हातले उठाउँ र आँसु बगेर डोरो बसेका आँखाका दुबै कोस आफ्ना औंलाहरुले सफा गरिदिउँ र भनुँ कि ‘बा ! किन पीर मान्नु भएको म छु नि, तपाईंको छोरा सधैं तपाईंसँगै त छ नि !’ तर विडम्बना ! न मेरा हात चल्छन न मेरा पाउ बढ्छन । सपनामा ऐठन परेझैं म त्यसै त्यसै निसास्सिरहेको हुन्थें । आफ्नो यथार्थ झल्याँस्स भएपछि मलाई डाँको छोडेर क्वाँ क्वाँ रून मन लाग्थ्यो ।

आभा काठमाडौं हिँडेको दोस्रो दिनको रात बा’लाई एक्कासि गाह्रो भयो । रातको डेड बजेतिर शरिर भुङ्ग्रो जस्तो तातो भयो, पसिनाले बा’को मसिनो काया भिजेर लछप्प भयो । आमाको मुटु यसरी धड्कियो कि मानौं अब केहीछिनमा त्यो भुट् भुट् गर्दै बाहिर निस्कन्छ । हतारहतार रुमाल भिजाएर आमाले सम्पूर्ण शरिर पुछिदिनु भयो, कपडा फेरिदिनुभयो । अलिकता पानी पिएपछि बा’ले केही आराम अनुभव गर्नुभो शायद । आमाका हातहरु कहिले बा’का गोडा दबाइरहेका थिए भने कहिले निधार छामिरहेका थिए । केही पलको मौनतापछि एक्कासि बा’ले बान्ता गर्नुभयो । बान्ता गर्नको लागि उठेर जान न बा’को शक्ति थियो न भाँडो थाप्न आमालाई मौका । आमा झनै आत्तिनुभयो, के गरुँ ! कसो गरूँ ! भएर एकछिन अलमल्ल पर्नु भयो । बा’लाई कुल्ला गराएपछि एकछिन भान्छातिर हराउनु भयो । बा तकियामा ढाड अड्याएर लत्रक्क लत्रिरहनु भएको छ, उता आमा उम्लिरहेको पानी सँगै छड्किरहनु भएको छ । यो मध्यरात भन्दा बाक्लो अँधेरो आमाको मनमा र मुहारमा स्पस्ट देखिन्छ । आमाको मनमा के के कुरा खेलिरहेको होला भन्ने कल्पनाले सम्म पनि मेरा शरिरभरि काँडा उम्रिरहे ।

एक कप मनतातो पानी पिएर बा कोल्टे परेपछि आमाले अलिकता सन्तोषको सास फेर्नुभो । अनिँदा आँखा लिएर बा’का गोडा सुम्सुम्याउँदै छर्लङ्ग रात कटाएर झिसमिसेमा बस्तुभाउ र घरधन्धा गर्न निस्केकी मेरी बुढी आमाजत्ति बेसहारा मैले यो संसारमा कोही देखिन । मृत्युु सँगको मेरो क्षुव्धताको पारो झनै चरम हुँदै गयो ।

नातिनीलाई आँगनमा देखेर मझेरीबाट आमा दौडँदै बाहिर आउनुभयो । नातिनी ‘आमा ऽऽऽ’ भन्दै हजुरआमाको अंगालोमा पुगी । आमा आँखाबाट आँसु झार्दै हाँसिरहनुभयो ।

बा’ले फलैंचाबाट एकतमासले हजुरआमा र नातिनीलाई हेरिरहनु भयो । प्राप्ति चुलबुल चुलबुल पुतली जस्तै गरेर फलैँचामा उक्ली र बडो प्रेमले लय हालेर ‘बा ऽऽऽ’ भन्दै बा’का आँखाका कोसमा हमेसा टप्किरहने आँसु पुछ्न थाली । बा’का कलेटी परेका ओठ फिस्स हाँसे र थर्थराइरहेका हातले प्राप्तिका कलिला गाला सुम्सुम्याए । प्राप्तिले पुछिदिएपछि बा’का आँखाका कोसबाट झनै ज्यादा पानी बग्न थाले । म कुनै सिनेमाको सुखद दृश्य देखेर भावुकतासाथ मुस्कुराएझैं मुस्कुराएँ र मुस्कुराउँदा मुस्कुराउँदै हठात् आँखाबाट केही झरेको अनुभूति गरेँ । बा’ले हातको इशाराले पानी मागेपछि आभा भान्छातिर पसी ।

