प्रतिगामी शशांक कि कांग्रेस ?

नेपाली कांग्रेसले नेतृत्व नगरेको भए र तत्कालिन संयुक्त वाममोर्चाले साथ नदिएको भए २०४६ सालको संयुक्त जनआन्दोलनको सफलता संभव थिएन । र, त्यतिबेला पहिलो पटक चिकित्सकहरु पञ्चायत मूर्दाबाद भन्दै सडकमा नओर्लेको भए पनि आन्दोलन त्यति चाडै निर्णायक नबन्न सक्थ्यो शायद । र त्यसैसंग जोडिएको तथ्य के हो भने त्यहां शिक्षण अस्पतालमा डा. शशांक कोईराला नभएको भए पनि त्यसरी डाक्टरहरु सडकमा पंचायत विरुद्ध उत्रन समय लाग्थ्यो होला ।

हो, जननायक विपीका कान्छा पुत्र शशांक कोईरालाले देशको राजनीतिक परिवर्तनमा गरेको योगदानको पाना पल्टाउने सानो ऐना हो यो प्रसंग । अहिले देशको पुरानो र प्रजातान्त्रिक भनिने कांग्रेसको १३ औं महाधिवेशनले राजधानीको राजनीतिक रंग र रौनक तातेका बेला धेरैका आंखा शशांकमा गढेका छन । कारण एक ः शशांक विपीपुत्र हुन र विपीकै असली अनुयायी मानिन्छन । दोस्रो ः उनी पटक पटक केन्द्रीय सदस्य भन्दा माथि पुगेका छैन्न र यो बेला कांग्रेसलाई कोईराला वंशको रक्तवीजको उपज मान्नेहरु भावी नेतृत्वमा शशांक पुग्दा वंशविरासत सुरक्षित हुने ठानिरहेका छन ।

पोलिटिकल्ली उनी कोईराला वंशका तीन उत्तराधिकारी पात्र सुजाता र शेखर भन्दा बढी आकर्षक र सेक्सी किन मानिएका छन भने उनी परीक्षित भएका छैन्न अनि हर शब्दमा पिताजीको मात्रै नाम जप्छन हरपल, हरदम । पछिल्लो पटक विविसी नेपाली सेवामा दिएको अन्र्तवार्तापछि शशांक कांग्रेसभित्र विपीविचारलाई पछ्याउने हार्डलाईनरका रुपमा देखा परेका छन । बितेका ७० बर्षमा भएका त्रुटी कमजोरीहरु र नयां संविधान स्वीकार गर्ने नगर्ने मामालामा कांग्रेसको १३ औं महाधिवेशनलेृ कठोर समीक्षा गर्नुपर्ने जुन सन्देश दिए यसले उनी राजा सहितको विपीकालिन प्रजातन्त्रका पक्षपाती छन भन्ने सन्देश प्रवाह गरेका छन । उनले संघीयताको मुखै खोलेर विरोध नगरे पनि राष्ट्रियताको मामलामा विपीपथ नै पछ्याउनुपर्ने तर्क दोहोरायाएका छन पटक पटक ।

ईतिहासको कठोर सत्य हो की विपीकै कान्छा भाई गिरीजाप्रसादले मर्ने बेलामा तत्कालिन १० बर्षे माओवादी जनयुद्धलाई शान्ति राजनीतिमा फर्काउने नाममा देशलाई गणतन्त्रमा पुरयाए । अनि विपीले वारवार भन्ने गरेको राजाको गर्धनमाथि आफ्नो गर्धन जोडिएको छ भन्ने भनाई र विचारको समूल हत्या गरे । त्यतिबेला कुनै कांग्रेसीले गिरीजाका सामु चुंसम् मगर्न सकेन्न । गिरीजा बाचुन्जेल विपीपथ विपरित कर्म वा कुकर्म के गरे गिर्जावावुले भन्नेमा शशांक पनि मौन रहे । तर जब गिरीजापछिका शुसील पनि अस्ताए अनि एकाएक शशांक गिरीजा र शुसीलपथको ठीक विपरित धारमा उभिएका छन सार्वजनीक रुपमै, त्यो पार्टीको महाकुम्भ मेलाको मेलोमा ।

यदि हाल शशांकले भनेजस्तै कांग्रेस विपीपथबाटै निर्देशित र संचालित हुने हो भने कांग्रेसले गिरीजापथको उपज संघीयता, गणतन्त्र र धर्मनिरपेक्षताबाट पछि फर्कनुपर्छ । देशको धर्मराउदो राष्ट्रियताको मुद्धाको जगमा शशांकले विपीविचारको प्रतिरक्षा गर्नुको सिधै र सरल अर्थ हो गिरीजापथको गणतन्त्रको खारेजी । सुशीलको नेतृत्वमा बनायौं संविधान, सम्वृद्ध राष्ट्र निर्माण हाम्रो अभियान भन्ने मूल नाराको व्यानरमुनी आयोजित हुदै गरेको १३ औं महाधिवेशनमा संस्थापनका भरपर्दा नेता मानिएका शशांकले उठाएका सैद्धान्तिक मुद्धा खांटी गणतन्त्रवादी दावा गर्ने गगन थापा र नरहरि आचार्य वा कृष्णप्रसाद सिटौलाहरुको विरुद्धमा मात्रै लक्षित छैन, गणतन्त्र घोषणा गर्दा गल्ती नै गरिएछ भन्ने कुलबहादुर गुरुङहरु र देश हिन्दू राष्ट्र नै हुनुपर्छ भन्ने खुमबहादुर खड्काहरुको वैचारिक नेतृत्वकवचका रुपमा सार्वजनिक भएको छ । यो नेपाल पुनः हिन्दूराष्ट्र भएको हेर्न चाहने दक्षिणी छिमेकको भारतीय सत्तारुढ दल भारतीय जनता दल र त्यहांका शक्तिशाली प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीको असली प्रवत्ताको द्योतक प्रतिनिधि विचार पनि हो ।

