मिस नेपाल – के पाउँछिन्, के गुमाउँछिन् ?

यस वर्षको मिस नेपाल सुविन लिम्बु घोषित भइन्। पत्रपत्रिकामा उनका फोटो र ताज जितेपछिको अनुभव छापिएका छन्। मिस नेपाललाई एक किसिमले ‘ग्लोरिफाइ’ गरिएका सामाग्रीमात्रै हामी पढ्न पाउँछौँ। हुनत उबेलामा जस्तो मिस नेपाल हुँदा विरोधका आवाज सुनिन पनि छाडे। तर पनि मिस नेपाल हुनेले पाएका चिजहरुको मात्रै ‘ग्लोरिफाइ’ हुने किसिमले किन सामाग्री प्रस्तुत गरिन्छ ? गुमाउनु परेका चिज किन लुकाइन्छ ? किन देशभरबाट आवेदन आह्वान गर्दा पनि मुश्किलले ३० जनाको मात्रै आवेदन पर्छ मिस नेपालमा? किन चार्म घट्दैछ मिस नेपालको? किनभने मिस नेपालको चमकदमकभित्र कहालिलाग्दो शोषण छ।

शब्द कडा लाग्ला, तर मिस नेपाललाई आयोजकले एक वर्षसम्म दासी जस्तै आफ्नो स्वार्थका लागि जोताउने काम गर्छ। मिस नेपालले आफैले खोजेर गरेको कमाइमा पनि जति कमाइ गर्छ त्यसको ४० प्रतिशत हिस्सा आयोजकले नै कुम्ल्याउने गर्छ। मिस नेपालले वर्षदिनसम्म आयोजकको अनुमतिबिना काठमाडौँ समेत छोड्न पाउँदैन। आयोजक संस्थाको इशारामा मुस्कुराउनुपर्छ, उसको च्वाइसको पहिरन लगाउनुपर्छ, बोलाएको ठाउँमा जसरी भएपनि पुग्नैपर्छ, प्रायोजकले आयोजना गर्ने भोज भत्तेरमा सो पीस बनेर ठिंग उभिनुपर्छ।

सौन्दर्य प्रतियोगिताभित्र चलेको कालो व्यापारबारे राजन नेपाल र स्वरुप आचार्यले दुई वर्षअघि शुक्रबारमा एउटा खोजमूलक कभरस्टोरी छापेका थिए। त्यसमा मिस नेपालका आयोजक हिडन ट्रेजरको कर्तुतबारे व्याख्या छ। यहाँ त्यही सामाग्रीको अंश साभार गरिएको छ-

हिडन ट्रेजरको आम्दानीको माध्यम मिस नेपाल
सन् १९९४ मा पहिलोपटक काठमाडौँ जेसिसले मिस नेपाल प्रतियोगिता आयोजना गरेको थियो। तर हिडेन ट्रेजर नामक संस्थाले प्रायोजकको सहयोगमा यो प्रतियोगिता आयोजना गर्न थालेपछि अहिलेसम्म उसैले यसलाई निरन्तरता दिँदै आइरहेको छ। सुरुका वर्षमा मिस नेपाल भनेपछि जुन चार्म हुन्थ्यो, त्यो अहिले लगभग मरिसकेको छ।

हिडेन ट्रेजरले टाइटल विजेतालाई एक वर्षसम्म दासीजस्तै गरेर आफ्नो स्वार्थ पूरा गराउनमात्र काममा जोताउने गरेको छ। मिस नेपाल भइसकेपछि एक वर्ष विजेताले हिडेन ट्रेजरको अनुमतिबिना केही पनि गर्न पाउँदिनन्। मिस नेपालको कमाइको ४० प्रतिशत हिस्सा ट्रेजरले नै कुम्ल्याउने गरेको छ। सम्झौता अनुरूपमा आम्दानीको ६० प्रतिशत मिस नेपाललाई र ४० प्रतिशत ट्रेजरलाई बुझाउनुपर्छ। मिस नेपाल सदीक्षा श्रेष्ठले यसमा सहमति जनाइन्। उनले भनिन्, ‘यो पूर्ववत सम्झौताअनुरूप नै हो। त्यसैले यसमा म केही कमेन्ट गर्दिनँ।’

आफैँले खोजेको काममा पनि हिडेनले आफ्नो हिस्सा दाबी गर्छ। ‘उसले डिल गरेको प्रोजेक्टमा बेनिफिट सेयर गर्नु केही हदसम्म ठिक भए पनि मिस नेपालले खोजेको काममा पनि कुत उठाएको शैलीमा पैसा असुल्नु नराम्रो पक्ष हो,’ एक पूर्व मिस नेपालले भनिन्।

मिस नेपालले वर्षदिनसम्म हिडेन ट्रेजरको अनुमतिबिना काठमाडौँ समेत छोड्न पाउँदैनन्। ‘दसैँमा टिका थाप्दा पाउने दक्षिणामा पनि हिडेनले भाग खोज्ला भन्ने डर भइसक्यो,’ अर्की पूर्व मिस नेपालले भनिन्। टाइटल जितेपछि व्यक्तित्व विकासका लागि पाउनुपर्ने सामान्य स्वतन्त्रता मिस नेपालले पाउँदैनन्। पाएको अवसर हिडेन ट्रेजरले अनुमति दिएन भने गुम्छ।

आयोजक संस्थाको इशारामा मुस्कुराउनुपर्छ, उसको च्वाइसको पहिरन लगाउनुपर्छ, बोलाएको ठाउँमा जसरी भएपनि पुग्नैपर्छ, प्रायोजकले आयोजना गर्ने भोज भत्तेरमा सो पीस बनेर ठिंग उभिनुपर्छ। यस्तै दर्जनौँ बाध्यतामा मिस नेपाल बाँधिएका हुन्छन्। आम्दानीमा चाहीँ आँखा गाड्ने तर स्ट्याटस मेन्टेनका लागि भने हिडेन ट्रेजरको तर्फबाट खासै केही सहयोग हुँदैन। कार्यक्रममा ट्याक्सी चढेर हतारिँदै पुगे पनि उनीहरूले ट्याक्सी खर्च समेत पाउँदैनन्। (शुक्रबार, १५ सेप्टेम्बर २०११)