-वसन्त गिरी-
डा. कुमुद धिताल सहितको टोलिले केहि दिन अघि एक जनाको मुटु अर्कोमा प्रत्यारोपण गरेको खबरले मेडिकल जगत र नेपाली समुदाय बीच खुब चर्चा चलेको छ । यो ब्लगमा उनले खास के आबिश्कार वा चमत्कार गरेका हुन त भनेर खोतल्ने प्रयास गरेको छु ।
कुनै मान्छेको मुटुले कुनै कारणले कामै गर्न छोड्यो भने उसको जीवन बचाउनको लागि अर्को मान्छेको (डोनर) मुटु राख्नेलाइ मुटु प्रत्यारोपण भनिञ्छ । संसारमा सबै भन्दा पहिले सन् १९६७ मा पहिलो पटक मुटु प्रत्यारोपण गरिएको थियो । अहिले संसारभरि करिब ३५०० मुटु प्रत्यारोपण हुन्छन प्रत्येक बर्ष । यसरी प्रत्यारोपण गरेका मान्छे १५-२० वर्षसम्म बाँच्ने गरेका छन ।
अहिलेसम्म के गरिन्छ भने, डोनर मुटु ब्रेन डेथ भएको मान्छेबाट निकालिन्छ । ब्रेन डेथ भनेको ब्रेनले सम्पुर्ण रुपमा काम गर्न छोड्ने स्थिति हो । धेरै जसो मृत्यु घोषणा गर्दा यहि स्थितिलाइ आधार मानिञ्छ । तर कहिले काही आवस्यक पर्यो भने life support or ventillator मा राखेर पनि ब्रेन डेथ भएको व्यक्तिलाई केही समय राख्ने गरिञ्छ । त्यसो गर्दा स्वास फेर्ने र मुटुको धड्कन रही रहेको हुञ्छ । डोनरको मुटु निकालेर बरफमा राखिञ्छ ।
यसरी राखेको मुटु ४-६ घण्टा सम्म मुटु लिने बिरामीको छाति भित्र राखी सक्न पर्छ । त्यसैले life support मा राखेको ब्रेन डेथ भएको डोनर भेट्टाउनु पर्यो र तुरुन्तै प्रत्यारोपण गर्न सक्नु पर्यो । यो दुइवटा कारणले मुटु प्रत्यारोपण जति सहज हुन पर्थ्यो सकेको छैन, पैसो तिर्छु भन्दा पनि । मुटु प्रत्यारोपण गर्न करिब दस लाख अमेरिकी डलर लाग्न सक्छ । कति पए देशमा ब्रेन डेथ भएको व्यक्तिबाट शरीरको अंग निकाल्न मिल्दैन । यी सबै अफ्ठेरोलाइ डा. धितालको नया प्रयोगले सहयोग पुर्याउने देखिञ्छ ।
 |
| मुटु बिउताउने बक्स. (फोटो स्रोत) |
उक्त बक्समा मुटुले फेरी ढुक ढुक गर्न सुरु गर्छ र केहि समय फेरी बिउतेको मुटुलाइ जाची सके पछि उपयुक्त लागेमा मात्र जिउदो मान्छेमा प्रत्यारोपण गर्न सकिञ्छ । डोनर मरेको ३० मिनेट भित्र मुटु निकालेर उक्त बिसेस झोलमा डुबाइ सक्नु पर्छ नत्र मरेको मुटु फेरी बिउतिन सक्दैन । बक्स भित्र राखेको मुटु, जुन झोलमा डुबेको हुन्छ, लाइ अब जहाँ सुकै लगेर प्रत्यारोपण गर्न सकिञ्छ ।
उदाहरणको लागि डोनर मान्छे नेपालमा भेटियो भने डोनर मुटुलाइ उक्त बक्स र झोलमा राखेर अस्ट्रेलिया पुर्याएर मुटु लिनेको मा राख्न सकिने भयो । तर उक्त बक्समा राखेको मुटुलाइ कति समय भित्र प्रत्यारोपण गरि सक्न पर्छ त्यो खुलेको छैन । त्यसै गरि ३० मिनेटको समयलाइ बढाउन सकेको खण्डमा अझै यो प्रविधिले फड्को मार्ने थियो ।
अहिले सम्म डा धितालको टोलीले तिन वटा यस्तो प्रत्यारोपण गरेका छन्, तीन वटै सफ़ल ।
[डा. गिरीको अनुमति लिएर उनको ब्लग साइन्स टु सोसाइटीबाट साभार। ]
यो पनि हेर्नुस्-
मुटु झिकेर हाल्ने काम मैले गरेको हुँ : डा. कुमुद धिताल
बसन्त गिरि ले जानकारी मुलक खबर पस्कनु भएको मा धन्यबाद |
नेपालि फट्याई गर्न माहिर भैसके , काम भएको छ , ढिलो चाडो यथार्थ औनेनै छ अहिलेलाई यत्ति नै बोलु
डा़ कुमुद िधताल देशविदेमा रहेका नेपाली युवा प्रेरणा बनुन् । शुभकामना !