त्यो दिनभरि प्राप्ति आभासँग भन्दा आमासँग र बासँग लुट्पुटिइरही । बाआमाको मनलाई केही हदसम्म उसले आफ्नो बालसुलभ क्रियाकलापले ब्यस्त बनाइरही ।

राति बा’लाई फेरि चाप्यो, यसपालि आमा भन्दा धेरै आभा आत्तिई । आमालाई शायद बानी भएको हुनसक्छ या त बुहारी छे भन्ने ढाडस । अवस्था अस्तिकै झैँ भयो, बा’को यो अवस्था दोहोरिइरहनु पक्कै पनि डरलाग्दो संकेत हो भन्ने मेरो अनुमान रह्यो ।

बिहान सबेरै उठेर आभा गाउँकै स्वास्थ्यचौकीको अहेवलाई भेट्न उसकै कोठामा पुगी । बा’को अवस्थाको बारेमा भन्दा अहेवले आभाकोबारे बढ्ता चाख देखायो । उसले म मरेकोमा सहानुभूति त प्रकट गर्यो साथमा आभाको उमेर, जवानी र सुन्दरताको पनि काइते तारिफ गर्यो र गुटखाले खाएका घिनलाग्दा दाँत देखाएर हिहिहि गर्यो । एउटा स–सानो झोला भिरेर कोठाको ताल्चा मारेपछि उसले गोजीबाट गुटखाको प्याकेट झिक्यो र एकैचोटी ठाडो घाँटी लगाएर मुखमा ओइर्यायो ।

बा उसैगरि फलैँचामा लडिरहनु भएको थियो । अहेवले गएर नाडी छाम्यो, आँखा च्यातेर हेर्यो, जिब्रो देखाउन लगायो, छातीमा स्टेथस्कोप लगायो, एकछिन केही सोचेझैं गर्यो र स्टेथस्कोप झोलामा राख्यो । आमा, बा’को र अहेवको अनुहार पालैपालो हेर्दै अधैर्य मुद्रामा हुनुहुन्थ्यो । केहीबेर पछि अहेवले आभातिर हेर्दै भन्यो, ‘नआत्तिनू, म केही औषधी पठाइदिन्छु, भरे स्वास्थ्यचौकी आउनुस् न ।’
आमाले हतास भएर सोध्नुभयो ‘ठिक हुन्छ नि हैन बाबु ?’

ऊ गुटखा चपाएर मुखमा जम्मा भएको थुक पिच्च थुक्दै ‘हुँ हुँ’ गर्दै बाटो लाग्यो ।

आभा स्वास्थ्यचौकी पुग्दा तीन जति बजेको हुँदो हो । स्वास्थ्यचौकीमा आएका केही बिरामी हेरिसकेपछि अहेवले किच्च हाँसेर आभालाई बस्नको लागि कुर्ची देखायो । आभाले ‘हैन ठिकै छ’ भनेर उभिन नै सहज मानी । बस्नुस् कि बस्नुस् भनेर पिठ्युँमै छुँला जस्तो गरेपछि उनलाई बस्नुपर्ने बाध्यता आइलाग्यो । दराजबाट केही औषधीका पुरिया झिक्दै गर्दा उसले फेरि आभाको सुन्दरताको कुरा गर्न भुलेन ।
‘बुढा गलिसकेका छन्, यही पाराले खानेकुरा नखाने हो भने गाह्रो छ, तागतिलो के कसो हुन्छ खुवाउन बल गर्नू ।’

उसले कुन औषधी कतिबेला खाने भनेर औषधीको खोलमा लेखिदियो । औषधी थमाउने बेला अहेवले नजानिँदो पाराले आभाको हातमा स्पर्श गर्यो र उनको अनुहारमा हेर्यो । आभालाई शायद त्यो कुराको हेक्का भएन, उनको अनुहारको भङ्गिमामा कुनै परिवर्तन आएन ।

