जे गरे नि हुँदो रैछ ?

-सुबिक कार्की-

माथि फोटोमा देखिएको मोटरसाइकल कुन अञ्चलमा दर्ता भएका होलान्? अनि त्यो जीप? निजी होला कि सरकारी? यसको मालिक को होला? कसले भन्न सक्छ? एउटा त सरकारको होला भन्न सकिन्छ, किनकि “नेपाल प्रहरी” लेखेकै छ अनि अरु चाँहि? अनौठो लागेन तपाईँलाई? कि अब सवारी साधन बिना दर्ता नम्बर मनलागी लेखेर चलाउन पाइने भएको हो? यी फोटोहरु झापा जिल्लाको कुनै विकट ठाउँमा नभई चल्तीको पूर्वपश्चिम राजमार्गमा खिचिएका हुन्।

यो फोटो ३० जेठ २०७० का दिन राजमार्गको झिलझिले इलाकामा दुई प्रहरी कर्मचारीहरु सयर गर्दैगर्दाको हो।

यो चाहिँ माओवादी लगायत ३३ दलले २५ चैत २०६९ मा गरेको नेपाल बन्दमा बन्दकर्ताले दमक चौकमा तेर्स्याएका हुन्। भलै यसको अगाडिपट्टि चाँहि नम्बर प्लेट थियो है।

त्यसैगरी यो जीप पनि पछाडिपट्टी नम्बर प्लेट नै नहाली असार महिनाको एक दिन माई खोलाको पुल नजिकै हुँइकिरहेको थियो । गाडिको भित्र पछाडिपट्टि एक प्रहरी नीलो पहिरनमा स्पष्ट देखिन्थे। ओभरटेक गरेर अगाडि गई हेर्दा सेतो प्लेटमा रातोले लेखेको सरकारी गाडी भन्ने चाँहि यकिन भयो तर नम्बर स्पष्ट देख्न सकिनँ र फोटो खिच्न पनि सकिएन।

जे होस्, नम्बर प्लेट नराखी वा सरकारी अड्डाको नाम नै प्लेटमा लेखेर चलाउन पाइन्छ त? कानून के भन्छ ? सवारी दर्तालाई नियमन गर्ने सवारी तथा यातायात व्यवस्था ऐन, २०४९ ऐनले सवारीको पहिचानको लागि सो सवारीको अगाडि तथा पछाडि अनुसूची–२ मा लेखिए बमोजिमको नम्बर प्लेट राख्नु पर्छ जुन अक्षर र अङ्क दुवैमा हुनु पर्नेछ भन्छ । अनुसूची–२ ले सवारीको प्लेट कस्तो हुनु पर्छ भन्ने बारेमा यस प्रकार उल्लेख गरेको छ

यस्तो छ अनुसूचिमा व्यवस्था-

अनुसूची–२
(दफा ६, ७, ८, ९, १० र ११ सँग सम्बन्धित)
सवारीको प्लेट
खण्ड (क)
सार्वजनिक सवारी (दफा ६ को उपदफा (५) सँग सम्बन्धित) : –
कालो प्लेटमा सेतो अक्षर र अङ्कमा हुनुपर्नेछ।
(तर अब उप्रान्त बागमती अञ्चलभित्र दर्ता गरी काठमाडौं उपत्यकाको चक्रपथ र
चक्रपथ बाहिर भाडामा चलाइने टेप्पो र माइक्रोबसको नम्बर प्लेट सेतो प्लेटमा
कालो अक्षर र अङ्कमा राख्नु पर्नेछ।
खण्ड (ख)
पर्यटक सवारी (दफा ७ को उपदफा (२) सँग सम्बन्धित) : –
हरियो प्लेटमा सेतो अक्षर र अङ्कमा हुनु पर्नेछ।
खण्ड (ग)
निजी सवारी (दफा ८ को उपदफा (३) सँग सम्बन्धित)
रातो प्लेटमा सेतो अक्षर र अङ्कमा हुनु पर्नेछ।
खण्ड (घ)
सरकारी सवारी (दफा ९ को उपदफा (२) सँग सम्बन्धित)
सेतो प्लेटमा रातो अक्षर र अङ्कमा हुनु पर्नेछ।
खण्ड (ङ)
संगठित संस्था वा संस्थानको सवारी (दफा १० को उपदफा (२) सँग सम्बन्धित)
पहेँलो प्लेटमा नीलो अक्षर र अङ्कमा हुनु पर्नेछ।
खण्ड (च)
कूटनीतिक सवारी (दफा ११ को उपदफा (२) सँग सम्बन्धित) : –
नीलो प्लेटमा सेतो अक्षर र अङ्कमा हुनु पर्नेछ।
द्रष्ष्व्य :