यदि हालको कांग्रेस नै नेपाली गणतन्त्रको असली जन्मदाता मान्ने हो भने यस्तो खांटी गणतन्त्रवादी कांग्रेसलाई पुरानो वीपिपथमा फर्काउन खोज्ने शशांक प्रतिगामी हुन र उनी पार्टी नीति विपरित विचार दिएको नाममा अनुशासनको कारवाहीका हकदार हुनुपर्छ । तर कांग्रेसले त्यतिबेला तत्कालिन राजा ज्ञानेन्द्रले सत्ता हत्याएको निहुंमा गिरीजाले अदुरदर्शी सनकमा कांग्रेसलाई गणतन्त्रवादी बनाएका थिए भनेर कांग्रेसले यदि गिरीजापथलाई गंभिर त्रुटीका रुपमा स्वीकार गर्ने हो भने कांग्रेसले शशांकलाई नेतृत्व सुम्पनु त पर्छ नै आफू लहैलहैमा लागेर गणतान्त्रवादी भएकोमा गम्भिर आत्मालोचनासहित राजनीतिक लाईन नै फेर्नु पर्छ । के त्यो शाहसिक र एकहदसम्मको प्रतिगामी वैचारिक रुपान्तरणको निर्णय साविकको कांग्रेस नेतृत्वबाट संभव छ त ? शशांकले यही वैचारिक धारको नेतृत्व गर्ने हुन भने उनी रामचन्द्र पौडेल वा शेरबहादुर देउवा वा कृष्ण सिटौला वा आफै स्वतन्त्र कुन तहमा महाधिवेशनमा नेतृत्वका आकांक्षी होलान त ? आफैं अग्रसर हुने हुन भने पनि वा अरुलाई सभापति मान्ने हुन भने पनि विचार शशांकको मुहार पौडेल वा अरु कसैको हुन लागेको हो त ?

१३ औं महाधिवेशनलाई नीति र नेतृत्व चयनको महासमर यदि बनाउने हुन देशभरका तीनहजार बढी महाधिवेशन प्रतिनिधिहरुले भने यो नै कांग्रेसको भाग्य र भविष्य निर्धारणको कडी हो । अब कांग्रेस प्रतिगामी सावित हुने की शशांकलाई प्रतिगामी सावित गर्ने त न्यायधिशको भुमिकामा रहेको आम प्रतिनिधिहरुले दिल दिमागबाट निर्णय लिन सक्नुपर्ने अहं सवाल हो यो होईन र ?

शशांकको पछिल्लो अभिव्यक्तिले अन्ततः कांग्रेसभित्र प्रकाश कोईराला र दुर्गा पोखरेलहरुको विचारको नेतृत्व गर्ने संकेत गर्दै गर्दा नार्गाजुनका पूर्वराजा ज्ञानेन्द्र शाहले मीठो मुस्कानसहित ऐना हेरे होलान, राजसंस्था र हिन्दू राज्यको मुद्धा उछालेर चौथो ठूलो दल हुदै केपी ओलीसत्ताको भाईनाईके हुन पाएका कमल थापाहरुको होस हवासै उड्यो होला । मागी खाने मुद्धा कांग्रेसले नै फित्र्ता लाने डरले कमलपन्थीहरुको निदहराम पनि भयो होला ।

खुमबहादुर, गोविन्दराज जोशीहरु र कुलबहादुर गुरुङहरुलाई समीकरण र ध्र्रुवीकरणको गणित मिलाउन हौसला मिल्यो होला । तर सुजाता कोईराललालाई भने भय र त्रासले चिमोट्यो होला । किन की पिताजीपथको गणतन्त्रबाट पछि हटेको कांग्रेस कम्तिमा सुजातहरुको रोजाई नहुन सक्छ । उता अस्पतालमै मुर्मुरिए होलान नरहरि अनि अब क्रान्तिकारी ध्वांस दिन र नयां गगनभेदी नारा चर्काउन मसला मिल्यो भनेर मख्ख परे होलान गगनहरु । शायद स्याम्पेन पनि फोडेहोलान महाधिवेशनको दशैंको मौकामा । यो सबको लेखाजोखा कसैको रहर वा चाहना जस्तो पक्कै हुने छैन तर यदि कांग्रेस महाधिवेशनका प्रतिनिधिहरुले सांच्चो अर्थमा विपीपथमा कांग्रेसलाई डोरयाउने हो भने शायद शशांकको साथ दिनेछन । निर्णय कस्तो आउला फागुन २३ पछिको कांग्रेसलाई नै कुर्नु पर्ला । तर आम कांग्रेसीहरुले हेक्का राख्नै पर्ने तथ्य के हो भने नारायणहिटी संग्राहलय बनिरहदा देशको सार्वभौमसत्ताको तजविजी अधिकार नयांदिल्लीमा सरुवा भएको यथार्थ नेपाली राजनीतिको कठोर बर्तमान हो । त्यसको सोधभर्ना किन राष्ट्रपति र प्रधानमन्त्री जस्ता पदले गर्न सकेन्न ? त्यतातर्फ भने विचार पुरयाउदा अरु लोकजनको के कुरा कांग्रेसजनकै भने अवश्यै भलो होला नी नहोला र ?