नआउनुस् अमेरिका, दलाललाई तिरेको ४० लाख उठ्दैन यहाँबाट

– निल खड्का –

झन्डै ६ वर्षअघि सन् २०११ को अक्टोबरमा ‘माइसंसार’मै एउटा ब्लग लेखेको थिएँ–‘सोचेजस्तो छैन अमेरिका’ शीर्षकमा। त्यसको आसय थियो, अमेरिकामा बस्ने नेपालीहरूले जेसुकै भने पनि समग्रमा नेपालमा बसेर सोचेजस्तो चाहिँ छैन अमेरिका। त्यो पढेपछि धेरैले तीतो पोखे, ‘नेपालमा दुःख गरेको थिएन होला, अमेरिकामा दुःख गर्न नसकेपछि त्यस्तो लेख्यो।’ ६ वर्षको यस अवधिमा ‘मैले यति दुःख गरेको छु’ भन्नेहरूलाई चुनौती दिन सक्ने गरी आफूले पनि दुःख गरियो, गरिँदैछ। थोरबहुत पैसा पनि कमाइयो होला, कमाइँदैछ। तर, अझै पनि भन्छु–‘सोचेजस्तो छैन अमेरिका।’

यो साता अमेरिकी सरकारले विमान चार्टर गरी सात नेपालीलाई नेपाल फर्काएपछि फेरि अर्को ब्लग लेख्ने कोसिस गरेको छु। यदि नेपालमा बसेर सोचेजस्तो भइदिएको भए अमेरिका प्रवेश गरिसकेका ती नेपाली दाजुभाइ किन नेपाल फर्काइन्थे होला र?

कतिपय कुरा कसैले भनेको, सुनेको वा पढेको भरमा मात्र यथार्थ थाहा पाउन र अनुभूत गर्न नसकिने रहेछन्। स्वयंले नभोगेसम्म थाहा नहुने रहेछ। ‘अमेरिका कस्तो छ ?’ यस विषयमा नेपालमा रहेका नेपालीहरूलाई ‘यस्तो छ’ भनेर जतिसुकै लामो फेहरिस्त सुनाए पनि कानमा पस्दैन। यो म स्वयंको पनि अनुभव हो। अघिल्लो ब्लग मैले यस्तै प्रसंगबाट सुरु गरेको थिएँ। जुन यस्तो थियो–लामो समयदेखि अमेरिकाको क्यालिफोर्नियामा रहनुभएका एक मित्रलाई एक दिन भनेँ–‘म पनि आउँदैछु अमेरिका।’ उहाँको टिप्पणी थियो–‘त्यसोभए तपाईंलाई समवेदना।’ त्यसबेला मलाई उहाँले किन त्यस्तो भन्नुभयो ? भन्ने जान्ने र बुझ्ने रुचि नै भएन। त्यतिको मान्छेले त्यसै त भन्नुभएन होला भन्नेतिर मेरो ध्यान नै गएन। पछि आफूले भोग्दै गएपछि थाहा पाएँ, उहाँले ठीकै भन्नुभएको रहेछ।

नेपालमा पत्रकारितामा राम्रो हैसियत र छवि बनाएका एक पत्रकार मित्रलाई दुई वर्षअघि डीभी पर्‍यो। परिश्रमकै भरमा नेपालमै पनि उहाँको राम्रो कमाई थियो। डीभी परेपछि उहाँसँग मेरो दिनहुँजसो कुरा हुन्थ्यो। उहाँ अमेरिकाको बारेमा चासो राख्ने। म आफूले जाने बुझेसम्म बताउने। मानसिकरूपमा पहिल्यै तयार होउन् भनेर म ‘यस्तो यस्तो हुन्छ है’ भनेर स्पस्ट पार्न खोज्थें।

उहाँ ‘महिनामा कति हजार डलरसम्म बचाउन सकिन्छ?’ भन्नेतर्फ मात्र चासो राख्ने।

दुई वर्ष भो परिवारसहित उहाँहरू आउनुभएको। अहिले पनि फोनमा कुरा भइरहन्छ। बेलाबेलामा सोध्छु–‘सर, कस्तो लाग्यो अमेरिका?’ उहाँको जवाफ हुन्छ–‘यस्तो हुन्छ भन्ने थाहा पाएको भए म ज्यान गए पनि आउने थिइनँ।’