बा’ले औषधी मुखमा हाल्नै मान्नुभएन । लाख प्रयत्न गर्दा पनि बा’ले आफ्नो हठ नछोडेको देखेर आमा एक्कासी रून थाल्नुभयो । मलाई पनि रोउँ रोउँ लाग्यो र साथमा रीस पनि उठ्यो । तर म मरेको मान्छे, मसँग असमर्थता बाहेक केही थिएन । थियो त केवल छट्पटी, सकस र उकुसमुकुस ।

एक महिनाको यो अन्तरालमा बा’को कायापलट भएको थियो । आमाको सहारामा चारपाउ टेक्दै दिशापिसाव गर्नु, बेलाबेला दुईचार चम्चा पानी र खोलेजस्तो पातलो झोल बडा सकसले निल्नु र बाँकि समय फलैँचामा उत्तानो परिरहनु बा’को दिनचर्या हुनथाल्यो । बा अब बा नभएर पातलो झिल्ली जस्तो छालाले मोरिएको एउटा अस्थिपञ्जरको थुप्रो देखिन थाल्नुभएको थियो , जो धिमा श्वास फेर्छ, बेलाबेला अर्धमुदित आँखाले पुलुक्क हेर्छ तर कुनै प्रतिक्रिया जनाउँदैन ।

बेलुकीको खाना खाने समय भयो । बा जाउलो पनि निल्न सक्ने अवस्थामा हुनुभएन । आमाले चामलको पिठोको पातलो खोलेजस्तो बनाइदिनु भयो । सुतेको ठाउँबाट आफ्नै हातको सहाराले उठेर भित्तामा अडेस लागेको बा’लाई देखेर आमाको मुहारमा चन्द्रमा झुल्कियो ।

‘ज्यान नछोडिकन आफैंले पनि यसरी बल गर्नपर्छ, सकिहालिन्छ नि, खाइदिनु छैन अनि कताबाट आओस् अडिने बल !’ आमाले एकै वाक्यमा हौसला, चिन्ता र खुसी पोख्नुभयो ।

कचौरामा हालेको खोले लुपुलुपु खाएको देखेर आमाका अनुहारमा आश्चर्यका रेखाहरु देखिए । अरू दिन ३÷४ चम्चा खाएपछि वाक्क वाक्क गर्ने बा’ले आज, थपेको कचौराको पनि आधाआधि सक्नुभयो । बोली,ब्यवहार र शारीरिक हावभावबाट हठात् आमामा आएको शक्तिको अनुभूत सजिलै गरें मैले ।

बिहान करीब ५ बजेको छ । बा’को गोडामुनि बसेर उङ्दा–उङ्दै आमाले झिसमिसे बनाउनुभयो । आमासँग थकान छ, अनिन्द्रा छ, छट्पटी छ र घोर भय छ । यसका बावजुद पनि उनको मनमा आशाको सानो धिपधिपे छ । त्यही धिपधिपेको सहाराले मात्रै आमा श्वास लिइरहनु भएको हो कि भन्ने भान आमाको अनुहार देख्दा लाग्छ । बालाई सुताइएको ओछ्यानको बायाँपट्टि अँगेनो छ । मधुरो बल्व झनै मधुरो हुँदै गएको आभास हुन्छ । बा’को सिरानीको दायाँपट्टि सानो थर्मस छ र सँगै एउटा स्टिलको गिलास छ । घरको माहोल पूरापूर बिरामी छ । आभा छोरीलाई पिसाव गराएर तलै झरी ।

गाउँलेका भाले बासे, सासुबुहारी चिसो बिहानमा उठेर घरधन्दामा लागे । उठेर हिँड्ने बेला एकपटक बाको निधार छामेर आमाले ओढ्ने राम्रोसँग ओढाइदिनुभो । गाउँमा चिसो बढेको थियो, हुस्सुले बिहानलाई बिहान जस्तो पनि हुन दिइरहेको थिएन ।

