यो फोटो त फिल्म सुटिङको दृश्य पो रहेछ

पीजे क्लबले आयोजना गरेको यसपालिको नेपाल फोटो प्रतियोगिता २०६९ मा ‘न्युज’ विधामा जजहरुले अन्तिम चरणमा छानेको तर पुरस्कार नजितेका फोटोहरु हेर्दै गर्दा यो फोटोले एकदमै आकर्षित गरेको थियो मलाई। वाह, आन्दोलनकारी विद्यार्थीको आक्रोशलाई कति गज्जबले क्याप्चर गर्न फोटोग्राफर सफल भएको ! के खाएर हुनु, यो त एक्टिङ पो रहेछ। एउटा चाइनिज फिल्म ‘अप इन द विन्ड’को सुटिङको दृश्य रहेछ ! त्यो सत्य नखुलाई विद्यार्थी-प्रहरी भिडन्त भन्दै क्याप्सन लेखी ‘न्युज’ फोटोको रुपमा प्रतियोगितामा पठाइएको रहेछ। धन्न, यो फोटोले कुनै पुरस्कार जितेन, नत्र आयोजक र निर्णायकहरुप्रति थुप्रै प्रश्न उठ्थे। पुरस्कार फिर्ता लिनुपर्ने हुनसक्थ्यो। किनभने ‘एक्टिङ’को फोटोलाई ‘न्युज’ विधामा राख्न कुनै पनि हालतमा मिल्दै मिल्दैन।

यो दृश्य नगरकोटमा सुटिङ गरिएको रहेछ। फिल्मको लागि आवश्यक दङ्गाको दृश्य सुटिङ गर्न नाटकीय वातावरण बनाइएको रहेछ। त्यसैको फोटो खिचेर साथीले पठाइदिएछन् न्युज फोटोमा। न्युज फोटोमा वास्तविक घटनाको दृश्य हुनुपर्छ। यसमा सबै कुरा रियल हुनुपर्छ, एक्टिङ हैन। कुनै फिल्म सुटिङको दृश्यलाई साँच्चिकै भएको घटना जस्तो लाग्ने गरी झुक्याउने गरी फोटो पठाउनु ‘फ्रड’ कामै हो।

फोटोको क्याप्सनमा सबै कुरा नखुलाउनु पनि उनको अर्को गल्ती हो। भन्नलाई त एउटा फोटोले हजार शब्दले वर्णन गर्न नसकेका कुरा प्रष्ट्याउँछ भनिन्छ। तर केही शब्द क्याप्सन नलेखी त्यो फोटो पूर्ण हुँदै हुँदैन। फिल्म सुटिङकै दृश्य भए पनि उनले क्याप्सनमा त्यो खुलाएर न्युज बाहेक अर्को विधामा पठाउन सक्थे।

आयोजक र निर्णायकलाई पाठ !
फोटो पत्रकारहरुको अर्को संस्था रेखा थापालाई ‘प्रेस’ लेखिएको ज्याकेट भिडाएर मोडलिङ गराउँदै भित्ते पात्रो निकाल्न व्यस्त भइरहेको बेला व्यवसायिक फोटो पत्रकारहरुको यो समूह पीजे क्लबले विगत तीन वर्षदेखि यो प्रतियोगिता आयोजना गर्दैछ। प्रतियोगिता र त्यसपछि हुने प्रदर्शनी अहिलेसम्मकै सबैभन्दा ठूलो राष्ट्रिय स्तरको फोटो प्रतियोगिता तथा प्रदर्शनी हो। यो प्रतियोगिताले फोटो पत्रकारिताको विकासमा महत्वपूर्ण योगदान दिएको छ। फोटो आउने क्रम हरेक वर्ष बढ्दै गएको छ भने हरेक वर्ष झन् झन् राम्रा राम्रा फोटो आइरहेका छन्। व्यवसायिक मात्र हैनन्, शौखिन फोटोग्राफरहरुका पनि राम्रा फोटो हामीले यस प्रतियोगितामा देख्न पाइरहेका छौँ।