यो जानकारीमूलक लेखका लागि लेखक वसन्तजी र माईसंसारलाई हृदयदेखिकै धन्यवाद !
डा.धिताल लाई वधाई दिदै यो भन्नु पर्छ कि , नेपालीले पनि मौका पायो भने चमत्कार गरेर देखाउन सक्ने रहेछ / तेसैले आफ्नो र देश को स्वाभिमान मा नै आंच आउने काम पैसा को लोभ मा न गरौ ; गहता झोलमा जात नफालौ /
A couple of years back I read this joke and with this news, the joke is no more a joke, I suppose:
A motorbike mechanic complained to a heart surgeon, why he draws so much money when both of them work with the repairing an engine? The answer was: Because I do the job keeping the engine running.
मान्छे मर्नु भनेकै मुटु धड्किन बन्द हुनु हैन र? ? अनि त्यो मुटु प्रत्यारोपण गरेर के जीउदो मान्छे मर्नि हो र??
डाक्टर धितालले गरे रे? कुनै पनि अन्तरास्ट्रिय समाचारमा डाक्टर धितालको नाम छैन, कसरी यो कुरा नेपाली डाक्टरको म्याजिक भन्न सुहाउने..”Team of Surgeons” भनेर लेखे सुहाउने थियो कि? प्लस …CNN को न्युजमा भिडियो सहित हेरौ तलको लिंक बाट..मेजर डाक्टर धिताल थिए भने उनि पो हुन्थेकि प्रेस बिगेप्ति दिनेमा . के हो नेपाली मिडिया बाबा…कति नै डाक्टर धिताल एक्लैले गरेको भनेर समाचार …
१)http://edition.cnn.com/2014/10/24/health/australia-heart-transplants/
२)http://www.bbc.com/news/health-२९७५१८८०
३)http://www.independent.co.uk/news/science/australian-surgeons-perform-first-successful-dead-heart-transplants-9816729.ह्त्म्ल
४)http://fox8.com/2014/10/26/doctors-perform-first-successful-dead-heart-transplant/
राम जी, The Guardian को यो लिंक मा डाक्टर धिताल ले ओपेरेशन गरेको भनेको छ…
http://www.theguardian.com/science/2014/oct/24/dead-hearts-transplanted-into-living-patients
see the link below
http://www.theaustralian.com.au/news/health-science/dead-heart-transplant-breakthrough-at-st-vincents-hospital/story-e6frg8y6-1227100833535
ठिक भन्नु भो रामजी ले ,
मुख्य कुरो त मुटु र अन्य मानब अंग राख्ने भाडो को अविस्कार रैछ, जुन भाडोमा ७/८ घण्टा सम्म पनि ति अंगलाई जीवित राखिन्छ \ यो भाडो त अल्लि पहिला नै बनायिएको रैछ |
अहिले को नया/थप विकास/आविस्कार भनेको मुटुलाई बिउताउने liquid रहेछ, यो के हो भनेर चै बाहिर आएको छैन | अस्ट्रेलियाकै research institute का अनुसन्धानकर्ता हरुले त्यो liquid बनाएका रैचन |
अब cardiac surgeon को काम चै मुटु-दान गर्नेको मुटु निकाल्ने अनि नया मान्छेमा राख्ने | यहाँ नेर विचार गर्दा त्यो surgeon को के चै नबिनतम काम भयो त ? केहि पनि भएन | डाक्टर धितालको ठाउमा भारत वा चीन वा अरु कुनै देशको मुटु प्रत्यारोपण गर्ने काम गर्दै आएको surgeon लाइ यो काम दिएको भए पनि सफलतापुर्बक गर्न सक्थे |
मुटु निकालेर त्यो भाडोमा पनि डाक्टर धितालले नै गरेको देखियो/पढियो | यो काम त इनले पहिले पनि गर्थे, अनि अरु मुटुका surgeon ले पनि गर्नै पर्छ, किनकि नया मान्छे मा राखुन्जेल त तेही भाडो मा नै राखी आएको हो |
तेसैले चिकित्सा बिज्ञान/सास्त्रमा कुनै ठुलो पुरस्कार दिने कुरो आयो भने त्यो liquid , जसमा राखेर/डुबाएर मृत मुटु लाइ पुन बिउताउने काम हुन्छ , तेही liquid बनाउने बैज्ञानिक हरुलाई दिन उचित हुन्छ, अनि हकदार पनि तिनै हुन् |
डाक्टर धिताल चै निक्कै भ्याग्मानी रैचन , उनले काम गर्ने अस्पतालले त्यो liquid को अनुसन्धान गरिरहेको संस्था संग सहकार्य गरेको रैछ |