नेपाली पत्रकारितामा अर्को रस्सेन्द्र भट्टराई कान्ड?

के नेपाली पत्रकारिता फेरि एउटा अर्को रस्सेन्द्र भट्टराई कान्डमा फँसेको हो?

नागरिकको सोमबारको समाचारले त्यस्तै संकेत देखाएको छ। रस्सेन्द्र भट्टराई कान्ड थाहा नहुनेका लागि यो पृष्ठभूमि जरुरी छ। २०६० सालमा एउटा केही न केहीको हैसियत भएका रसेन्द्र भट्टराई नामका व्यक्तिलाई खर्बपतिको रुपमा ‘कान्तिपुर’ दैनिक, द काठमाडौँ पोस्ट र कान्तिपुर टेलिभिजनले प्रस्तुत गरेको थियो। त्यो गलत भएको पुष्टि भइसक्दा पनि ती मिडियामा कहिल्यै पनि गल्ती स्वीकार्ने काम भएन। कस्तो थियो त्यो समाचार? विस्तृत विवरण यहाँ क्लिक गरी पढ्न सक्नुहुन्छ।

नागरिक रिपब्लिकाले सोमबारको अङ्कमा यही कान्ड सम्झाउने एउटा अर्को नमूना प्रस्तुत गरेको छ। पात्र हुन् गेट कलेजकी अध्यक्ष मीना सिंह खड्का। मिसेल ओबामाले फोन गरेको, हिलारी क्लिन्टनको चुनावी अभियानलाई सघाएको, ४० वर्षअगाडि ४६ हजार कमाइ भएको, अमेरिकास्थित हार्वर्ड युनिभर्सिटी र युनिभर्सिटी अफ क्यालिफोर्नियाबाट फरकफरक दुई विषयमा दुई वटा पिएचडी हासिल गरेको जस्ता विषयमा नागरिकन्युजले एक महिनादेखि गरेकाे अध्ययनले उनका सबै दाबी झुठो सावित गरेकाे बताएको छ। नागरिकन्युजको समाचार पढ्न क्लिक गर्नुस्। नागरिकन्युजले ‘मदरटेरेसासँग दशक बढी बिताएको दावी गर्ने उनले कुनै तस्बिर भने देखाउन सकिनन्’ लेखे पनि उनले हिजै फेसबुकमा मदर टेरेसासँग भन्दै एउटा फोटो भने सार्वजनिक गरिन्। अझ अनौठो त के रह्यो भने उनको बारेमा कान्तिपुर पब्लिकेसनको नेपाल म्यागेजिनले छापेको लामो प्रोफाइल यो समाचारपछि बिना सूचना डिलिट गरियो।

मीनाले फेसबुकमा सार्वजनिक गरेको फोटो। यो सँगै उनले लेखेकी छिन्-

Whatever news has been spread about me it does not affect me at all. People whom I have worked with my entire life know me and I carry my dignity and self honor. Women in Nepal are not only attacked by acid but also are inflicted with words that their haters deem to be hurtful yet, we are Nepali Women and we carry on with our duty towards our society to benefit it. Thank you very much Khem Lakai Sir.

However, my personal life and my personal relationship with my Mother Teresa is not something to disrespect and I do not take to that kindly and some people should take that to heart. She is my role model and my soul MY MAA.

तर उनका कतिपय दावी भने अपत्यारिलो नै देखिन्छ। जस्तै-

• ७० हजार निरक्षर महिलालाई साक्षर बनाएको दावी। कहाँ–कहाँ कसरी अभियान चलाइन्? विवरण छैन
• दुई विषयमा पिएचडी गरेको दावी तर दीक्षान्त समारोह (कन्भोकेसन) र प्रमाण पत्र र सोधपत्र देखाउन सकिनन्
• नेपालस्थित अमेरिकी, फ्रान्सेली र जापानिज दूतावासमा मीनाले विगतमा काम गरेको दाबी। तर नागरिकन्युजले ती दूतावासहरूमा सम्पर्क गर्दा दूतावासहरूमा मीनाकाे संलग्नता विगतमा नभएकाे जवाफ
• २ वर्षमा ६ हजार विद्यार्थीकाे अनुसन्धानमा मेन्टर भएर विश्वविद्यालयमा काम गरेकाे दाबी।
• हार्वर्ड र युनिभर्सिटी अफ क्यालिफोर्नियाले मीनाको बारेमा विवरण नरहेको जानकारी नागरिकन्युजलाई दिएको। अनुसन्धान फेलाे र विद्यार्थीहरूकै रेकर्ड वेबसाइटमा राख्ने ती विश्वविद्यालयका अाधिकारिक वेबसाइटमा कतै पनि उनको नाम र उनले दाबी गरेकाे काममा संलग्न भएकाे विवरण देखिएन।

डिलिट गरियो नेपाल म्यागेजिनको प्रोफाइल

दलदलमा फुलेकी कमल — मीनासिंह खड्का शीर्षकमा प्रदीप बस्याल र राजकुमार बानियाँले लेखेको प्रोफाइललाई नागरिकन्युजको समाचारपछि बिना कुनै सूचना डिलिट गरिएको छ। तर, अनलाइनको आर्काइभमा भने यो लेख सुरक्षित छ। त्यसलाई यहाँ क्लिक गरी पढ्न सकिन्छ।

