पिजे क्लबको आयोजनामा भएको नेपाल फोटो प्रतियोगिताका उत्कृष्ट फोटोहरुको प्रदर्शनी आजदेखि नेपाल आर्ट काउन्सिल बबरमहलमा सुरु भएको छ। एक हप्तासम्म नेपालका उत्कृष्ट फोटोहरु हेर्ने अवसर नछुटाउनु होला। यहाँ अहिले फोटो स्टोरी विधामा प्रथम भएको नवीन बरालको फोटो स्टोरी ‘अन्धविश्वासको पीडित’ हेर्नुस्।
नेपालमा अझै पनि धेरै मानिसहरु अन्धविश्वासमा छन् र दैवी शक्तिमा विश्वास गर्छन्। शताब्दिऔँ पुराना रुढिवादी विश्वास अझै पनि सामजिक र सांस्कृतिक संरचनामा जरा गाडेर बसेका छन्। यस्ता विश्वासहरु सांस्कृतिक गतिविधिसँग जोडिएका छन्। यस्ता विश्वासहरुले कहिलेकाहीँ समाजमा मानिसलाई हिंसातिर डोर्याउँछ। चाहे त्यो मानसिक होस् या भौतिक। धेरैजसो यस्ता विश्वासबाट उत्प्रेरित हिंसाका पीडितहरु महिला हु्न्छन् जो समाजमा कमजोर, दु:खी, गरिब र एकल हुन्छन्।
यस्तै अन्धविश्वासको एउटा उदहारण हो कथित भूत मेला जुन सांस्कृतिक तथा धार्मिक उत्सवसँग जोडिएको छ। यो मेला प्रत्येक कार्तिक पूर्णिमाको दिन कमला नदीको किनारमा मनाइन्छ। धामीहरुले नेतृत्व गरेका हजारौँ भक्तजनहरुका टोलीहरु कार्तिक पूर्णिमाको अघिल्लो रात कमला नदीको किनारमा जम्मा हुन्छन्। आफूमा भएका रोगहारु र अन्य पारिवरिक समस्याहरु जुन भुतप्रेत, आफ्ना कूलदेवता र गाउँ समाजका नराम्रो दैवीशक्ति भएका मानिसबाट भएको विश्वास गर्ने यी हजारौ भक्तजनहरुका टोलीहरु धामीको सहयोगबाट कमला नदीमा स्नान गरेपाछि उक्त समस्याहरुबाट पार पाउने आशामा त्यहाँ पुग्छन्।
यो मेलामा यी हजारौ भक्तजनहरुको धामीप्रतिको झुकावले भक्तजनहरुमा भ़़एको अन्धविश्वास र दैवीशक्तिप्रतिको विश्वास प्रत्येक वर्ष पुनर्जीवित हुन्छ। अनि शताब्दिऔँ पुराना रुढिवादी विश्वास समाजको एउटा अंग बन्छ र यसलाई धामीहरुबाट आफ्नो स्थानमाथि राख्नको लागि सांस्कृतिक कृयाकलापमा एकीकृत गारिन्छ जसबाट तिनीहरुको विचारमा खेल्न सकिन्छ। ती भक्तजनहरु अन्धविश्वासी हुन्छन र यो अन्धविश्वासले कहिलेकाहीँ समाजमा मानिसलाई हिंसातिर डोर्याउँछ चाहे त्यो मानसिक होस् या भौतिक।
नेपाली समाजमा यस्ता हिंसाका पीडित धेरै महिलाहरुमध्ये कान्ति यादव पनि एक हुन्। यस्ता हिंसा कानुनी रुपमा पनि दण्डनीय छन तर अन्धविश्वास र दैवीशक्ति विश्वासको नाममा यस्ता घटना नेपाली समाज घटिरहेका छन् चाहे त्यो भक्तजनहरुको सांस्कृतिक कमला नदी कार्तिक स्नान यात्रामा किन नहोस्।
१) भूत मेलामा जानु अघिल्लो रात एक महिला धामीकहाँ जाँदै। जनकपुर वरपरका केही गाउँलेहरुलाई सताएको खराब आत्मा वा कुल देवताका कारण उत्पन्न समस्यालाई हटाउन नोभेम्बर ४, २०१४ का दिन उनी त्यहाँ पुगिन्।
२) अर्की महिलाको विश्वास थियो कि उनी बिरामी हुनुको कारण खराब आत्मा वा कूल देवताका कारण हो। भूत मेलाको बिहान धामी कहाँ गएपछि उनी समाधि मुद्रामा भेटिए। नोभेम्बर ५, २०१४ जनकपुर।
३) जनकपुरको एउटा गाउँकी १०३ वर्षीया एकल महिला कान्ति यादव भूत मेलाका लागि कमला नदीमा जानु अघि ट्रयाक्टरबाट सूर्यलाई प्रार्थना गर्द।
४) कात्तिक पूर्णिमाको अघिल्लो रात मानिसहरु कमला नदीमा पुग्दै। भूत मेलामा सहभागी हुन उनीहरु त्यहाँ पुगेका हुन्।
५) कमला नदीको किनारमा कात्तिक पूर्णिमाको अघिल्लो रात एक धामी १८ वर्षको केटोको टाउको, जिउ दुख्ने र बेहोस हुनुको कारण खोज्दै। धामीले १०३ वर्षकी एकल महिला कान्ति यादवलाई डायनको आरोप लगाइन्।
६) कात्तिक पूर्णिमाको बिहान धामीले कमला नदीको किनारमा कान्ति यादवलाई डायन (बोक्सी) को आरोप लगाए।
७) कान्ति यादव कमला नदीको किनारमा कात्तिक पूर्णिमाको दिन।
