नयाँ संविधान अनुसार पहिलो संघीय बजेट आज संसदमा प्रस्तुत भएको छ। यसपालि निकै गोप्य राखेर मिडियामा लिक हुन नदिएका अर्थमन्त्री डा. युवराज खतिवडाले १३ खर्ब १५ अर्ब १६ करोड १७ लाख रुपैयाँको बजेट पेश गरेका हुन्। के के नयाँ भो त यसपालि?
- ब्रिफकेस नै परिवर्तन : यसअघि कालो ब्रिफकेसमा बजेट अर्थमन्त्रीले बोक्ने गर्थे। तर यस पटक अर्थमन्त्रीले छालाको ब्यागमा बजेट बोकेर परम्परा तोडे।
- शैक्षिक प्रमाणपत्र धितोमा राखी ५ प्रतिशत ब्याज अनुदानमा रु ७ लाखसम्म ऋण दिइने। नवीनतम ज्ञान, सीप र क्षमता भएका उद्यमीलाई व्यवसाय सञ्चालन गर्न सुरुवाती पूँजी उपलब्ध गराउन च्यालेञ्ज फन्डको व्यवस्था।
- सबै सार्वजनिक स्थल र सवारी साधनहरुमा धूम्रपान र मदिरा सेवन निषेध गरिने।
- दुई वर्षभित्र साक्षर नेपाल घोषणा गरिने।
- ७० वर्षभन्दा माथिका सबै जेष्ठ नागरिकको १ लाख रुपैयाँसम्म बीमाङ्क रकमको स्वास्थ्य बीमा शुल्क सरकारले व्यहोर्ने। वृद्धवृद्धालाई सन्तानल अनिवार्य हेरचाह गर्नुपर्ने कानुनी व्यवस्था गरिने।
- खाद्य संस्थानलाई राष्ट्रिय आपूर्ति कम्पनी बनाई नेसनल ट्रेडिङ लिमिटेडको सम्पति र दायित्व यसैमा गाभिने।
- आगामी दुई वर्षमा २० लाख पर्यटन भित्र्याउने गरी भिजट नेपाल २०२० अभियान सञ्चालन गरिने।
- विराटनगर, जनकपुर, नेपालगञ्ज र धनगढी विमानस्थललाई क्षेत्रीय विमानस्थलको रुपमा स्तरोन्नती गरी छिमेकी मुलुकहरुसम्म उडान सुरु गरिने।
- काभ्रेपलान्चोकमा वैकल्पिक आन्तरिक विमानस्थल निर्माणको सम्भाव्यता अध्ययन गरी निर्माण कार्य अघि बढाइने।
- लिच्छवीकालीन कैलाशकुट भवनको अध्ययन तथा उत्खनन् गर्न बजेटको व्यवस्था।
- रेल दुई वर्षमा आउने प्रधानमन्त्रीले संसदमा घोषणा गरिसक्नुभो। रानीपोखरी, धरहरा र काष्ठमण्डप लगायतका सम्पदाहरुको पुननिर्माण गर्न भने तीन वर्ष लाग्ने बजेटमा घोषणा गरिएको छ।
- सहरी क्षेत्र, राजमार्ग आसपास र सार्वजनिक स्थानहरुमा सुविधासम्पन्न स्मार्ट शौचालयहरु निर्माण गर्न बजेट विनियोजन।
- गरिबीको रेखामुनि रहेका घरपरिवारहरुले सुरक्षित आवासको निर्माण आफैले गर्न चाहे प्रति परिवार ५० हजार अनुदान दिने।
- पृथ्वी राजमार्गको नौबिसेदेखि नागढुंगा खण्डमा सुरुङ मार्ग निर्माण कार्य आरम्भ गरिने। टोखा-खहरे-गुर्जुभञ्जयाङ, बुटवल पाल्पा सडकको सिद्धबाबा खण्ड, कोटेश्वर जडिबुटी खण्ड, खुर्कोट चियाबारी, बिपिनगर-खुटिया-दिपायल खण्ड र थानकोट-चित्लाङ खण्डमा सर्वेक्षण गरी सुरुङ मार्ग निर्माण प्रारम्भ गरिने।
- देशका विभिन्न भाग रेलमार्गहरुको डिपिआर तयार गर्ने, काठमाडौँ उपत्यकामा केवलकार, मेट्रो रेल र मोनोरेलको सम्भाव्यता अध्ययन र डिपिआर गरिने।
- पानीजहाजबारे केही छैन तर कोशी गण्डकी र कर्णालीमा जलमार्ष यातायात सञ्चालनको लागि सम्भाव्यता अध्ययन कार्य सम्पन्न गरिने।
- एक वर्षभित्र सबै नेपालीको बैँक खाता खोल्ने अभियान चलाइने।
- एक अर्ब वा सोभन्दा बढी पूँजीमा स्थापित सबै उत्पादनमूलक कम्पनीहरुलाई पब्लिक लिमिटेड कम्पनी बनाई पूँजी बजारमा सूचिकृत हुनुपर्ने व्यवस्था गरिने।
- हुलाक बचत बैँक खारेज।
- सरकारी कर्मचारीको महंगी भत्ता बढाएर प्रति महिना २ हजार पुर्याइयो। पोशाक सुविधामा वृद्धि गरी १० हजार पुर्याइयो।
केको भाउ बढ्ने? केको घट्ने?
- मोबाइल सेट महँगो हुने। मोबाइल सेट पैठारीकर्ताले भ्याटमा दर्ता भएको व्यक्तिलाई बिक्री गरेवापत पैठारीमा तिरेको भ्याट फिर्ता हुने व्यवस्था खारेज भएको छ। यसले १ लाख पर्ने मोबाइलको मूल्यमा ५ हजारसम्म महँगो हुनसक्छ।
- शिक्षा र स्वास्थ्य सस्तिने। शिक्षा सेवा शुल्क र स्वास्थ्य सेवा कर खारेज।स्वास्थ्यमा निजी अस्पतालको स्वास्थ्य सेवामा लाग्ने भ्याट खारेज।
- मदिरा महँगिने।
- चुरोट महँगिने। चुरोटमा अन्तशुल्कमात्र हैन प्रतिखिल्ली २५ पैसाको दरले स्वास्थ्य जोखिम कर पनि लाग्ने।
- सूर्तिजन्य पदार्थ महँगिने।
- कोकामिश्रित चकलेट महँगिने।
- पर्फ्युम महँगिने।
- खेलौना महँगिने।
- फ्रिज महँगिने।
- एक हजार सीसीभन्दा माथिका कार महँगिने
- १५० सिसीभन्दा माथिका मोटरसाइकल महँगिने।
- विदेशबाट फर्केका नेपाली यात्रुले काँचो सुन ल्याउन नपाउने गरी लागेको प्रतिबन्ध हटाउँदै सय ग्रामसम्म सुन महसूल तिरेर ल्याउन पाउने।
- घरजग्गाको कारोबारको पूँजिगत लाभर नलाग्ने सीमा ३० लाखबाट घटाएर १० लाख बनाइएकोले महँगिने।