यो प्रोफाइलमा पनि अनेकौँ अपत्यारिलो दावी गरिएको छ। जस्तै

• १९ वर्षकी हुँदा त युनिभर्सिटी अफ कोलकाताबाट भाषाविज्ञानमा गोल्ड मेडलसहित स्नातकोत्तर गरिसकेकी
• अन्नपूर्ण क्षेत्र संरक्षण आयोजना (एक्याप)मा तत्कालीन अधिराजकुमार ज्ञानेन्द्रसँग जम्काभेट हुन्थ्यो । तर मैले कहिल्यै मतलब गरिनँ।
• एकसाथ अमेरिकी, फ्रेन्च र जापानी दूतावास अनि पिसकोरले जागिर दिएका थिए उनलाई । कारण थियो, भाषा । अंग्रेजी, जापानिज, हिन्दी, बंगाली, मारवाडी, गुजराती, पन्जाबी, तिब्बती, भोजपुरीलगायत नौ भाषा आउँछ उनलाई ।
• रमेशनाथ पाण्डेले गोरखापत्र र नयाँ सन्देशमा उनका बारेमा समाचार नै छापे, सबैभन्दा धेरै कमाउने महिला भनेर । आजभन्दा ४२ वर्ष अगाडि मेरो जीवनको पहिलो तलब नै ४६ हजार थियो,” उनी सुनाउँछिन् । अहिले उनी आफ्नो तलब आफैँ तय गर्छिन् । एउटा लेक्चरको पाँच हजार अमेरिकी डलरसम्म लिएको बताउँछिन् ।
• उनकै पहलमा सन् १९८१ मा क्यालिफोर्निया युनिभर्सिटीमा स्कुल फर इन्डिपेन्डेन्ट स्टडिज अफ साउथ एसिया (सिसा) विभाग खोलियो । शेर्पा, गुरुङ, मगर, तामाङ, नेवारी, कुमारी, दसैँ, तिहारलगायत आठ संस्कृति र पर्वको अध्ययन सुरु भयो । उनको कक्षामा एकपटक साढे तीन सय विद्यार्थी जम्मा भएपछि सहरमै तहल्का मच्चियो । त्यहाँका सबैजसो पत्रपत्रिकामा उनका अन्तर्वार्ता छापिए।
• मीनासँग डबल पीएचडी छ, ‘कन्टेम्पप्रोरी वुमन्स मुभमेन्ट इन साउथ एसिया’ र ‘कल्चरल एन्थ्रोपोलोजी’मा । पहिलो उपाधिका लागि उनले दक्षिण एसियाली देशमा पुगेर अध्ययन गरिन् र १९८७ मा गोल्ड मेडल पनि पाइन् । त्यसबेला उनी वल्र्ड कलेज वेस्ट, स्ट्यान्डफोर्ड, क्यालिफोर्नियामा काम गर्दै थिइन् । कोलम्बिया युनिभर्सिटीले बोलाइहाल्यो । उनी अहिले पनि विश्वका ३४ विश्वविद्यालयसँग आबद्ध छिन् । सन् २००९ मा युनिभर्सिटी अफ टोकियोमा पनि उनले दक्षिण एसिया विभाग खोलिन् ।
• तीन वर्षअगाडि उनी हार्वर्डको पूर्णकालीन प्राध्यापक भइन् । हार्वर्डमा उनले पीएचडीका शोधार्थीलाई मात्र पढाइन् । अहिलेसम्म ६ हजारको पीएचडी गाइड गरिसकेकी छन् उनले π हावर्डमै पढेका अमेरिकी राष्ट्रपति बाराक ओबामासँग उनले ह्वाइट हाउसमा दीपावली मनाउन पाइन्, सन् २०१४ मा । कार्यक्रमको संयोजन उनैले गरेकी थिइन् । किनकी, हार्वर्डको दक्षिण एसिया विभागमा जो थिइन्।

यसबारे खोज्दा अरुमा त केही भेटिएन तर युनिभर्सिटी अफ टोकियोमा होइन टोकियो युनिभर्सिटिज अफ फरेन स्टडिजमा उनको नाम Research Fellows (Visiting Researchers) का रुपमा भेटियो। त्यसमा लेखिए अनुसार “Research Fellows (Visiting Researchers)” are non-salaried fixed-term research positions for senior researchers to engage in collaborative research at ILCAA with the research staff.

त्यस्तै Cambridge Center for Adult Education मा पनि उनको नाम भेटियो। यहाँ क्लिक गर्नुस् लिङ्क

रमाइलो त के भने, नागरिकन्युज आफैले पनि उनको आर्टिकल ११ डिसेम्बर २०१५ मा छापेको रहेछ

कान्तिपुर टेलिभिजनमा दिलभुषण पाठकको टफ टकमा पनि उनको अन्तर्वार्ता प्रसारण भएको थियो-

नागरिकन्युजले उनीसँग गरेको कुराकानी