तर प्रतियोगिताको विस्तारसँगै यसको गुणस्तरमा चुनौति थपिँदै जान्छ। फोटो धेरै आउँछन् तर छान्न निर्णायकलाई गाह्रो हुँदै जान्छ। एमेच्योर र प्रोफेसनलहरुले नियम अनुसारको फोटो पठाएका छन् कि छैनन् त्यो हेर्नुपर्ने हुन्छ। समाचार विधाको व्याख्या आयोजकले यस्तो गरेको थियो-

शिखर सु समाचार फोटो : फोटो, जसले समाचार भनुन। राजनीति, समाज गतिविधि, अर्थ वा खेलकुदका समसामयिक विषयमा आम जनतालाई सुसुचित गर्ने खालका फोटो समाचार फोटोको विधामा समेटिन्छन्। यो विधाका लागि वर्ष २०६८ मा क्याप्चर गरिएका फोटो मात्र लायक हुनेछन्। कुनै सञ्चार माध्यममा प्रकासित वा अप्रकासित सबैखाले फोटो स्वीकार्य हुनेछन्।

के यो फोटोले कुनै ‘समाचार’ भन्छ ?

सञ्जीव नेपालीको यो फोटो विवादले भविष्यमा आयोजक र निर्णायकहरुलाई यो प्रतियोगिता अझै स्वच्छ र जिम्मेवार बनाउन प्रेरणा दिनेछ भन्ने आशा गरौँ।

कसरी पत्ता लाग्यो ?

प्रतियोगितामा अन्तिम चरणमा पुगेका १५० फोटोहरु मध्ये आफूलाई राम्रा लागेका केही फोटोहरु ‘सुको नजितेका तर राम्रा फोटोहरु’ शीर्षक ब्लगमा राखेको थिएँ। त्यही हेरेपछि कञ्चन नामका एक पाठकले मलाई इमेलमा थर्काए- के हो, जथाभावी क्याप्सन लेख्ने ? फिल्म सुटिङको दृश्यलाई आन्दोलनको दृश्य भन्ने ?’

म खङ्ग्रङ्गै भएँ। मैले बढी जान्ने भएर क्याप्सन त बिगारेनछु भनी हेरेँ। अहँ, फोटो खिच्ने सञ्जीव नेपालीले अङ्ग्रेजीमा लेखेको क्याप्सन यस्तो थियो- Rioting students clash with the Armed Police Force.

मैले क्याप्सनमा लेखेको थिएँ- सरकारविरोधी आन्दोलनका क‌्रममा विद्यार्थी र प्रहरीबीच भएको घम्साघम्सीको यो फोटो पेशाले विद्यार्थी सञ्जीव नेपालीले खिचेका हुन्। अङ्ग्रेजी क्याप्सनहरुको ठ्याक्कै अनुवाद गर्दा मिल्दैन त्यही भएर भावानुवाद गरेको थिएँ। दोहोर्‍याएर हेर्दा पनि गल्ती जस्तो नलागेपछि जवाफ ठोकेँ- “मैले फोटोग्राफरले जे क्याप्सन लेखेका थिए, त्यही लेखेको हुँ। तपाईँको कुरा पत्याउने आधार चाहिँ के ?”

“त्यो दृश्यको सुटिङ मैले आफ्नै आँखाले देखेको हुँ”, उनले जवाफ फर्काए- “नगरकोटमा सुटिङ भएको हो यो। तीन दिन नगरकोट किन्देको थियो चाइनिजहरुले, नगरकोट ठप्पै।

“ल हेर्नुस् फोटो त्यतिबेलाको” भन्दै उनले फोटो पठाए-

यो फोटोमा देखिएका हरियो लुगा लगाउने मान्छे माथिको सञ्जीव नेपालीले खिचेको फोटोमा सबैभन्दा दायाँ प्रहरीसँग घम्साघम्सी गर्दै गरेको देखिन्छ।

थप फोटो यहाँ हेर्न सकिन्छ

भिडियो हेर्नुस्-