आभा धारातिर लागी, आमा गाईबस्तुपट्टि लाग्नुभो । एकसरो धन्दा सकियो । चिसोले कठ्याङ्ग्रिएका हात सेक्न आमाले अँगेनामा केही सल्लेपीर सल्काउनुभयो, त्यसमाथि दाउराका ससाना चोइटा हाल्नुभयो । आगो हुर्र बल्यो । आभाले दिउरेमा तीन कप पानी हालेर अँगेनामा बसाली । अदुवा,मरिच,ल्वाङ पिसेर हाली । धुवाँले कालो भएको प्लास्टिकको बट्टाबाट चिनी हालि र थोरै चिया कागजको पुरियाबाटै खन्याइ । आमाका हातहरू अझै अँगेनाको तातोमा सेकिइरहेका छन् । बा ब्युँझनुभएको छ तर सन्चोसँग बसिरहनुभएको छैन । बा’को छट्पटाहट देखेर आमाका आँखाहरु आगाका ज्वालामा अडिएका भएपनि मन बडा अस्थिर भएर बा भन्दा धेरै छट्पटीइरहेको छ । आभाले तीनवटा स्टिलका गिलासमा कालो चीया खन्याई ।

‘अलिकता फिका च्या खानुस् त, पेट तातो गर्न पर्यो ।’ आमाले भन्नुभयो ।

‘मुखसम्म नधोइऽऽऽ’ बा सासले मात्र बोल्नुभयो ।

‘ओछ्यानमा परेको मान्छेलाई केही हुन्न, सक्दा पो..’ अम्खोराको पानीले हात भिजाएर बा’का आँखा पुछिदिँदै आमाले भन्नुभयो ।

चीयाको गिलास समाएर पिउन सक्ने अवस्थामा बा हुनुहुन्न । आमाले चीया कचौरामा खान्याउनुभयो , तीन चार पटक कचौरो र गिलासमा साराबारा पारेपछि चीया अलिक कम तातो भयो । चम्चाको सहाराले आमाले ५÷७ चम्चा खुवाएपछि बा’ले टाउको हल्लाउनु भयो । आमा चुपचाप चीया पिउन थाल्नुभयो । तीन निर्बल मनुवाका बीच एकप्रकारको डरलाग्दो शान्तिले वातावरण छपक्क छोपिएको थियो ।

एक्कासि बा’ले सासमा केही भन्नुभयो, आमाले बुझ्नुभएन । बा’को छाती डरलाग्दो पाराले तलमाथि गर्न थाल्यो । आमा बा’को निधार छाम्न थाल्नुभयो, उता आभा के गरौं के गरौं को मनस्थितिमा निकैबेर अल्मलिई । बा बोल्न प्रयत्न गरिरहनु भएको छ तर बा’को आवाजलाई कण्ठमा कुनै बस्तुले न्याकिरहेको छ र त्यसलाई बाहिर निस्कन दिइरहेको छैन । निकैबेरको घमासान पछि बा’ले यतिमात्र भन्न सक्नु भयो ‘बाहिर लैजाओ’।

सासू बुहारी मुखामुख गर्न थाले । बा’को श्वासको तीव्रता बाक्लो हुँदै गयो । मलाई अब लाग्न थाल्यो कि ‘अन्त्यमा मैंले बा’को प्राण लिएरै छाडेँ ।’

तुलसीको मठ छेउ आभाले हत्पतमा लिपेझैँ गरि ,गुन्द्री बिछ्याई । दौडँदै भित्र आई, बा’लाई पछाडिबाट समाई र आमाको पिठ्युँमा बोकाउन सघाई । आमाले बाको हड्डी मात्र भएको शरीर उठाउनु त भयो, तर आफैंलाई बोकेर हिँड्न सम्म सकस परिररहेको जीर्ण शरीर बालाई बोक्दा निकैबेर धर्मराए ।

बा’को अन्तिम घडि अब टाढा छैन भन्ने कुराको बोधले मलाई वाकवाकी आउन लाग्यो । म विशाल पत्थरमाथि खसेको शिसाझैँ अनेक टुक्राहरूमा टुक्रिरहेको थिएँ ।

आँगनमा बा लम्पसार हुनुहुन्छ, आमा तुलसीका पात चोपेर राखिएको पानी चम्चाको सहाराले मुखमा हालिदिँदै हुनुहुन्छ । आमाका हातहरू थर्थर काँपिरहेका छन्, पानी कहिले कता पर्छ कहिले कता । बा’ले टाउको हल्लाएर पुग्यो भन्ने सङ्केत गर्नुभयो ।
‘नातिनी’ यत्ति निस्कियो बाको मुखबाट अन्तिम वाक्य ।