१. राष्ट्रपति सवार हुने सवारी साधनको नम्बर प्लेट नेपाल सरकारले तोके बमोजिम
हुनेछ।

१क. उपराष्ट्रपति, प्रधानमन्त्री, प्रधान न्यायाधीश, संविधान सभाका अध्यक्ष तथा उपाध्यक्ष
र मन्त्रिपरिषद्का सदस्यहरू चढ्ने सरकारी सवारी साधनको नम्बर प्लेटको माथिल्लो
आधा भाग र तल्लो आधा भाग क्रमशः रातो र नीलो रङ्गको पृष्ठभूमिमा सेतो रङ्गको
अक्षर र अङ्क हुनु पर्नेछ।
२. सबै किसिमका ठूला तथा मझौला सवारीहरूको नम्बर प्लेटको साईज १४” X ८”
साना सवारी मध्ये चारपाङग्रेको नम्बरप्लेटको साइज १२”X ७” तीनपाङग्रे टेम्पो
आदिको नम्वरप्लेटको साइज १०”X ७” र दुई पाङग्रे मोटर साइकल, स्कुटर
आदिको नम्वरप्लेटको साइज ८”x ५” हुनु पर्नेछ।
३. नम्बरप्लेटमा लेखिने अक्षर र अङ्क ठूला तथा मझौला सवारीहरूको प्लेटमा कम्तिमा ३
इन्च अग्लो र १/२ इन्च मोटो, सानो सवारीमा चारपाङग्रे तथा तीनपाङग्रे टेम्पो
आदिको २ इन्च अग्लो र १/२ इन्च मोटो र मोटरसाइकल, स्कुटर आदिको २ इन्च
अग्लो र ३/८ मोटो हुनु पर्नेछ।
४. नम्बरप्लेटको चारैतिर १/२ इन्च (मोटर साइकल, स्कुटर आदिको प्लेटमा १/४ इन्च
छाडेर अङ्क र अक्षर लेख्नु पर्नेछ। अङ्क र अक्षरको बीचको दूरी कम्तीमा पनि १/४
इन्च तथा तल्लो र माथिल्लो लाइनको दूरी कम्तिमा १/२ इन्च पनि हुनु पर्नेछ ।

तर यहाँ फोटोमा देखिएका सवारीमा त कुनैमा पछाडि नम्बर प्लेट नै छैन भने कुनैमा अङ्क नै छैन। यदि यी गैर कानूनी हुन् भने कानूनको पालना चाँहि कसले, कसलाई गराउने? जसको शक्ति उसको भक्ति नभनेर के भन्ने?

एकथरी राजनीतिक कार्यकर्ता अर्को झन् प्रहरी। यिनलाई प्रश्न गर्ने आँट कसको? राजनीतिक र शासकीय शक्ति हुनेलाई कानून नलाग्ने मुलुकमा कसले कसलाई टेर्ने? कसले कसलाई कानून मान्न लगाउने हो?

अर्को प्रश्न यो उठ्छ कतै यी सवारीहरु चोरीका त हैनन्? यदि चोरीकै रहेछन् भने पनि यसरी जथाभावी चलाउन पाइन्छ? त्यो पनि सरकारले? यदि यिनले कुनै बटुवालाई ठक्कर दियो भने कोविरुद्ध उजूरी हाल्ने? को जिम्मेवार हुने? भनिन्छ सडकबाट त्यो मुलुकको सभ्यता थाहा पाइन्छ, अब भन्नुस् हाम्रो सभ्यता कस्तो?