मेरो प्रश्न हुन्छ–‘मैले त यी कुरा तपाईंलाई पहिल्यै भनेको थिएँ नि होइन र ?’ उहाँ भन्नुहुन्छ–‘भन्नु त भएको थियो । तर, नेपालमा हुँदा दिमागमा नपस्ने रहेछ। भोगेपछि मात्र थाहा हुने रहेछ।’

यो त भयो अमेरिकामा वैधानिक हैसियतमा रहेकाहरूको कुरा। खासै खर्च नगरी वैधानिक हैसियतका साथ आउनेहरूको त अवस्था यस्तो छ भनेर प्रष्ट पार्नमात्रै मैले यो प्रसंग उल्लेख गरेको हुँ। यद्यपि, वैधानिक हैसियतमा रहेकाहरू त दुःख गर्दै जालान्, बिस्तारै बानी हुँदै गएपछि कमाइसँगै रमाउन थाल्लान्। तर, मैले यस ब्लगमा वैधानिक हैसियतमा रहेकाहरूको भन्दा स्थलमार्गबाट अवैधानिक रूपमा मेक्सिको हुँदै अमेरिका प्रवेश गर्नेहरूका बारेमा उल्लेख गर्न खोजेको हुँ।

सर्वप्रथम त अमेरिकामा अवैध रूपमा बस्न दलाललाई ३० देखि ४० लाख रूपैयाँसम्म तिर्न किन तयार हुन्छन् नेपालीहरू? यो मैले बुझ्नै नसकेको कुरा हो। उनीहरूले अमेरिकामा त्यस्तो के देखेका छन् र ज्यान जोखिममा पारेर केवल अमेरिका टेक्नकै लागिमात्र ३० देखि ४० लाख रूपैयाँसम्म खर्च गर्न राजी हुन्छन्? अमेरिकामै रहेर अमेरिकालाई थोरबहुत भोगेको नाताले त्यत्रो रकम खर्च गरेर अमेरिका आउनु बेकार छ, सकेसम्म त्यसरी आउँदै नआउनु होला भन्ने अभिप्रायले मैले यो ब्लग लेखेको हुँ। दलालको त ब्यवसाय हो, पैसा कमाउन अनेक प्रलोभन देखाउन सक्छन्। दलालको प्रलोभनमा परेर लोभिनु भनेको आफ्नै खुट्टामा बञ्चरो हानेसरह हो। अमेरिका छिरिसकेपछि सकेसम्म दुःख गरुँला अनि त्यत्रो पैसा त केही समयमै उठाइहाल्छु नि भन्ने सोच हुनसक्छ। जुन असम्भवप्रायः छ। यदि बुझ्दै नबुझी अमेरिकाको यथार्थ थाहा नपाएर गुमराहमा परी त्यत्रो रकम खर्चेर आउन खोजिएको हो भने यथार्थ बुझाइदिने हामी सबैको कर्तब्य हो। तर, बुझेर पनि जोखिम मोल्न तयार भई आउने आँट गर्ने प्रवृत्ति हो भने ‘राम राम’ मात्र भन्न सकिन्छ।

३० लाख रूपैयाँ भनेको चानचुने पैसा होइन, लगभग ३० हजार डलर हो। त्यत्रो पैसा दलाललाई बुझाउन पक्कै पनि आफ्नै घरबाट निकाल्ने होइन होला। ऋण सापट नै गर्ने हो, अझ ब्याज पनि होला। दलाललाई पैसा बुझाएपछि पनि अमेरिका प्रवेश भइन्छ नै भन्ने निश्चित हुन्न। बाटोमा हुने दुःख कष्टको यहाँ चर्चा नगरौं। आखिर अमेरिका प्रवेश गरे पनि शरणार्थीको मान्यता पाइहालिने होइन रहेछ, विमान चार्टर गरेरै भए पनि नेपाल पुर्‍याइदिन समेत सक्ने रहेछ भन्ने हालैको घटनाले देखिइसकेको छ।