आभाले छोरी बोकेर ल्याई । बा’ले होकि होकि झैँ गरेर अन्तिमपटक प्राप्तिलाई, आभालाई र आमालाई पालैपालो हेर्नु भयो र सदाका लागि आँखा चिम्लनुभयो । आमा भक्कानो परेर रूनै सक्नुभएन । बा’को छातीमा टाउको जोतेर आमा पुक्लुक्क ढल्नुभयो ।

‘बा , आमाऽऽ’

बडो आहत भएर निस्किएको आभाको चीत्कार गाउँका हर घरका कुनाकाप्चामा पुगे । त्यसमा अब प्राप्तिको क्रन्दन मिसियो । बिहानीको पहिलो प्रहरमा मेरो घरको आँगनीमा देखिएको यो दारुण दृश्यले म मर्माहत भएँ । मेरा हातपाउमा त यसैपनि ऐठन थियो , अब म कुनै काटिएको रूख ढलेझैं गर्लम्म ढलेँ । मेरो रुवाइमा आफैंप्रतिको ग्लानी, मृत्यु सँगको क्षोभ र परिवारको पीडा एक स्वर भएर निस्कियो । म निःसहाय रोइरहेको छु । लाग्छ, पीडाका टंकारले मेरो कण्ठ चिरा चिरा भएर चिरिइरहेका छन् ।

‘बाबा बाबाऽऽ !’

‘के भयो ?’

‘किन रूनुभएको ?’

‘उठ्नुस् न ।’

कता कता कोही बोलेजस्तो, कसैले झक्झक्याए जस्तो । मेरो अवचेतनमा छोरीको आवाज गुन्जिरहेछ । म अनिर्वचनीय पीडाले आहत भएर एकोहोरो रोइरहेछु ।

‘बाबा उठ्नुस् नऽऽ ! मामु हेर्नुस् न बाबालाई के भयो !’

कसैले मेरा दुबै हातका चोरी औंलाहरूलाई समातेर तानिरहेछ । मलाई होकि होकि झैँ मात्र लागिरहेछ ।

‘बाबाऽऽऽ’

आवाजमा करुणा थियो, पीडा थियो र एक किसिमको छट्पटी थियो ।

म झल्याँस्स भएँ । प्राप्ति मेरा दुबैहात तानेर उठाउने असफल तर निरन्तर प्रयत्न गरिरहेकी थिई ।

मैंले आफ्नो हातगोडा हेरेँ, शरिर छामेँ, कोठाको वरिपरि हेरेँ, सबै उस्तै थियो, सबै सामान्य । असामान्य थियो त केवल मेरो श्वासप्रश्वास र मनस्थिति ।

मैंले छोरीलाई गम्लङ्ग अंगालो हालेँ, ऊ झनै रुन थाली । आभा हातमा ट्रे बोकेर भित्र पसी । उसलाई के भइरहेछ भन्नेमै दुबिधा थियो, एकछिन अलमल्ल परी, टेवलमा ट्रे राखी र ‘के भयो हजुरलाई ? छोरीलाई के भयो ?’ भन्दै एकै अंगालोमा बेरिन आइपुगी । एक्कासि गुमाएका कुनै अतिव प्रिय चिज उसैगरि एक्कासि प्राप्त भएझैँ मैंले दुबैलाई भाग्लान् कि झैँ गरेर बेस्सरी च्यापेँ ।

हामी तीनैजना निकैबेर एकै अंगालोमा बेरिएर, मौन, आँसु झारिरह्यौं ।

टेवलबाट मोबाइल झिकेँ, बा’को नंवर डायल गरें ।

उताबाट आवाज आयो

‘हेलोऽऽ’

‘बाऽऽ सन्चै हुनुन्छ ?’ मेरो गला अवरुद्ध भयो ।

‘एऽऽ बाबु, ठिक छ ठिक छ, बिहानै फोन गरिस् त, त्यता सबै ठिक छ ?’

‘अनि आमा खै त ? आमालाई ठिक..’ मेरो हिक्का छुट्यो, म बोल्न सकिन ।

‘आमा पनि ठिक छे, के भयो तँलाई ? किन रून्छस् ? हामी बुढाबुढीलाई निकै छ, च्या पिउँदैछौं ।’

मैले फोन काटेँ, लामो निश्वास छाडेँ, छोरीलाई अझै बलियोसँग च्यापेँ र आँसु पुछ्न थालेँ ।