व्यङ्ग्य : भिक्षाम् देही

– डा. लेखनाथ काफ्ले –

क्षमता नभएको मान्छे र सम्भावना नभएको देश हुँदैन। यो त सत्य हो। यसलाई कसले होइन भन्न सक्ला र ? उसो भए हामी नेपाली मान्छे र हाम्रो देश नेपालको क्षमता र सम्भावना के होला त ? आज म यसो गम खाँदै यसै सन्दर्भमा बसाछटालाई दुःख दिन्छु तर मेरो ति आलापहरूका प्रत्युक्तिका भ्रमहरू मेरा क्षुद्र तन्तुहरूले निकाल्न सक्दैनन् । एक गिलास द्राक्षारस के ग्रहण गर्दछु, तै तै मेरो स्नायु प्रणालीमा एक झड्का लाग्छ र मेरो ब्रहम खुल्छ, “माग्नु”।

हो, माग्नु नै हाम्रो क्षमता हो, खुबी हो र जन्मौंदेखि निखारिएको सम्भावना पनि। हामीलाई संसारैभरि सायद कसैले जित्लान् माग्ने कलामा। हामी हाँसेर माग्छौ, नाचेर माग्छौ, उठेर माग्छौ, कुटेर माग्छौ, जुटेर माग्छौ, फुटेर माग्छौ तर माग्छौ। मागी रहन्छौ। थोरै दिएर धेरै माग्छौ, कहींलेकाहीं धेरै दिएर पनि थोरै माग्छौ। रोएर माग्नु, तामा तुलसी छोएर माग्नु, डण्डा देखाएर माग्नु, झण्डा देखाएर माग्नु, बन्दुकको छाँयामा माग्नु, दौलतको मायामा माग्नु तर मागिरहनु हाम्रो क्षमता हो, कलात्मक क्षमता।

त्यसैले माग्न छोड्नु हुदैन। जुन दिन माग्न छाडियो, कन्फर्म, हामीले हाम्रो पहिचान छाडियो। यत्रो क्षेत्रीय पहिचानको हल्ला चलिरहेको समयमा आफ्नो पहिचान गुमाउने, त्यो त हुनै सक्दैन। तपाईंहरूलाई थाहा नहोला, म खुसुक्क भनिदिन्छु अगिल्लो संबिधानसभा बिघटन भएको कारण नै माग्नु हो नि। हाम्रा पत्रकार, लेखक, कलाकार, खेलाडी र आफूलाई राम्रै माग्ने हुँ भन्नेले पनि यो कुरो नबुझेर दुख पाइरहेका छन्। बास्तबमा बिघटन माग्ने कुराले नै भएको हो। जम्माजम्मी भएका ६०१ जना सबै नै माग्ने परेछन, दिने कोहि भएन छन्। अनि कसरी जनतालाई संबिधान दिन्थे र? त्यो त संविधान माग्नेहरू जनताहरूकै गल्ति हो, माग्नेसंग माग्ने ? अन्ततिरबाट दुईचार पाना मागेर काम चलाउन पनि खोजेका रहेछन तर दिनेहरूले खुल्ला दिन नसक्ने, लिनेले पनि खुल्लै लिन नसक्ने भएपछी त्यो घाँडो सभा बिघटन गरिदिएछन् दुवै तिरका मिलेर। दुवै तिरको चेपुवाको लठभद्रो संबिधानसभा तिर परेछ। त्यसैले पैसा हजम, खेल बिचमै खत्तम, संविधान पेन्डुलम।

यसो निधार कन्याउँदै गर्दा लाग्छ, हामी त माग्नै जन्मेका हौं कि? हाम्रो नेताले पहिले भोट माग्छ, पछि मान माग्छ। जनताले सेवा र विकास माग्यो भने नेताले आफ्नो सुरक्षित भबिष्य माग्छ। विकास गरे मान्छे टाठा हुन्छन्, माग पुरा गरेपछि भोट माग्ने भाँडो रहदैन अनि उनीहरू पनि के गरुन त? कोहि मिडियामा आफ्नो फोटो र खबर छपाई माग्छन, कोहि तक्मा, फुली, मान र पुरस्कार माग्छन्। दिनु पर्नेले नै लिनेसँग माग्छन्। बाउले छोरासँग भविष्यको टेको माग्छ, छोरो अहिले नै बाउको सम्पूर्ण जयजेथाको हिस्सा माग्छ। गाउँतिरबाट सहर झरेका केटो सहरिया केटी माग्छ सामाजिक संजालमा, सहरकी केटी ग्रीनकार्ड, पिआर वा समुन्द्रपारीको भिसा भएको ठिटो माग्छे सपनामा आफैसँग र बिपनामा देउतासँग।