८) आफूलाई डायनको आरोप लगाइएपछि कान्ति यादवले आफैलाई लौरोले हिर्काइन्। उनकै गाउँको धामीले उनलाई एक १८ वर्षको केटोको बिरामीको कारण उनी भएको आरोप लगाएका थिए।
९) भूत मेलामा आएका तिर्थालुहरुले कान्ति यादवलाई सताए। बेहोस भएकी एक महिला उनकै कारण भएको आरोप लगाउँदै उनीहरुले ती महिलालाई सामान्य बनाउन दबाब दिए।
१०) भूत मेलामा आएका तिर्थालुहरुले कान्ति यादवलाई सताए। बेहोस भएकी एक महिला उनकै कारण भएको आरोप लगाउँदै उनीहरुले ती महिलालाई सामान्य बनाउन दबाब दिए।
११) कान्ति यादव आफ्नो बचाउको प्रयास गर्दै। धामीहरुको नेतृत्वमा एक समूहले कमला नदीमा आएकी एक महिला बेहोस हुनुको कारण उनलाई लगाए।
१२)कान्ति यादवलाई गाउँका धामीहरुले दुर्व्यवहार र सामाजिक बहिस्कार गर्दै। पतिको मृत्युपछि एक्लै बस्दै आएकी असहाय यी महिला आफ्नो रक्षा गर्न असमर्थ थिइन्। लौरोको प्रयोग गर्दै (पिटेको चाहिँ हैन है) धामी उनीमा रहेको खराब आत्मा निकाल्ने प्रयास गर्दै। नोभेम्बर ६, २०१४।
[नवीन बराललाई इमेल [email protected] मा सम्पर्क गर्न सकिन्छ। उनको बारेमा थप जानकारी उनको पर्सनल वेबसाइट www.nabinbaral.com मा छ।]
तराईमा पहाडिया ले सतायो, समानता भएन भनेर अधिकारको कुरोगर्ने कुकुर जस्ता नेता भनाउँदाहरु कता मरेछन त? यस्तो संवेदनशील बिषयमा बोल्ने कुनै मधेसी नेता, नागरिक समाज वा समाजिक सञ्जालमा छाउने तराईका ठेकेदारहरु (नाम सबेैलाई थाहै होला!) कोही छ? छैन! सालाहरू!
एस्तो अन्धबिस्वास, कुरिती र अमानबिय ब्यबहार बिध्यमान हुनु मा के के कारण होला??? मेरो बिचार मा यी कारण हरु जिम्मेवार होलान जस्तो लाग्छ:
१) ज्ञान-बिज्ञान सुन्य, तर, धर्म/जाति मा आधारित समाज र देश! उदाहरण को लागि, जन्मदै कोहि उचो कोहि निचो!
२) हिंशात्मक समाज उदाहरण को लागि “बलि” प्रथा! गढ़िमाइ मेला मा १० लाख जनाबार को बलि दिदा भगवान खुसि हुन्छन भन्ने समाज र त्यहाको मासु प्रसाद को रुपमा बिदेस निर्यात गरि dollar कमाउनु पर्छ भन्ने भूपू उद्योग मन्त्रि महेश बस्नेत!
३) मान्छे लाइ “बिष्णु को अवतार” भनि पुज्ने समाज! ——-etc. etc.
यस्तो सुन्दा पनि आंग सिरिङ्ग भएर आउछ I ति १०३ वर्ष कि ब्रिधा लाई कस्तो भएको होला I जसलाई जीवन को उत्तरार्ध तिर माया र सम्मान गर्नु पर्ने हो त्यसलाई अन्धविस्वास को आडमा अनेकन आरोप लगाई चरम दुख: र सास्ती दिएका छन् I यस्तो क्रुर चलन तथा रितिरिवाज कहिले पो नेपाल बाट हट्नेहो I यस्तो समाचार लाई अगाडी ल्याएर जनचेतना बढाउन सहयोग गर्नु भएको मा नबिन बराल लाई सक्दो जस दिनुपर्छ I
फोटो को caption मा अलिकति न मिलेको छ I सकिन्छ भने बराल जी र उमेश जी दुवै लाई जनकपुर जिल्ला को ठाउं मा धनुषा लेख्न सल्लाह दिन्छु I जनकपुर त अंचल वा नगरपालिका पो हो, जिल्ला होइन I
कस्तो बिजोक? सहारा दिने कोइ छैन भन्ने थाहा भए’सी धामीले पनि हेप्ने, ए राता मकै!
ती मानब अधिकारबादी अनि महिला अधिकारबादीहरु कुन मुसाको दुलामा छन्? सरकार / प्रशासन / प्रहरी कसको उजुरी पर्खेर बसेको छ? तराई आन्दोलनमा ढुंगा हान्नेहरु कसको भतेर खान गए? दुताबासका डलर खाने पत्रकारहरु कुन राजदुतको पछि पछि लगिराका छन्, झर्ला र खाउला भनेर? राज्य माग्नेहरू के थापेर बसेका छन्?
यो देशको बेइज्जत कति सहनु?
हाम्रो देश एस्तो छ भनेर बोल्न नि गार्हो हुने भो. ब्रिद्द आमालाई येति दुख दिन सक्ने कस्तो संस्कार भएको समाज हो हाम्रो ?
सार्है दुख लाग्यो यो देखेर | सरकारले यस्ता गरीब र पिडितलाइ देख्न गार्हो होला — नबिन जी लाइ सम्पर्क गरेर केहि भए पनि सहयोग गरौँ साथी हो |
कठै ती एक्ली बुढी, कस्तो हृदय विदारक….