मानौं, अमेरिका प्रवेश गरे पनि अवैध रूपमा बसेर काम गर्न अहिलेको अवस्थामा त्यति सहज छैन। एक त भनेजस्तो काम पाइन्न। काम पाए पनि भनेजति घण्टा पाइन्न। घण्टा पाए पनि अवैधानिक भएका कारण रोजगारदाताले उचित पारिश्रमिक नदिने समस्या त छँदैछ। अझ अहिलेको अवस्थामा त अवैधानिकलाई रोजगारीमा लगाएको पाइए रोजगारदातासमेत समस्यामा पर्न सक्ने भएकाले विगतमा भन्दा काम पाउन झनै मुस्किल छ। आफूले ‘सकेसम्म बढी काम गर्छु’ भनेरमात्र कहाँ हुन्छ? बढी काम गर्न पाउनुपर्‍यो अनि सक्नु पनि पर्‍यो। त्यसपछि आफूले खान, बस्न र काममा जाँदा आउँदा भोग्नुपर्ने ब्यवहारिक कठिनाई त छँदैछ। आफूलाई खान, बस्न पनि खर्च हुने नै भयो। नेपालमा घरपरिवारको समस्या पनि हेर्नैपर्‍यो। ऋण, सापट गरेर पैसा लगानी गरेको भए त्यो तिर्नु पनि पर्यो।

अनि सुरु हुन्छ, शारिरिक कष्टका बीच मानसिक तनाव। दबिएर बस्नुपर्ने अवस्थाका बीचको आफ्नो काम, आफूले गर्ने कमाई अनि आफ्नो थाप्लोमा रहेको आर्थिक र ब्यवहारिक जिम्मेवारी। अनि बल्ल आँखा खुल्छ ‘हैट, म त्यत्रो पैसा खर्च गरेर अमेरिका किन आएँ होला?’ जब आफूले दलाललाई बुझाएको पैसा उठाउन नै वर्षौं वर्ष लाग्छ भने आफ्ना लागि कमाउने कहिले? अनि त्यसरी अमेरिका आएको के अर्थ? अनि बल्ल बुद्धि आउँछ–‘धत, त्यत्रो पैसा बरु मैले नेपालमै केही गरेको भए।’

माथि नै चर्चा गरियो कसैले भनेको आधारमा भन्दा आफैंले नभोगेसम्म थाहा हुन्न भनेर। जब सबै कुरा भोगिन्छ। अनि आँखा खुल्छ र पहिले अरूले भनको झल्झली याद आउँछ। तर, त्यसबेलासम्म धेरै ढिला भइसकेको हुन्छ। हो, यस्तै यस्तै कारणले मानसिक तनाव बढेर डिप्रेसन सुरु हुने र कतिपयले आत्महत्यासमेत गरेको घटना पनि नभएका होइनन्। डिभी परेर कमै खर्चमा वैधानिक हैसियतका साथ आएकाहरू त सुरुवाती दिनमा ‘यो डीभी मलाई नै चाहिँ किन परेछ?’ भनेर पछुताउँछन् भने त्यसरी मेक्सिकोको बाटो हुँदै आउनेहरू नपछुताउने त कुरै भएन। यो कुनै भावना बगेर लेखिएको गन्थन होइन। आफूले देखे भोगेको यथार्थ हो। पछि भोगेर मात्र थाहा पाउनुभन्दा सुरुमै मनन गरेको राम्रो।

मलाई थाहा छ, यो ब्लग पढेपछि मलाई आफू अमेरिकामा बसेर ‘ठूला कुरा गर्‍यो’ भन्नेहरू प्रशस्तै भेटिनेछन्। कमाई नै नहुने भए अवैधानिकरूपमा त्यत्रा मान्छे अमेरिकामा कसरी टिकेका छन् त भन्ने उनीहरूको तर्क हुन सक्ला। ‘अरू नआउन्’ भन्ने उद्धेश्यले अमेरिकामा बसेकाहरूले यस्तै यस्तै डर देखाउँछन् भन्ने त सदाबहार आरोप छँदैछ। तैपनि घैंटोमा घाम लाग्दैन र दलाललाई ३० देखि ४० लाख रूपैयाँसम्म तिर्न तयार भइरहन्छन् भने म त यतिमात्र भन्न सक्छु–‘उनीहरूप्रति मेरो समवेदना छ।’

यो पनि हेर्नुस्-
चोर बाटोबाट छिरे पनि पूरा भएन अमेरिका सपना, ट्रम्प सरकारले चार्टर्ड विमानबाटै गर्‍यो नेपाल डिपोर्ट
अमेरिका पुग्ने चोर बाटोको व्यथा
कठै! फेरि अमेरिकामा डलर टिप्ने धूनमा लाखौँ खर्च गर्नेहरुले दुःख पाएछन्
अमेरिकामा डलर टिप्ने धुनमा पाएको दुःख
अमेरिकाको बढाइचढाइ बखानले निम्त्याएको आपत
अमेरिकाको भूत चढेकै हो? यो पढ्न नछुटाउनुस्