“भिक्षु धर्मं सर्व धर्मं प्रधानम” भनेर नै होला हामी सबै कहीं न कहीं कतै न कतै मागेरै बाँचेका छौं। त्यसैले त दिनु त हाम्रोलागि जात जानु हो, धर्म खोसिनु हो, नर्कमा धकेलिनु हो। त्यस्तो असती काम पनि कसैले गर्ला? बरु हाम्रो क्षमता र दखललाई पूर्ण उपयोग गर्न हामी सबैले एउटा ठूलो माग्ने बिश्वविद्यालय खोल्नु पर्छ। म पूर्ण बिश्वस्त छु, त्यो विश्वविद्यालय संसारकै सर्वोकृष्ट हुने छ किनकि हाम्रा बेपारी, कलाकार, नेता, लेखक, कवी, जनता सबैले त्यहाँ पढाउने छन्, जो शताब्दीऔ देखि माग्न दखल छन। हामीले अक्सफोर्ड, हावर्ड र क्याम्ब्रिजलाई त सजिलै माथ गरिदिनेछौं। बरु कुनै दिन चन्द्रमा, मंगल वा अन्य ग्रहमा बस्ति बसाइने भएमा उता पनि हाम्रो कला सिकाउन उतैबाट स्कलरसिपका केहि कोटा मागेर उतै गएर सिकाउनु पर्दछ, ताकि हाम्रो कला पृथ्वीमा मात्रै नभई ब्रह्माण्डभरि नै फैलियोस।

एउटा कुरा चाँहि सत्य रहेछ, हामी आफूले नमागी नै यो धरतीमा झरेछौं। यो जगतमा झरी सकेपछि त बाँच्नु नै पर्‍यो, बाँच्नको लागि सकेको मागौं। अझै धेरै बाँच्नु छ, कालसंग याचक बनि अझै केहि समय अवधिको भिक्षा मागौं। अवधि थप्न त हामी माहिर नै छौं क्यारे।

हामी माग्दा माग्दा यस्ता माग्ने भयौं कि अब हामीमा दिने भन्ने न कुरा नै बाँकि रह्यो न त विचार नै। जब विचार नै माग्ने भै सकेपछि, जीवन माग्नेको त हुने नै भयो। त्यसैले हामी नेपालीहरू नेपालबाट जताजता पुगेका छौं, माग्न छाडेका छैनौ। आफ्नो आफ्नो गच्छे र औकात अनुसार माग्ने काम जारी छ। पद, कुर्ची र मान माग्नु, पुरस्कार, इज्जत र नमस्कार माग्नु, झुण्डझुण्ड भएर माग्नु, कुण्डकुण्ड पुगेर माग्नु हाम्रो कुल, जाती र इतिहासको गाथा हो। त्यो हामीले अत्यन्तै जोगाएर राखेका छौं। गाउँ सहर फैलाएर राखेका छौं। हामी हाम्रो परम्पराकोलागि ज्यान दिनेछौं तर छोड्ने छैनौ। कसैले छाड भन्यो भने बरु त्यसैलाई छाडिने छौं तर आफ्नोपन छाड्ने छैनौ। बरु अरूलाई पनि आफू जस्तै बनाउने, संसारलाई नै माग्ने बनाउने हाम्रो अभियान छ जारी रहने छ।

अब हामी २१औं शताब्दीमा नयाँ तरिकाले मागौं। देशको गरिबी देखाएर मागौं, हिमाल देखाएर, बुद्ध लेखाएर मागौं। बालगृहको पसल थापेर मागौं, बिबिध नामधारी ट्रष्टको नाममा मागौं, मिडिया, मानवाधिकार र देश बिकासको काममा मागौं, बृद्ध आश्रमको बोर्ड टाँगेर मागौं। विदेश भाँसिएर उतै पिआर, ग्रिनकार्ड र आइडी मागौं, स्वदेशमा दुई चार जना दबंगीहरु पालेर चन्दा, फिरौती र चर्को ब्याज मागौं। फेसबुकमा लाइक मागौं, मन्चमा माईक मागौं तर मागौं । स्थान, काम र परिस्थिती हेरी, अपि जोखी मागौं, समाजसेवी, हाकिम, मन्त्री, नेता अभिनेता भएर मागौं, डाक्टर भएर मागौं, बैद्य भनेर मागौं, स्वदेशी बनेर मागौं, बिदेशी बनेर मागौं, लाइन जोडेर मागौं, नियम तोडेर मागौं, साहित्य लेखेर मागौं, अरूको प्रगति देखेर मागौं, दिल खोलेर मागौं, चाकडी चाप्लुसी घोलेर मागौं, अरू लडेको सुखमा मागौं, कोहि अगाडि बढेको दुखमा मागौं। तर मागौं, माग्नु नै जिन्दगी हो, पौरख हो, भाग्य हो।

माग्न यदि कसैले दिदैन भने अनसन बसौं, धर्ना गरौं, चक्काजाम, नेपाल बन्द मसाल जुलुस, डण्डा मार्च, झण्डा मार्च जति सकेका, जानेका र सकिने सबै गरौँ तर माग्ने बाताबरण बनाऔ।

मेरो अस्तित्व तिमीहरू रहनुमा नै छ, त्यसैले जय माग्नेहरू, जय माग्नेका आदी देवता, कुलगुरु ! हे माग्नेका पनि माग्ने पशुपतिनाथ, हाम्रा देशका सबै भन्दा ठुला माग्नेहरू डलरप्रेमी मानवाधिकारकर्मीहरु, राजदूतावासबाट पैसो माग्ने पत्रकारहरु, नेता, हाकिम, मन्त्री, प्रधानमन्त्री, राष्ट्रपती र ठग बेपारीबाट निमुखा जनको रक्षा गर ! भिक्षाम् देहि !